|
Sifatni boshqarish tizimlari
|
| bet | 4/7 | | Sana | 04.12.2023 | | Hajmi | 26,49 Kb. | | #110898 |
Bog'liq Maxsulot sifatini boshqarish 3. Sifatni boshqarish tizimlari
Har bir korxona (kompaniya) yoki tashkilot o’zining sifatli mahsulot ishlab chiqarishi yoki yaxshi xizmat ko’rsatishidan manfaatdor bo’ladi, chunki bu bozor iqtisodiyoti talablaridan biridir. Shuningdek, har qanday sifatli mahsulot yoki xizmat quyidagi talablarga muvofiq kelishi kerak:
iste’molchining ma’lum bir ehtiyojini qondirishi;
ekspluatatsiya qilinishini maqsadga muvofiq kelishi;
iste’molchilarning talablarini to’liq qondirishi;
amaldagi me’yoriy hujjatlar talablari va harakatdagi qonun-qoidalar hamda jamiyatning boshqa talablariga javob berishi;
iste’molchilarga raqobat narxida taklif qilinishi;
korxona tomonidan foyda olinishini ta’minlash va boshqalar.
Bu vazifalarni bajarish uchun ishlab chiqarilayotgan yoki ishlab chiqariladigan mahsulot yoki ko’rsatilayotgan xizmat sifatiga ta’sir etuvchi barcha texnik, texnologik, ma’muriy, ijtmoiy, tarbiyaviy va boshqa omillarni korxona (kompaniya) yoki tashkilot rahbarlari hamda sifat uchun mas’ul xodimlarning doimiy nazoratida bo’lishi kerak. Shuningdek, ishlab chiqarilgan sifatsiz mahsulot miqdorini aniqlash, nuqsonli mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini keskin qisqartirib borish va sifatsiz mahsulot ishlab chiqarishning oldini olish uchun chora-tadbirlar ishlab chiqish ham korxona (kompaniya) yoki tashkilot rahbarlarining kundalik rejasi bo’lishi kerak. U holda, korxona (kompaniya) yoki tashkilot mahsulot sifatini boshqarish faoliyatida ijobiy natijalarga erishishi mumkin.
Sifatni boshqarish xalqaro tizimlarining milliy sifat tizimlaridan farqi ham aynan yuqorida ko’rsatib o’tilgan maqsad va vazifalarni nazarda to’tishidadir.
Ko’p hollarda mahsulot (xizmat) sifatini ta’minlash quyidagi omillarga bog’liq bo’ladi:
korxona (kompaniya) yoki tashkilotning sifatni ta’minlashga erishgan darajasi hamda sifat sohasidagi siyosatining maqsadi;
sifatni ta’minlash bo’yicha mas’ul xodimlarning mas’uliyatlikni sezish darajalari;
texnik, texnologiya, ma’muriy, insoniy, ijtimoiy va tarbiyaviy tadbirlar kompleksida sifatga bevosita yoki bilvosita ta’sir etuvchi omillarni to’liq qamrab olish va boshqalar.
Demak, har bir ishlab chiqarish korxonasi (kompaniyasi) sifatni doimo ta’minlash va unga samaraliroq rahbarlik qilish maqsadida umumiy tizimga ega bo’lishi shart va u korxona (kompaniya) sifatini boshqarish bo’yicha belgilangan maqsadga erish uchun xizmat qilishga qaratilishi kerak. Sifatga umumiy rahbarlik qilish tizimining mazmuni esa korxona (kompaniya) faoliyati yo’nalishi, ishlab chiqarilayotgan mahsulot turi, ishlab chiqarish texnologiyasi va mahsulot assoritimentining murakkabligiga bog’liq bo’ladi.
