|
SCIENCE AND INNOVATION IN THEBog'liq SIES 1247SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
232
Kalit oddiy matnni oddiy matndan tanib boʻlmaydigan shifrlangan matnga
oʻtkazish uchun ishlatiladi. AES simmetrik kalit kriptotizimi boʻlganligi sababli,
biz shifrlangan matnni dastlabki oddiy matnga qaytarish uchun xuddi shu
kalitdan foydalanamiz, chunki AES qaytariluvchi algoritmdir.
Algoritmning ishlash printsipi oʻzgartirishlarga asoslangan - Permitatsiya
(SPN) tarmogʻiga asoslangan boʻlib, u blok holatida bajariladigan bir-biriga
bogʻlangan matematik operatsiyalar qatori boʻlib, dastlabki kirishga chalkashlik
va tarqalishni ta'minlaydi. SPN tarmogʻida holat chiqishni ishlab chiqarish uchun
almashtirish boxslari (S-boxs) va almashtirish qutilarining (P-boxs) bir nechta
qatlamlaridan (yoki roundlardan) oʻtadi. AESda blokning ichki bosqichlari soni
ishlatiladigan kalit uzunligiga bogʻliq. 128 bitli kalit uzunligi uchun 10 tur, 192
bit uchun 12 tur va 256 bit uchun 14 tur mavjud. Kriptotizimlarning xavfsizligi
haqida gap ketganda, odatda qaysi turlar yaxshiroq boʻladi deganda, bu
algoritmning ishlash vaqtiga ham ta'sirini inobatga olish kerak boladi. AES
boshqa kriptotizimlarga nisbatan kam sonli turlarga ega boʻlishining sababi
shundaki, blok holatining barcha 128 bitlari har bir iteratsiyada bir-biridan
mustaqil ravishda butunlay shifrlanadi. Shunday qilib, 10, 12 va 14 raundlar
ushbu shifrning xavfsiz ekanligiga ishonch hosil qilish uchun etarli.
AESning bir bosqichi kichik algoritmlardan iborat boʻlib, ularning ketma
ketligini koʻrib chiqamiz. Ular
SubBytes,
ShiftRows
,
MixColumns
va
AddRoundKey
deb ataladi. Shifrni deshifrlash jaroyanida biz ushbu
funktsiyalarni teskari aylantiramiz va ular
InvSubBytes
,
|
| |
