|
S. F. Amirov, M. S. Yoqubov, N. G’. Jabborov elektrotexnikaning nazariy asoslari
|
| bet | 33/52 | | Sana | 20.01.2024 | | Hajmi | 173,17 Kb. | | #142085 |
Bog'liq S. F. Amirov, M. S. Yoqubov, N. G’. Jabborov elektrotexnikaning 2-masala:
i = 310sin(314t +
i
) А
tokning
t = 0
dagi oniy
qiymati
i(0) = 269 A
ga teng,
i
ning qiymatini toping. Agar shu tok
elektromagnit ampermetr bilan o'lchansa, u holda asbob nechani
ko'rsatadi?
Yechish.
t = 0
da tokning ifodasi
i(0)=310sin
i
= 269,0 A
.
Bundan,
.
60
310
269
arcsin
0
i
Elektromagnit sistemali ampermetr tokning ta'sir etuvchi
qiymatini ko'rsatadi, ya'ni:
.
220
2
/
310
2
/
A
I
I
m
3-masala: ikki juft qutbga ega generator
n = 1500
ayl/min tezlik
bilan aylanmoqda. O'zgaruvchan tok chastotasini aniqlang.
Yechish.
.
50
60
1500
2
60
Gs
pn
f
4-masala: Chorvoq GES turbogeneratorlari 250 ayl/min tezlik
bilan aylanadi. Chastota
50 Gs bo'lganda generatorlarning juft
qutblar sonini aniqlang.
Yechish.
.
12
250
50
60
60
n
f
p
2.5. Sinusoidal kattaliklarni vektorlar bilan tasvirlash
Matematika kursidan ma'lumki,
t
argumentli sinusoidal
funksiya soat mili harakatiga qarama-qarshi yo'nalishda
t
radianga
buriluvchi birlik radiusni ordinata o'qidagi proyeksiyasi bilan
aniqlanadi. Sinusoidal tok
i
ga soat mili harakatiga teskari
yo'nalishda
= const
burchak tezlik bilan uzluksiz aylanuvchi
I
m
radiusli vektor mos keladi. Sinusoidani dekart koordinatalar
sistemasida aylanuvchi vektor bilan tasvirlash mumkin (2.4-rasm).
)
sin(
t
I
i
m
tokni aylanuvchi vektor ko'rinishda tasvirlash uchun
uzunligi
I
m
ga teng bo'lgan vektor abssissa o'qiga nisbatan
burchak (
burchak musbat qiymatga ega bo'lsa, abssissa o'qidan
soat mili harakatiga teskari yo'nalishda olinadi, manfiy qiymatga ega
ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI
81
2.4-rasm
bo'lsa-aksincha) ostida qo'yiladi va u koordinata boshiga nisbatan
soat mili harakatiga qarama-qarshi yo'nalishda
burchak tezlik
bilan aylanib turadi.
I
m
vektorning istalgan
t=t
1
vaqtdagi ordinata
o'qiga proyeksiyasi sinusoidal tokning shu vaqtdagi oniy qiymatiga
teng bo'ladi, ya'ni
).
sin(
)
(
1
1
t
I
t
i
m
Sinusoidal funksiyani aylanuvchi vektor ko'rinishida tasvirlash uchun
uni
xy
tekisligida
t = 0
vaqt uchun
tasvirlash kifoya (2.4- rasm).
Sinusoidal kattaliklarni qo'shish yoki
ayirishda
ularning
vektor
tasvirlaridan foydalanilsa, amallarni
bajarish ancha osonlashadi.
Masalan,
)
sin(
1
1
1
t
I
i
m
va
)
sin(
2
2
2
t
I
i
m
toklarni qo'shib
ko'ramiz. 2.5-rasmda
i
1
va
i
2
toklar
I
1
va
I
2
vektorlar
ko'rinishida
tasvirlangan.
Natijaviy
tok
).
sin(
2
1
t
I
i
i
m
Amalda ko'pincha oniy tokni emas, balki
uning ta'sir etuvchi qiymatini bilish zarur bo'ladi. Shuning uchun
ham amplituda vektorlari emas, balki ta'sir etuvchi tok vektorlari
qo'shiladi.
|
| |
