Samarkand branch of Tashkent State

Samarkand branch of Tashkent State 
Agrarian University 
Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023
Theoretical and practical foundations of 
introducing smart agriculture in Uzbekistan 
O‘zbekistonda aqlli qishloq xo‘jaligini joriy 
etishning nazariy va amaliy asoslari 
 
 
 
 
138
 
May 12-13 
https://samaguni.uz/ International Scientific and Practical Conference 
Gudvilni doimiy xarajatlar (2500) ga hisobga olinishi oqibatlari 
quyidagilardan iborat: 

Agarda korxona gudvilni doimiy xarajatlarga kiritsa maxsulot tannarxiga 
ta’sir etadi ya’ni bir birlik maxsulot tannarxi oshishi evaziga agar bozordagi maxsulot 
narxi korxona qo’shimcha qo’yilma narxidan yuqori bo’lsa korxona uchun 
tannarxning oshishi korxona foydasiga ta’sir ko’rsatmaydi. Aks holda korxona 
qo’shimcha qo’yilma narxidan bozordagi maxsulot narxi past bo’lsa maxsulotni 
tannarxida sotishga majbur bo’ladi va korxonaga foyda keltirmaydi. Korxona doimiy 
xarajatlarni kiritayotganda maxsulotning bozordagi talabgorligiga e’tibor qaratishi 
lozim. 

Gudvilning qiymatini doimiy xarajatlarga hisobga olganimizda agarda sotib 
olingan aktivlar korxona uchun foyda keltirmagan taqdirda gudvil korxona boshqa 
xarajatlari bilan foydadan qoplanmaydi. Ya’ni korxona uchun katta zarar keltirmaydi 
qachonki korxona maxsuloti tannarxiga o’tkazilib, undan fond qaytimi olinganda. 

BHMS 7 ga ko’ra korxona nomoddiy aktivlarning (0510-0590) 
schyotlarining debetida nomoddiy aktivlarning sotilishi, bepul berilishi, hisobdan 
chiqarilishi, kamomadlari va ta’sis badali sifatida kiritilishi munosabati bilan ularga 
to’g’ri keladigan jamlangan eskirish summasini kamaytirish aks ettiriladi. Bunda 
9220,0480,8510- schyotlari kreditlanadi. Bunga ko’ra nomoddiy aktivlar 0480 
gudvilga qabul qilinsa va gudvildan doimiy xarajatlarga hisobga olingan taqdirda ular 
ham gudvil bilan birgalikda maxsulot tannarxiga o’tkazilib fond qaytimi olinadi.
Umuman olganda gudvil korxonaga foydali nomoddiy aktiv sifatida xizmat 
qilishi lozim. Gudvilni hisobga olishda yangicha metodlardan foydalanish uning 
rentabelligini oshirishga xizmat qiladi. Gudvil to’g’risidagi yuqoridagi fikrlardan 
kelib chiqib aytishimiz mumkinki korxona daromad olish uchun tashkil qilingan 
demak korxonadagi barcha aktivlar faqatgina korxona foydasi uchun ishlashi lozim. 
Shu borada Uorren Baffetning bir iqtiobosini keltirib o’tish mumkin “Rahbarlar esda 
tutishlari lozimki:buxgalteriya hisobi biznes tafakkuriga qo’shimcha bo’lib, uning 
o’rnini bosa olmaydi. 
 
REFERENCES 
1.Nomoddiy aktivlarning xalqaro standartlari IAS 38 
2.Nomoddiy aktivlarning milliy standarti BHMS-7. 
3.Buxgalteriya hisobi va audit. K.B. Urozov. 
4.Buxgalteriya hisobi nazaryasi: Xoshimov.B. 
5.Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari. Ochilov. I