Samarqand davlat universiteti o. R. Yusupov, I. Q. Ximmatov, E. Sh. Eshonqulov




Download 4,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet88/111
Sana18.05.2024
Hajmi4,61 Mb.
#241929
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   111
Bog'liq
ALGORITMLAR VA MA‟LUMOTLAR STRUKTURALARI

Mavzu yuzasidan savollar: 
1.
 
Hisoblash geometriya qanday masalalarni hal qiladi? 
2.
 
Yuqoridagi keltirilgan hisoblash geometriya masalalaridan tashqari 
qanday masalalarni keltira olasiz? 
3.
 
Minimal qavariq qobiq tushunchasiga ta‘rif bering. 
13-§. Xesh jadvallar 
13.1. Xesh jadvallar va ularni tashkil etish 
Xesh jadvali
- bu assotsiativ massiv interfeysini amalga oshiruvchi 
ma'lumotlar tuzilmasi, ya'ni juftlarni saqlashga (kalit, qiymat) va uchta 
amalni bajarishga imkon beradi: yangi juftlikni qo'shish, qidirish amali 
va juftlikni kalit bilan o'chirish. 
Xesh jadvallarining ikkita asosiy varianti mavjud: zanjirli va ochiq 
adreslash. Xesh jadvali ba'zi bir 
massivini o'z ichiga oladi, ularning 
elementlari juftliklar (ochiq adreslash bilan xesh jadvali) yoki juftliklar 
ro'yxati (zanjir bilan xesh jadvali) boʻladi. 
Xeshlash
– bu ixtiyoriy uzunlikdagi kirish ma'lumotlari 
majmuasini ma'lum bir algoritm tomonidan bajarilgan, belgilangan 
o'lchamdagi chiqish massiviga aylantirish jarayoni. Bunday algoritmni 
amalga oshiruvchi funksiya 
xesh funksiya
, transformatsiya natijasi xesh 
yoki xesh yigʻindisi deyiladi. Xesh funksiyasi quyidagi xususiyatlarga 
ega: 
- bir xil ma'lumotlar bir xil xeshni beradi; 
- "deyarli har doim" turli xil ma'lumotlar boshqacha xesh beradi. 
Ikkinchi xususiyatdagi "deyarli har doim" izohi xeshlarning aniq 
o'lchamiga ega bo'lishidan kelib chiqadi, shu bilan birga kirish 
ma'lumotlari bu bilan cheklanmaydi. Natijada, biz xesh funktsiyasi 
kirish ma'lumotlari to'plamidan xeshlar to'plamiga xaritalashni amalga 
oshiramiz, bu esa ularning kardinalligi ancha past bo'ladi. Dirixle 
prinsipiga ko'ra, har bir xesh uchun bir nechta turli xil ma'lumotlar 


161 
to'plamlari bo'ladi. Bunday moslik 
kolliziya
deb ataladi. Agar biron bir 
muammoni hal qilishda kirish ma'lumotlari cheklangan bo'lsa, siz 
bunday xeshlar to'plamini tanlashingiz mumkin, shunda uning aniqligi 
kirish ma'lumotlari to'plamining muhimligidan oshib ketadi. Bunday 
holda, biz inyeksion xaritalashni aniqlaydigan xesh funksiyasini 
qurishimiz mumkin (mukammal xeshlash). Biroq, umuman olganda, 
kolliziya muqarrar. Kolliziya ehtimoli xesh funksiyasi sifatini baholash 
uchun ishlatiladi. Yaxshi xesh funksiyasi quyidagicha ishlaydi: 
- mavjud bo'lgan barcha xesh oraligʻi maksimal darajada 
ishlatiladi; 
- kirish ma'lumotlarining ozgina o'zgarishi ham mutlaqo boshqacha 
xeshni berishi kerak, to'qnashuvlar faqat butunlay boshqacha 
ma'lumotlar uchun ro'y berishi kerak. 
Xeshlash o'zi obyektga tasodifiy o'zgaruvchini xaritalashga 
o'xshaydi. Birinchi xususiyat natijasida xeshlar o'zlarini bir tekis 
taqsimlangan tasodifiy o'zgaruvchilar kabi tutishi kerak, bu butun 
diapazondan foydalanishni ta'minlaydi, bu foydali bo'lishi mumkin, 
masalan, xesh jadvalini tuzishda. 

Download 4,61 Mb.
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   111




Download 4,61 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Samarqand davlat universiteti o. R. Yusupov, I. Q. Ximmatov, E. Sh. Eshonqulov

Download 4,61 Mb.
Pdf ko'rish