I I bob. ICH K I Y O N U V DVIGATELLARINING




Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/139
Sana25.01.2024
Hajmi8,29 Mb.
#145939
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   139
Bog'liq
CJdZi0HhZkhxN7TFlanq

I I bob. ICH K I Y O N U V DVIGATELLARINING 
NAZARIY SIKLLARI
2.1. U M U M IY M A’LU M O TLAR
Texnik term odinam ika kursida nazariy sikllar k o ‘rib o ‘tilgan 
edi. Ularda ish jism i o ‘zgarmas bo ‘lib, issiqlik tem peraturasi 
T\ b o ‘lgan tashqi «issiq» m a n b ad a n beriladi va ish sodir 
boMgach, u boshqa, tem p eratu rasi Тг < T\ b o ‘lgan tashqi 
«sovuq» manbaga qaytariladi. Real ichki yonuv dvigatellarida 
esa issiqlik y o nish kam erasid a (yo n ilg ‘i va havo a ra lash ­
masining yonishi natijasida) hosil b o ‘ladi.
Dvigatel silindri ichida har gal yangidan yonish jarayoni 
davom etishi uchun yangi aralashm a kirishi, yonishi va issiqlik 
chiqarib ish bajarishi ham da silindrdan chiqarib yuborilishi 
zarur.
Havo bilan yonilg‘i aralashm asining silindr ichida yonishi 
natijasida hosil b o ‘lgan issiqlik energiyasini mexanik energiyaga 
aylantiruvchi jarayonlarning to ‘plam i haqiqiy sikl deyiladi.
Ichki yonuv dvigatellarida haqiqiy sikl jarayonida energiya­
ning bir qator q o ‘shim cha sarflanishi yuz beradi, ya’ni issiq­
likdan foydalanish darajasi nazariy siklga qaraganda kamroq 
b o ‘ladi.
H aqiqiy siklda issiqlikdan foydalanish darajasini bilish 
uchun porshenli dvigatellarning nazariy sikllarini tahlil qilish 
kerak. N azariy va haqiqiy sikllarning foydali ish koeffitsiyent- 
lari (f.i.k.) qiym atlarini solishtirish real dvigatelda issiqlikdan 
foydalanish darajasini bilib olishga im kon beradi.
N azariy sikllarni tahlil qilishda quyidagi cheklanishlar qabul 
qilinadi:
a) silindr ichida o ‘zgarm as m iqdorda ish jism i (masalan, 
havo) b o ‘lib, u n d a kiritish va ch iq arish ja ra y o n lari so d ir 
boNmaydi, y a’ni u berk siklda harakat qiladi;
b) ish jism ining issiqlik sig‘imi tem peraturaga bog‘liq emas;
d) ish jism iga issiqlik tashqaridan, ya’ni «issiq» m anbadan
siklning m a’lum bir davrida beriladi;
19


e) 
siqish va kengayish jarayonlarida tashqi 
m uhit bilan 
issiqlik alm ashinishi sodir b o ‘lm aydi (adiabatik jarayonlar).
Quyida hozirgi zam on ichki yonuv dvigatellarining sikllariga 
mos keladigan uch xil nazariy siklni ko ‘rib chiqam iz:
a) issiqlik o ‘zgarm as hajm da beriladigan sikl (karburatorli 
dvigatellarga mos keladi);
b) issiqlik o ‘zgarmas bosim da beriladigan sikl (kompressorli
dizellarga m os keladi).
d) issiqlikning bir qismi o ‘zgarmas hajm da, qolgan qismi 
esa o ‘zgarm as bosim da (issiqlik aralash usulda) beriladigan 
sikl (tezyurar dizellarga m os keladi).
Bu uch siklda issiqlik «sovuq» manbaga o ‘zgarm as hajm da 
beriladi deb faraz qilinadi.

Download 8,29 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   139




Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



I I bob. ICH K I Y O N U V DVIGATELLARINING

Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish