Sana 20 yil. Ko’rdim matibdo’ Mavzu: To’g’ri chiziqli tekis harakatda tezlik

Download 322.18 Kb.
bet	2/10
Sana	11.09.2023
Hajmi	322.18 Kb.
	#81299

Bog'liq
to\'garak konspekt
Yuqori abaro\'tli elktro dvigatellar, 17-bob, Bedbud0898 1998, Javohir Teri kasaliklari., \'”Αsimliklarning mineral oziqlanishi Mineral elementlarning fiziologik, 93254, sherzod test, Erkli sinash, ilyosbek, mat statistika, O\'GILOY AKT, 1-босқич элэктр лабаратория, Kadirov Odiljon Salomjonovich, N. mahmudov, A. Rafiyev, Elektr va texnika xavfsizligi

Bu sahifa navigatsiya:

• υ 1 /υ 2 =-m 2 /m 1

υ=υ0-gt h=υ0t-gt2/2 1-masala Berilgan: As.formula: Hisoblash: υ0=40m/s t=3s g=10m/s2 topish k-k: υ-? h-? υ=υ0-gt h=υ0t-gt2/2 υ=(40-10*3)m/s=(40-30)m/s=10m/s. h=(40*3-10*9/2)m=(120-45)m=75m. Javob: υ=10m/s; h=75m. 2-masala Berilgan: As.formula: Hisoblash: t=10s. g=10m/s2 topish k-k: υ=? υ=υ0-gt υ0=0. υ=gt υ=(10*10)m/s=10m/s. Javob: υ=5m/s; h=30m. 3-masala Berilgan: As.formula: Hisoblash: υ=60 m/s g=10m/s2 topish k-k: t-? υ=gt ga ko’ra t=υ/g t=(60/10)s=6 s. Javob: t=6s. Uyga vazifa: Masalalarni ishlab kelish, mavzuni o’qib kelish Sana ____ ______ 20___-yil. Ko’rdim MATIBDO’ ______________ Mavzu: Nyuton qonunlari Bir jismning boshqa jismga ta’sirini tavsiflovchi hamda jismning tezlanish olishiga sabab bo‘luvchi fizik kattalik kuch deb ataladi. Kuch kucho‘lchagich, ya’ni dinamometr yordamida o‘lchanadi. Nyutonning 1-qonuni F=0 v=const Nyutonning 2-qonuni F=m∙a Nyutonning 3-qonuni F1=-F2 Yuqoridagi tajribalarda aravachalarga ta’sir etayotgan kuchlar o`zaro teng bo`lsada, lekin ular bir-biriga qarama-qarshi yo‘nalgan. Shuning uchun aravachalarga ta`sir etayotgan kuchlarning vector ko`rinishdagi munosabati quyidagicha ifodalanadi: Nyutonning uchinchi qonunidagi F1 va F2 kuchlaming o‘miga m1a1 va m2a2 ifodalarni qo‘yib, quyidagi formulani olamiz: m1a1 = -m2a2 yoki a1/a2=-m2/m1 Jismlarning o‘zaro ta'siri vaqtida olgan tezlanishlari jismlaming massalariga teskari proporsional bo‘lib, ular o‘zaro qarama-qarshi yo‘nalgan. O`zaro ta`sirda jismlarning olgan tezlanishlari a1=υ1/t va a2= υ2/t ekanligini hisobga olsak, tezliklarning jism massalariga bog`liqlik ifodasi kelib chiqadi: υ1/υ2=-m2/m1 1-masalasini yechish. Berilgan: As. formula: Hisoblash: m=2 kg a=g=10 m/s2. Topish k-k: F-? a=F/m dan F=ma F=(2*10)N=20 N Javob: F=20 N 2-masalasini yechish. Berilgan: As. formula: Hisoblash: F=2 kN a=0,1 m/s2 Topish k-k: m-? a=F/m dan m=F/a m=(2000/0,1)kg=20000 kg. Javob: m=20 000 kg 3-masalasini yechish. Berilgan: As. formula: Hisoblash: t=5 s s=20 m m=500 