|
yaʼni adsorbent bilan kimyoviy bi-riksa, kimyoviy A. deyiladi. Fizik A. temperatura, bosim, konsentratsiyaga
|
| bet | 17/46 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 444,31 Kb. | | #108683 |
Bog'liq x vareant gtl(1)yaʼni adsorbent bilan kimyoviy bi-riksa, kimyoviy A. deyiladi. Fizik A. temperatura, bosim, konsentratsiyaga,
adsorbent va adsorbatning tabiatiga, shuningdek, adsorbent tuzilishiga ham bogʻliq. A. hodisasi tabiatda keng
tarqalgan. Yerga solingan oʻgʻit, avvalo tuproqqa A. lanadi. Oʻsimlik tuproqdagi ozuqani ildizi orqali A. jarayoni
asosida oʻzlashtiradi. A. gaz va suyuq aralash-malarni ajratish-da (qarang Xromatografiya), biologik jarayon-da,
havoni iflos gazlardan tozalashda, eritmalarni har xil qoʻshilmalardan holi qilishda, ulardan erigan moddalarni
ajratib olishda A. dan keng foydalaniladi.
Gaz, bug` yoki eritmalar aralashmalari tarkibidagi bi ryoki bir necha komponentlarni qattiq jism (adsorbent) yuzasi
va g’ovaklari hajmida yutilish jarayoni adsorbsiya deb ataladi. Adsorbsiya paytida yutilayotgan modda adsorbtiv
deb yuritiladi. Adsorbent tarkibiga yutilib bo’lgan modda esa adsorbat deyiladi. Sanoatda adsorbsiya jarayoni
gazlarni tozalash va quritish, eritmalarni tozalash va tindirish hamda gaz va bug` aralashmalarini ajratish uchun
qo’llaniladi. Masalan, havo va boshqa gazlar aralashmalaridan uchuvchan erituvchilarni ajratish, ammiakni kontakt
qurilmasiga berishdan oldin toza-lash, tabiiy gazni quritish, koks gazidan aromatik uglevodorodlarni ajratish,
plastmassa va sintetik kauchuk ishlab chiqarishlarida adsorbsiya jarayoni keng qo’llaniladi. Bu usul yordamida xom
ashyo va mahsulotlarning sifatini ham yaxshilash mumkin.
Sanoat gazlarini turli zaharli moddalardan adsorbentlar yordamida tozalash atrof-muhitni muhofaza qilishga
xizmat qiladi.
Adsorbsiya jarayonlari odatda desorbsiya jarayoni bilan chambarchas bog`langan bo’ladi. Adsorbent tarkibidagi
yutilgan moddani ajratib chiqarish desorbsiya deyiladi.
Qattiq jismning yuzasiga ta`sir qilayotgan kuchlarning tabiatiga ko’ra adsorbsiya ikki xil bo’ladi: fizik adsorbsiya va
|
| |
