64-rasm His-tuyg‘ularning shakllanishi
Ta’lim berish jarayonida talabalarda intellektual tuyg‘ularni shakllantirish, bilishga qiziqish va ishtiyoq uyg‘otish masalasi hamisha dolzarb hisoblangan. Ma’lumki, agar talaba ta’lim olishida bilimga ishtiyoq ustunlik qilmasa, agar u doimo yangi narsani bilib olayotganidan shodlik va baxtiyorlikni his etib turmasa, u holda talaba o‘qishda va mehnatda yuksak natijaga erisha olmaydi. «Aqlli kishi uchun har kuni yangi hayot boshlanadi» bu jumlani qayta-qayta o‘qir ekanman, jismimda, ruhiyatimda yangicha bir kuch, yashashga bo‘lgan ishtiyoq hissi uyg‘onib borardi. Stiven Likok shunday yozadi: «Taajubki, vaqtdan yulib olingan parchani bizning hayotimiz-umr deb ataymiz. Go‘dak o‘zicha «Qachon o‘smir bo‘laman» deb o‘ylaydi. Xo‘sh, keyinchi? O‘smir «Qachon ulg‘ayaman?» deydi. Xullas, u ulg‘aygach, «Qachon uylanaman?» deyishi tabiiy. Nihoyat, uylandi ham. Endi bo‘ldimi?
• Aslo!
• Hammasi o‘z navbatida kelaveradi. Pirovardida u «Qachon pensiyaga chiqaman?» deb qoladi. Ana endi pensiya yoshiga etgach, bir bosib o‘tgan «shonli yo‘lga boqadi» yuziga sovuq el urilgandek bo‘ladi.
Ko‘z oldida hayotda qanchadan-qancha imkoniyatlarni sovurib yuborganini, u damlar endi mutlaqo qaytib kelmasligi haqidagi achchiq haqiqatni anglab etadi» Biz hayot mohiyati bir maromdagi kun soatida ekanini juda kech fahmlaymiz».
Bezovtalik paydo bo‘ldimi, endi u shunchaki o‘tib ketadigan «ruhiy horg‘inlik» emas. Soat sayin, soniya sayin insonning asab tizimlarini xavfli yong‘inday qurshab oluvchi, azob-uqubatlari bilan tinkani qurituvchi ko‘rinmas yovdir.
Konfutsiy «Ziqna, izzattalab, maydakash, mahmadona kishilarning turgan-bitgani zahar» degan ekan.
Samimiyat-insondagi eng oliy va ta’sirchan, beminnat hamda engilmas qurol.
Bizni tanqid qila boshlashsa, bir o‘zgarib olamiz ammo bizni maqtay boshlashsa, shunga loyiqmizmi, yo‘qmi, xursand bo‘lib ketamiz.
Muhabbatning yonidan qayiqda boylik ketayotganini ko‘rib «ey boylik, meni o‘zing bilan olib ket» deb so‘radi.boylik «hech iloji yo‘q, mening qayig‘imda, juda ko‘p oltinlar va kumushlar, bor qara joy yo‘q».
G‘urur, faxrdan yordam so‘radi «G‘urur iltimos meni o‘zing bilan olib ket» deb so‘rasa. Buning hech iloji yo‘q, qayig‘imda hamma joyim juda chiroyli, sen uni buzib quyishing mumkin-deb javob beribdi. Muhabbat yonidan qayg‘u o‘tib ketayotganini ko‘rib qolib, ey qayg‘u meni ham o‘zing bilan olib ket desa: muhabbat men yolg‘iz qolishni istayman-deb ketib qolibdi.
Muhabbat yonidan qayg‘u o‘tib ketayotganini ko‘rib qolib, ey qayg‘u meni ham o‘zing bilan olib ket desa: muhabbat men yolg‘iz qolishni istayman-deb ketib qolibdi.
So‘ng yaxshi kayfiyatdan yordam so‘rab baqiribdi. Lekin yaxshi kayfiyat juda baxtli va xursand edi, kimdir uni chaqirayotganini eshitmadi.
Bir paytda bir ovoz keldi, ey muhabbat yur men senga yordam beraman degan, qarasa bir keksa odam muhabbatni bir chekaga olib chiqdi. Muhabbat juda baxtli va xursand bo‘lib ketdi va unga kim yordam berganini ham bilmay qoldi. Atrofiga qarasa hech kim ko‘rinmadi, menga kim yordam berdi ey bilim deb bilimdan so‘radi. Bilim javob berdi, senga vaqt yordam berdi-dedi.
Iroda – bu kishining oldiga qo‘yilgan maqsadlarga erishishida qiyinchiliklarni engib o‘tishga qaratilgan faoliyati va xulq-atvorini ongli ravishda tashkil qilishi va o‘z-o‘zini boshqarishi demakdir. Iroda – bu shaxs faolligining alohida shakli, uning xulq-atvorini tashkil etishning inson tomonidan qo‘yilgan maqsad bilan belgilanadigan alohida turidir. Iroda tabiat qonunlarini egallab oladigan va shu tariqa uni o‘z ehtiyojlariga ko‘ra o‘zgartirish imkoniyatiga ega bo‘ladigan kishining mehnat faoliyatida paydo bo‘ladi. Iroda o‘zaro bog‘liq ikkita vazifaning undovchi va tormozlash (to‘xtatuvchi) vazifalarning bajarilishini ta’minlaydi va ularda o‘zini namoyon qiladi.
|