g=0,5 kg Topish k-k: F-? a=F/m dan F=ma bu yerda a=s/t2 a=(20/5)m/s2=4 m/s2 F=0,5 kg*4 m/s2=2 N Javob: F=2 N. 4-masalani yechish Berilgan: As. Formula: Hisoblash: m=100 g=0,1 kg. F=50 mN=0,05 N. Topish k-k: a-? a=F/m a=(0,05/0,1)m/s2=0,5 m/s2 Javob: a=0,5 m/s2 Uyga vazifa: Masalalarni ishlab kelish, mavzuni o’qib kelish Sana ____ ______ 20___-yil. Ko’rdim MATIBDO’ ______________ Mavzu: Elastiklik kuchi. O’tilgаn mаvzulаrni tаkrоrlаsh bo’yichа sаvоllаr. 1.Аylаnmа tеkis hаrаkаt dеb qаndаy hаrаkаtgа аytilаdi? 2.Burchаkli tеzlik fоrmulаsini yozing? 3.Хаlqаrо birliklаr sistеmаsidа burchаkli tezlikning birligi nimа ? 4.Аylаnish dаvri dеb nimаgа аytilаdi? 5.Mаrkаzgа intilmа tеzlаnish fоrmulаsi qаndаy ifоdаlаnаdi? 6.N’yutоnning I-chi qоnuni tа’rifini аyting vа mоhiyatini tushuntiring? 7.Gаlilеyning jism inеrtsiyasi hаqidаgi fikri nimаdаn ibоrаt? Yangi mavzu: Deformatsiya-tashqi kuch ta`sirida jismning shakli yoki hajmining o`zgarishi. Deformatsiyaning turlari: elastik va plastik. Deformatsiyaning shakllari-cho`zilish,siqilish,egilish,buralish,bukilish. Tashqi kuch olingach jism dastlabki holatiga qaytsa-elastik deformatsiya deyiladi. Tashqi kuch olingach jism dastlabki holatiga qaytmasa-plastik defrmatsiya deyiladi. Elastiklik kuchi-jism deformatsiyalanganda tashqi kuchga qarshilik ko`rsatadiga va unga qarama-qarshi yo`nalgan kuch bo`lib,”Fel” bilan belgilanadi. U absolyut uzayishga to`g`ri proporsional: Fel=-kl bunda: ∆l-absolyut uzayish. k-deformatsiyalanayotgan jismning bikrligi,bo`lib HBS da uning birligi qilib N/m qabul qilingan. Guk qonuni (1660 yilda ingliz olimi Robert Guk): Jismning elastik deformatsiyasi unga qo`yilga kuchga to`g`ri proporsional. k=E*S/l bunda: E-har xil moddalar uchun turlich bo`lgan elastiklik moduli. Guk qonuni to‘g‘ri bajariladigan tashqi kuchning chegarasi elastiklik chegarasi deb ataladi. Mustаhkаmlаsh: 1.Deformatsiya nima? Uning qanday turlari bor? 2.Elastiklik kuchi qanday ifodalanadi? 3.Elastiklik kuchi formulasidagi “k” nimani ifodalaydi? 4.Guk qonunini aytib bering. Uyga vazifa: Masalalarni ishlab kelish, mavzuni o’qib kelish Sana ____ ______ 20___-yil. Ko’rdim MATIBDO’ ______________ Mavzu: Og’irlik kuchi 1 Nyutоnning I-chi qоnuni tа’rifini аyting vа mоhiyatini tushuntiring? 2 Elastiklik kuchi ifodasidagi “k” nimani bildiradi? Yangi mаvzu: 1.Og`lik kuchi haqida. 