Qabroldida.
Masjidichkarisiningg‘arbiytomonidabirmarmarqabrtoshbor.
Buoqmarmardanishlanganqabrtoshsandiqshaklidabo‘lib, uzunligixorazmliklarurf-
194
odatigaxosbo‘lmaganholdashimoldanjanubgaqilingan.
BudeganiXorazmdaqabrlarsharqdang‘arbgaqilib,
yerustigaquriladivamozorichidajasadningboshig‘arbga,
yuzijanubgaqaratibqo‘yiladi.
YerostigadafnqilinmasliginingsababivohaTuronpasttekisligidajoylashganiuchunyer
ostisuviyaqinligidir.
Buyerdaikkimetrqazilsahandak,
quduqhosilbo‘libsuvpaydobo‘ladi.
Qariyalarfarzandlarinitarbiyalagandaboshini
qibla-janub tomonga qo‘yibuxlashnio‘rgatishadi. Chunki, odamshuholatdauxlasa,
yaxshidamolarekan.
Ya’ni,
kishiboshinishimoltomongaqo‘yibuxlasa,
yeraylanishita’siriostidauningyuragiyarimquvvatbilanishlab,
damolarekan.
Agarkishijanubgaboshqo‘ysa,
undayermagnitmaydonigamoslashib,
tanasivayuragidamolarekan.
Qadimgilarbuamalnixalqqajudaoddiyqilib,
o‘likboshinig‘arbgaqo‘yishibilanuningkuni (quyoshi) tugaydi, faqato‘likshunday
yotadi, debtushuntirishgan.
Jome’
masjidbirnechamartaqaytatiklanganligisababli,
masjidtomongakengaytirilganvaqtdaAbbosquliqabrimasjidichkarisidaqolgan.
EronlikAbbosquliningbuqabriomonatbo‘lib,
vaqtikelgandao‘zyurtigaolibketishuchunmo‘ljallanganedi.
Shuninguchunqabrteskariya’ni, shimol-janubyo‘nalishidaqurilgan.
Masjideshigidankirilgach,
ikkinchiqatordaturganbirustunningdaraxtito‘g‘risidabahsmavjud.
UningnaqshlariHindistonuslubigao‘xshaganligiuchunPahlavonMahmudgahindpods
hohidansovg‘aqilinganvag‘o‘zapoyadaraxtidanishlangandebhisoblanadi.
Haqiqatanhamundaginaqshlarboshqahechbirustunyokieshiklardauchramaydi.
Ayniqsa,
naqshlarichigayashirilgano‘tirganholatdagiBuddavatikkaturganBraxmaningtasvirib
ufarazlarnigo‘yoisbotlaydi.
Rivoyatqilishlaricha,
HindistondankeltirilganyanabirustungaXo‘jayiXizrningqo‘litekkan,shusabablimasj
idustunlarijamiysiharsanagandaharxilchiqadi,
ya’niyanglishsanaladi.
195
Birnechamartasanashkerakbo‘ladi,
oxirigachakelibyanglishibketiladi.
Masjidhaqidagiyozilgankitoblarda 212, 211, 200 ta ustun sonlariko‘rsatiladi.
(Ekskursantlarga tomosha qilish va rasmga tushishlari uchun 2 daqiqa vaqt
beriladi. Savollarga javob beriladi).
196
10.12-rasm.Jom’emasjididagimashhur ustunlar.
|
