|
S. F. Amirov, M. S. Yoqubov, N. G’. Jabborov elektrotexnikaning nazariy asoslari
|
| bet | 41/52 | | Sana | 20.01.2024 | | Hajmi | 173,17 Kb. | | #142085 |
Bog'liq S. F. Amirov, M. S. Yoqubov, N. G’. Jabborov elektrotexnikaning Yechish.
Ikki
qutblikning
kirish
kompleks qarshiligi quyidagiga teng:
.
2
2
2
2
2
2
L
L
C
L
L
L
L
C
kir
x
r
r
x
x
j
x
r
r
x
jx
r
r
jx
jx
Z
Kuchlanish rezonansi shartiga ko'ra zanjirning reaktiv qarshiligi
nolga teng. Bu shartdan foydalanib quyidagi tenglamalar sistemasini
tuzishimiz mumkin:
2.22-rasm
ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI
107
.
0
20
2
2
2
2
2
2
L
L
C
L
L
kir
x
r
r
x
x
x
x
r
r
x
Z
Bu sistemani
x
L
va
r
ga nisbatan yechib, quyidagilarni topamiz:
x
L
=50 Оm, r=100 Оm
.
2.9.2. Toklar rezonansi
Reaktiv elementlar o'zaro parallel ulangan zanjir (2.23-rasm, a)
da ma'lum shartlar bajarilganda toklar rezonansi yuz berishi mumkin.
Rezonans rejimida manba toki va kuchlanish orasidagi faza siljish
burchagi
nolga
teng
bo'ladi,
reaktiv
o'tkazuvchanlik
esa
0
C
L
b
b
b
yoki
C
L
b
b
bo'ladi.
Rezonans rejimi uchun qurilgan vektor diagrammadan ko'rinib
turibdiki (2.23-rasm, b), reaktiv elementlardagi toklar modul
qiymatlari jihatdan o'zaro teng, yo'nalishlari esa qarama-qarshi.
Bunda
C
L
I
I
toklar manba tokidan bir necha marotaba ortib
ketishi mumkin. Shuning uchun ham bu zanjirdagi rezonans toklar
rezonansi deb ataladi.
Zanjir reaktiv o'tkazuvchanligining nolga tenglik shartidan:
,
/
1
/
1
2
2
2
2
2
1
C
r
C
L
r
L
r
r
r
r
bundan
.
)
/
(
)
/
(
/
1
2
2
2
1
r
C
L
r
C
L
LC
r
ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI
108
Ko'rilayotgan zanjirda rezonans rejimi hosil bo'lish uchun oxirgi
tenglamaning ildiz osti ifodasi doim musbat bo'lishi lozim.
2
1
r
r
bo'lgan hol uchun
LC
r
/
1
bo'ladi.
C
L
r
r
/
2
1
hol uchun
0
/
0
r
bo'ladi. Bu holatda zanjirda ixtiyoriy chastotada rezonans
yuz beradi. Zanjirning kirish qarshiligi
r
Z
Z
Z
Z
Z
)
/(
2
1
2
1
ga
teng bo'ladi.
Ideallashtirilgan holat
0
2
1
r
r
uchun zanjirning kirish
qarshiligi cheksiz katta qiymatga teng bo'lib, tok nolga teng.
Energiya manbadan zanjirga uzatilmaydi va kondensator va induktiv
g'altak maydonlarida davriy ravishda almashinib to'planib turadi.
L
C
L
C
r
r
/
/
1
-zanjirning to'lqin o'tkazuvchanligi
deb ataladi.
Induktiv g'altak yoki kondensatordagi tokning manba tokidan
necha marta katta ekanligini ko'rsatuvchi kattalik zanjir (kontur) ning
aslligi deb ataladi:
.
1
g
L
C
g
gU
CU
I
I
I
I
Q
r
Lr
Cr
Toklar rezonansida ham kuchlanishlar rezonansidagiga o'xshash
energetik jarayonlar yuz beradi.
0
g
bo'lgan zanjirda
C
L
p
p
bo'lib, energiya g'altak bilan kondensator maydonlarida davriy
to'planib turadi. Qarshilikda sarf bo'layotgan energiyani manbadan
kelayotgan energiya qoplab turadi. 2.24-rasm, a da
L
b
,
C
b
,
b
, 2.24-rasm, b da esa
L
I
,
C
I
,
U
larning grafiklari
keltirilgan. Bu kattaliklar va zanjir parametrlarining chastota
r
0
va
r
diapazonlardagi o'zgarishlari xuddi
kuchlanishlar rezonansidagi o'zgarishlariga o'xshash bo'ladi.
|
| |
