|
Samarqand filliali aqlli shaxarlar fanidan mustaqil ish
|
| bet | 1/2 | | Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 63,36 Kb. | | #126668 |
Bog'liq AQLLI SHAXAR 1
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
SAMARQAND FILLIALI
AQLLI SHAXARLAR FANIDAN
MUSTAQIL ISH
Bajaruvchi :Temirov. U
Qabul qiluvchi: Bolbekov. M
SAMARQAND 2023
Mavzu: Aqilli shaharni boshqarish uchun zaonmaviy texnalogiyalar rivojlanishi.
REJA:
1.Kirish
2. “Aqlli shahar” texnologiyalarini joriy etish loyihalarini amalga oshirishning asosiy yo‘nalishlari.
3. Aqilli shahar Konsepsiyani amalga oshirish mexanizmlari va bosqichlari
4. Aqlli shahar” texnologiyasini joriy etishning me’yoriy-huquqiy asoslarini shakllantirish.
Aqlli ekologik xavfsizlik tizimlari kontseptsiyasi atrof-muhit holatini kuzatish va uning xavfsizligini ta'minlash uchun zamonaviy texnologiyalardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Bunday tizimlar havo, suv va tuproq sifatini kuzatish uchun sensorlarni, shuningdek, inson faoliyatining atrof-muhitga salbiy ta'sirini minimallashtirish uchun nazorat mexanizmlarini o'z ichiga olishi mumkin. Shuningdek, ular qarorlar qabul qilish va atrof-muhit muvozanatini saqlash uchun jarayonlarni optimallashtirish uchun ma'lumotlar tahlili va sun'iy intellektdan foydalanishlari mumkin.
Ekotizim (yoki ekologik tizim) — barcha organizmlar va ular oʻzaro taʼsir qiladigan muhitdan iborat. Ushbu biotik va abiotik komponentlar oziq moddalar aylanishlari hamda energiya oqimlari orqali bir-biriga bogʻlangan. Energiya fotosintez orqali tizimga kiradi va oʻsimlik toʻqimalariga kiritiladi. Hayvonlar oʻsimliklar va bir-biri bilan oziqlanib, materiya va energiyaning tizim boʻylab harakatlanishida muhim rol oʻynaydi. Ular, shuningdek, mavjud oʻsimlik va mikrobial biomassa miqdoriga taʼsir qiladi. Oʻlik organik moddalarni parchalash orqali parchalanuvchilar uglerodni atmosferaga qaytarib yuboradi va oʻlik biomassada saqlanadigan ozuqa moddalarini oʻsimliklar hamda mikroblar tomonidan osonlikcha qayta ishlash mumkin boʻlgan shaklga aylantirish orqali ozuqa moddalarining aylanishini osonlashtiradi.
Ekotizimlar tashqi va ichki omillar bilan boshqariladi. Iqlim, tuproq va topografiyani tashkil etuvchi asosiy material kabi tashqi omillar ekotizimning umumiy tuzilishini boshqaradi, lekin ekotizimning oʻzi taʼsir qilmaydi. Ichki omillar, masalan, parchalanish, ildiz raqobati, soyalanish, buzilish, ketma-ketlik va mavjud turlar bilan boshqariladi. Resurs kiritishlari odatda tashqi jarayonlar tomonidan boshqarilsada, ekotizimda bu resurslarning mavjudligi ichki omillar bilan boshqariladi.
Yomgʻir oʻrmonlari ekotizimlari biologik xilma- xillikka boy. Bu Senegalning Niokolo -Koba milliy bogʻidagi Gambiya daryosi Quyi Kaliforniya choʻli florasi , Katavina viloyati , Meksika
Ekotizimlar dinamik obyektlardir — ular davriy buzilishlarga duchor boʻladilar va har doim oʻtmishdagi buzilishlardan keyin tiklanish jarayoni amalga oshadi. Ekotizimning muvozanat holatiga yaqin boʻlish tendentsiyasi, bu buzilishlarga qaramay, uning qarshiligi deb ataladi. Tizimning oʻzgarishlarni boshdan kechirayotganda bir xil funktsiyani, tuzilishni, oʻziga xosligini va qayta aloqalarini saqlab qolish uchun buzilishlarni qabul qilish va qayta tashkil etish qobiliyati uning ekologik chidamliligi deb ataladi. Ekotizimlarni turli yondashuvlar orqali oʻrganish mumkin — nazariy tadqiqotlar, muayyan ekotizimlarni uzoq vaqt davomida kuzatadigan tadqiqotlar, ular qanday ishlashini tushuntirish uchun ekotizimlar oʻrtasidagi farqlarni koʻrib chiqadigan va toʻgʻridan-toʻgʻri manipulyatsiya eksperimentlari.
Ekotizimlar odamlar bogʻliq boʻlgan turli xil tovarlar va xizmatlarni taqdim etadi. Ekotizim tovarlariga suv, oziq-ovqat, yoqilgʻi, qurilish materiallari va dorivor oʻsimliklar kabi ekotizim jarayonlarining „moddiy mahsulotlari“ kiradi. Boshqa tomondan, ekotizim xizmatlari odatda „qiymatli narsalarning holati yoki joylashuvini yaxshilash“dir. Bularga gidrologik tsikllarni saqlash, havo va suvni tozalash, atmosferada kislorodni saqlash, ekinlarni changlatish va hatto goʻzallik, ilhom va tadqiqot imkoniyatlari kabi narsalar kiradi. Koʻpgina ekotizimlar inson taʼsirida, masalan, tuproq yoʻqolishi, havo va suvning ifloslanishi, yashash joylarining boʻlinishi, suvni oʻzgartirish, yongʻinni oʻchirish natijasida buziladi. Ushbu tahdidlar ekotizimning keskin oʻzgarishiga yoki biotik jarayonlarning bosqichma-bosqich buzilishiga va ekotizimning abiotik sharoitlarining buzilishiga olib kelishi mumkin. Dastlabki ekotizim oʻzining belgilovchi xususiyatlarini yoʻqotgandan soʻng, u „qulab tushgan“ hisoblanadi. Ekotizimni tiklash barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishga hissa qoʻshishi mumkin.
Taʼrif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ekotizim (yoki ekologik tizim) barcha organizmlar va ular oʻzaro aloqada boʻlgan abiotik muhitdan iborat[1].[2] Biotik va abiotik komponentlar oziq moddalar aylanishlari va energiya oqimlari orqali bir-biriga bogʻlangan[3].
|
| |
