kuchlar sistemasi o’zaro muvozanatlashadi. Bu aksioma oddiy muvozanatlashgan
kuchlar sistemasini aniqlaydi (1.2-shakl).
1.2-shakl
2-aksioma. Agar jismga ta’sir etayotgan
kuchlar sistemasi qatoriga,
muvozanatlashgan kuchlar sistemasini qo’shsak, yoki undan ayirsak,
kuchlar
sistemasining jismga ta’siri o’zgarmaydi.
Yuqoridagi ikki aksiomadan quyidagi natija kelib chiqadi:
1.3-shakl
Bu aksiomadan quyidagi natija kelib chiqadi.
Кuchning jismga ta’sirini o’zgartirmay, uning qo’yilish nuqtasini ta’sir
chizig’i bo’ylab jismning ixtiyoriy nuqtasiga ko’chirishimiz mumkin. Jismning A
nuqtasiga
kuch qo’yilgan (1.3-shakl). Uning ta’sir chizig’ining, u bo’ylab
ixtiyoriy B nuqtasiga muvozanatlashgan kuchlar sistemasini, ya’ni
miqdor
jihatidan F ga teng bo’lgan
F
1
=F
2
=F va F ning ta’sir chizig’i bo’ylab yo’nalgan,
0
,
2
1
F
F
qo’yamiz.
Ikkinchi aksiomaga asosan bu kuchlar sistemasining jismga ta’siri
o’zgarmaydi. Osonlik bilan ko’rish mumkinki,
F
va
2
F
kuchlar
sistemasi
muvozanatlashgan kuchlar sistemasini tashkil qiladi. Bu muvozanatlashgan
kuchlar sistemasini jismdan olib tashlaymiz.U
holda jismning B nuqtasiga
qo’yilgan
F
F
1
kuchiginaqoladi.Demak, kuch o’zining ta’sir chizig’i bo’ylab
jismning ixtiyoriy nuqtasiga qo’yilishi mumkin ekan. O’zining ta’sir chizig’I
bo’ylab ixtiyoriy nuqtaga ko’chirish mumkin bo’lgan vector sirpanuvchi vector
deb ataladi.
F
A
1
F
F
2
F
B
1
F
2
F
3-
aksioma. Jismning biror nuqtasiga turli yo’nalishda qo’yilgan ikki
kuchning teng ta’sir etuvchisi shu nuqtaga qo’yilgan bo’lib,
ularning geometrik
yig’indisiga teng bo’ladi. Bu aksioma bir nuqtaga qo’yilgan
ikki kuchning yig’indisi, shu nuqtaga qo’yilgan ikki vektorni
qo’shish
qonuniyatiga
asoslanadi
(1.4-shakl).
1
F
va
2
F
kuchlarning teng ta’sir etuvchisini R bilan belgilab, 3-
aksiomaga asosan quyidagini yozishimiz mumkin:
.
