|
SCIENCE AND INNOVATION IN THEBog'liq SIES 1247SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
231
asosan apparat uchun moʻljallangan va dasturiy ta'minotda amalga oshirilganda
nisbatan sekin ishlar edi.
NIST 1997 yilda yangi shifrlash standartini talab qilganida, unga javob
berishi kerak boʻlgan ma'lum talablar mavjud edi. Avvalo, yangi shifrni oʻsha
davr texnologiyasi bilan buzish mumkin emas edi, balki kelajakda ham. Buni
ta'minlash uchun yangi shifr 128, 192 va 256 bitli kalitlarni amalga oshirishni
qoʻllab-quvvatlashi kerak, deb qaror qilindi. DESni ishlab chiqishdan farqli
oʻlaroq, AES tanlovi bir necha hissa qoʻshgan ochiq jarayon boʻlib, unda har bir
taklifning xavfsizligi qat'iy sinovdan oʻtkazildi va odamlar undan foydalanishda
oʻzlarini ishonchli his qilishlari uchun har qanday orqa eshiklar uchun
tekshirildi. Bundan tashqari, u har qanday dasturni sekinlashtirmasligi uchun
dasturiy ta'minotda tez ishlay olishi kerak edi. Rijndael algoritmi ushbu
talablarning barchasiga javob berdi va butun dunyo boʻylab shifrni buzishga
harakat qilgan koʻplab kriptologlar tomonidan tekshirildi, ammo ularning hech
biriga omad etishmadi. Shunday qilib, AES yangi shifrlash standarti sifatida
tanlandi. Bugungi kunda AES eng yaxshi oʻrganilgan blokli shifrlardan biri boʻlib,
uni buzishi mumkin boʻlgan hujumlar hali ma'lum emas.
AES algoritimi tuzilishi va ishlashi
Rijndael shifrining oʻzi moslashuvchan blokli shifr boʻlib, u har xil kalit va
blok oʻlchamlari bilan ishlaydi, ular 32 bitning har qanday koʻpaytmasi boʻlishi
mumkin. Boshqa tomondan, AES Rinjndael algoritmining oʻzgarmas blok hajmi
128 bit va kalit oʻlchami 128, 192 yoki 256 bit boʻlgan variantidir. Har bir blok
4 x 4 matritsaga boʻlinadi, bu erda har bir yozuv 1 bayt qiymatiga ega. Oddiy
matnni AES yordamida maxfiy kalit bilan shifrlaganimizda, oddiy matnning har
bir ASCCI belgisi va kalit avval bayt tasviriga oʻzgartiriladi va baytlar toʻldirilgan
blokda saqlanadi, shunda u baytlar koʻpaytiriladi Baytlar quyidagicha
joylashtirilgan boʻladi:
𝑎
0
𝑎
4
𝑎
8
𝑎
12
𝑎
1
𝑎
5
𝑎
9
𝑎
13
𝑎
2
𝑎
6
𝑎
10
𝑎
14
𝑎
3
𝑎
7
𝑎
11
𝑎
15
Blok holatida baytlarning joylashishi
|
| |