2.Erkin tushish tezlanishining balandlikka bog`liqligi. Jismning Yerga tortilish kuchi-OG`RLIK KUCHI deyiladi va u “Fog`” bilan belgilanadi. Fog`=mg bu yerda: g=9,81 m/s2~10 m/s2 Erkin tushish tezlanishining balandlikka bog`liqligi. Yerdan h balandlikda turga jismning erkin tushish tezlanishi: g=GM/(R+h)2 Masala yechish. Berilgan: Asosiy formula: Hisoblash: Moy=7,35*1022 kg Roy=1,737*106 m g=9,8 m/s2 G=6,67*10-11 Nm2/kg2 Topish kerak: g/goy-? goy=G*(Moy/R2oy) goy=(6,67*10-11*(7,35*1022/1,7372*1012))m/s2=1,6m/s2 g/goy=9,8/1,6=6 marta. Javob: g/goy=6 marta . bunda: M –Yerning massasi,R-ular orasidagi masofa,h- balandlik,G-proprsionallik koeffitsiyenti bo`lib,u gravitatsion doimiy deb ataladi.Uning qiymati G=6.67*10-11 N∙m2/kg2 ga teng. mustаhkаmlаsh: 1.Butun olam tortishish qonuni qachon va kim tomonidan kash etilgan? 2.Gravitatsion doimiysining fizik ma`nosini tushuntiring. 3.Yer,Quyosh va Oyga oid kattaliklarni yoddan aytib bering. Uyga vazifa: Masalalarni ishlab kelish, mavzuni o’qib kelish Sana ____ ______ 202___-yil. Ko’rdim MATIBDO’ ______________ Mavzu: Ishqalanish kuchi. Tinchlikdagi ishqalanish II O’tilgаn mаvzulаrni tаkrоrlаsh bo’yichа sаvоllаr. 1.Butun olam tortishish qonuni qachon va kim tomonidan kashf etilgan? 2.Yuklama deb nimaga aytiladi? 3.Vaznsizlik deb nimaga aytiladi? 4.Og`irlik kuchi deb nimaga aytiladi? 5.Jism og`irligi deb nimaga aytiladi? 6.Jism og`irligi nima? 7.Хаlqаrо birliklаr sistеmаsidа “g” erkin tushish tezlanishining birligi nimа ? 8.Mаrkаzgа intilmа tеzlаnish fоrmulаsi qаndаy ifоdаlаnаdi? 9.Nyutоnning III- qоnuni tа’rifini аyting vа mоhiyatini tushuntiring? Va hokazo. III Yangi mаvzu bаyoni. 1.Ishqalanish kuchi deb nimaga aytiladi? 2.Ishqalanish kuchini yuzaga keltiruvchi omillar haqida. 3.Ishqalanish kuchining turlari. 4.Tinchlikdagi ishqalanish haqida. Jismning harakatlanishida paydo bo`ladigan va harakatga qarshi yo`nalgan kuch-ISHQALANISH KUCHI deyiladi va u “Fishq” bilan belgilanadi. Ishqalanish kuchini hosil bo`lishiniing sabablari: -bir biriga tegib turgan jismlarning g`adir budurliklar; -bir biriga tegib turadigan jismlar molekulalarining o`zaro tortishishidir. Ishqalanish kuchining turlari: 1.Tinchlikdagi(tinch holatdagi) ishqalanish; 2.Sirpanish ishqalanish; 3.Dumalanish ishqalanish. 1.Tinchlikdagi(tinch holatdagi) ishqalanish-jismning tinch holatdan harakatga kelishi paytidagi ishqalanish kuchiga aytiladi. IV Mustahkamlash: Masala yechish na’munasi Berilgan: Asosiy formula: Hisoblash: m=5kg; μ=0,4 g=10 m/s2 Topish kerak: Fsirp-? Fsirp=μmg Fsirp=(0,4*5*10)N=20 N. Javob: Fsirp=20 N Uyga vazifa: Masalalarni ishlab kelish, mavzuni o’qib kelish Sana ____ ______ 20___-yil. Ko’rdim MATIBDO’ ______________ Mavzu: Impuls va kuch impuls Download 322.18 Kb.

Download 322.18 Kb.