Ma’lumki, korxona (kompaniya) yoki tashkilotning umumiy maqsadi ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini belgilangan darajasiga erishish va uni saqlab turishiga qaratilgan bo’ladi. Buning uchun korxona (kompaniya) yoki tashkilot o’zidagi mavjud texnik, texnologiya, insoniy va boshqa resurslarini to’g’ri rejalashtirishi va ulardan samaraliroq foydalanishi kerak. Bulardan tashqari korxona (kompaniya) yoki tashkilot o’zi ishlab chiqarayotgan mahsulot (xizmat)ning yuqori sifatli ekanligi va bu sifatni saqlab tura olish imkoniyatiga ega ekanligi to’g’risida iste’molchida ishonch hosil bildira olishiga erishish kerak. Bu muammolarning echimi mahsulot ishlab chiqaruvchi korxona (kompaniya) yoki xizmat ko’rsatuvchi tashkilotlarning sifatga umumiy rahbarlik qilish tizimi bilan to’g’ridan-to’g’ri o’zaro bog’liq. Shuning uchun ham mahsulot ishlab chiqaruvchi korxona (kompaniya) yoki xizmat ko’rsatuvchi tashkilotning sifatga umumiy rahbarlik qilish tizimlari korxona (kompaniya) yoki tashkilot ehtiyoji va talablari hamda iste’molchilar ehtiyojlari va talablari bilan o’zaro bog’liq bo’lishi kerak.
Korxona (kompaniya) yoki kompaniyaning sifat tizimi sifatga umumiy rahbarlik qilish faoliyatining asosini tashkil etadi va bu asos korxona (kompaniya) yoki tashkilotning sifat bo’yicha siyosatini amalga oshirish vositasi sifatida qo’llaniladi va u boshqarishning asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib hisoblanadi.
Tizim deganda, bir-biri bilan o’zaro munosabatda va bog’liq bo’lgan hamda ma’lum bir butunlikni (umumiylikni) hosil qiluvchi elementlar to’plami tushuniladi yoki tizim - bu umumiy belgilari bo’yicha birlashgan qandaydir elementlar yoki birliklar majmuidir.
Demak, tizim deyilganda, bir-biri bilan o’zaro o’zviy bog’langan elementlar yoki birliklar to’plami tushunilar ekan. To’plamning har bir elementi yoki birligi esa tizimning tarkibiy qismini tashkil qiladi.
«Tizim» tushunchasi texnika va texnologiya sohasida grafik shaklida ifodalanadi va u xalqaro tajribada ham qo’llaniladi.
Tashkiliy tuzilish, ma’suliyatlar, bajariladigan vazifalar va ishlar, jarayonlar, xom ashyo va insoniy resurslar mahsulot sifati tizimining asosiy elementlari hisoblanadi. Bu elementlarning soni mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatishda qo’llaniladigan texnologiya va jihozlar hamda asbob-uskunalarning murakkabligi, nazorat va mahsulot turlariga bog’liq bo’ladi, chunki bu omillar qancha keng va zamonaviy bo’lsa, tizim elementlari shuncha ko’p bo’ladi. ISO 8402-86 (Kachestvo. Slovar) xalqaro standartida «sifat tizimi» quyidagicha ta’riflanadi. Sifat tizimi - bu sifat bo’yicha umumiy rahbarlikni ta’minlaydigan tashkiliy tizimlar, mas’uliyatlar, ishlar (vazifalar), jarayonlar va resurslar majmuidir.
YAna boshqa bir talqinda «sifat tizimi» quyidagicha ta’riflanadi. Cifat tizimi - bu birinchi navbatda korxona (kompaniya)da istemolchiga kerak bo’lgan mahsulotni etkazib berish yoki tashkilotga xizmat ko’rsatishga imkon yaratib beruvchi ishlarni tashkil etishdagi muayyan usuldir.
«Sifat tizimi» haqidagi bu ikkala ta’rifning ham ma’nosi deyarli bir xil, chunki ular birinchidan - sifatli mahsulot ishlab chiqarish va uni iste’molchiga etkazib berish; ikkinchidan - istemolchiga yaxshi va sifatli xizmat ko’rsatish va uchinchidan sifat bo’yicha umumiy rahbarlikni ta’minlashga qaratilgan.
Demak, sifat tizimi korxona (kompaniya) yoki tashkilotning sifatni boshqarish bo’yicha faoliyati, jamiyat va iste’molchilar talablari asosida to’zilar ekan.
Jahon amaliyotida ko’pchilik firmalar va kompaniyalar o’zlarining ta’minlovchilari bilan allaqachonlar sifat tizimlari asosidagi o’zaro munosabatlarga o’tishgan.
Sifatni boshqarish tizimlarida «sifat tizimi», «tizim» kabi tushunchalardan tashqari «jamiyat talablari», «iste’molchi», «kompaniya», (korxona)», «tashkilot» kabi tushunchalar ham ko’p ishlatiladi. Ushbu tushunchalarga ISO 8402-86 (Kachestvo.
Slovar) xalqaro standartida to’liq ta’riflar berilgan.
|
| |
