|
Úsh ólshewli modellestiriw” oqıw ámeliyatı páninen oqiw materiallar toplamí «tastíYÍqlayman»
|
| bet | 25/94 | | Sana | 19.01.2024 | | Hajmi | 7,58 Mb. | | #141565 |
Bog'liq 3 d modellestiriw OMK amelyat(1-qosımsha)
(2-qosımsha)
Baha
|
Kriteriya
|
5 –ayrıqsha
|
Juwmaq hám qarar qabıl etiw; unamlı pikirley alıw; óz betinshe pikir júrite alıw; alǵan bilimlerin ámelde qollana alıw; mazmunın túsiniw; biliw, aytıp beriw; kóz aldına keltire alıw.
|
4 – jaqsı
|
Óz betinshe pikir júrite alıw; alǵan bilimlerin ámelde qollana alıw; mazmunın túsiniw; aytıp biliw, kóz aldına keltire alıw
|
3-qanaatlanarlı
|
Mazmunın túsiniw; aytıp biliw, kóz aldına keltire alıw
|
2-qanaatlanarsız
|
Baǵdarlamanı ózlestirmegenligi; pánniń mazmunın bilmewi; anıq kóz aldına keltire almawı; óz betinshe pikir júrite almawı.
|
(3-qosımsha)
1. Texnika qawipsizligi haqqında ulıwma maǵlıwmatlar
Kompyuter grafikası hám dizayn operatorı qániygeligi I kurs 05-21topar oqıwshılarına
oqıw ámeliyatı ushın texnika qáwipsizligi ótildi
№
|
F.A.Á
|
Oqıwshınıń qolı
|
Qol qoyılǵan sáne
|
1
|
Atamuratov Ótkir
|
|
|
2
|
Aybosınova Zulfiya
|
|
|
3
|
Babaniyazov Alawatdin
|
|
|
4
|
Bazarbaev Mıltıqbay
|
|
|
5
|
Edilbekova Hurliman
|
|
|
6
|
Esemuratov Ruslan
|
|
|
7
|
Xalmuratov Nietqayır
|
|
|
8
|
Xojamuratova Gulparshın
|
|
|
9
|
Izbanova Gulmiyra
|
|
|
10
|
Jadigerov Azizbek
|
|
|
11
|
Jumanazarova Saltanat
|
|
|
12
|
Kewlimjaeva Guljan
|
|
|
13
|
Qalbaev Qaharman
|
|
|
14
|
Qurbanbaeva Dilora
|
|
|
15
|
Maxsetbaev Berdax
|
|
|
16
|
Muxammedsadıkov Ikram
|
|
|
17
|
Muratbaev Hasılbek
|
|
|
18
|
Nuratdinov Dawran
|
|
|
19
|
Perdebaeva Móldir
|
|
|
20
|
Temirbekov Dawran
|
|
|
21
|
Tóremuratov Islam
|
|
|
22
|
Turdıbekova Nadıra
|
|
|
23
|
Turǵanbaev Jetker
|
|
|
24
|
Orazbaev Nurlan
|
|
|
25
|
Usnatdinova Dinara
|
|
|
26
|
Uzaqbergenova Nurxayat
|
|
|
Arnawlı pán oqıtıwshısı ___________________
(4-qosımsha)
Blic soraw
Geometriyalıq modellestiriw degeneimiz ne?
3 D modellestiriw texnologiyası degeneimiz ne?
Úsh ólshewli modellestiriwde sızılma járdemshi roli qanday?
(5-qosımsha)
Paydalanılatuǵın ádebiyatlar
Ш.А. Назиров, Ф.М.Нуралиев, Б.Ш.Айтмуратов. Растр ва вектор графика. ЎзР олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази. – Т.: Ғафур Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2007.
Ш.И.Раззоқов, Ш.С.Йўлдошев, У.М.Ибрагимов. Компютер графикаси. ЎзР олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази. – Т.: Талқин, 2006
Ш.А.Назиров, Ф.М.Нуралиев, Б.Ш.Айтмуратов. Векторная и растровая графика. Министерство высшего и среднего специального образования РУз. Центр среднего специального профессионального образования. – Т.: Издательско-полиграфический творческий дом имени Чулпана, 2007
(6-qosımsha)
Tiykarǵı túsinikler
Tema: Geometriyalıq ózgertkishlerge iye bolǵan obektlerden
úsh ólshemli saqna jaratıw.
Úsh ólshewli grafika ilimiy esap -kitaplar, injenerlik dizayni hám fizikalıq obektlerdi kompyuterde modellestiriw sıyaqlı tarawlarda keń qollanılıwın taptı.
Sızılma daǵı tegis figuranıń súwreti onsha qıyın emes, sebebi eki ólshewli geometriyalıq model suwretlengen figuraning uqsaslıǵı bolıp, ol da eki ólshewli.
Sızılmada úsh ólshemli geometriyalıq obektler túrli tegisliklerge proyeksiyalar kompleksi retinde suwretlengen, bul obektler haqqında tek keńislikdegi figuralar retinde shamalıq shártli oyda sawlelendiriwdi beredi. Hár qanday detallarni sızıwda júdá zárúrli sáwlelendirilgen halda, obekttiń tolıq maǵlıwmatları, qosımsha bólimler, kesmalar hám basqalar zárúr. Dizayn ádetde keńislikdegi obektler menen baylanıslılıǵın esapqa alsaq, olardıń sızılma daǵı suwreti mudamı da ápiwayı másele emes.
Kompyuter járdeminde obektti proektlestiriwde jaqında úsh ólshewli geometriyalıq suwretlerdi - modellerdi jaratılıwma tiykarlanǵan jantasıw islep shıǵıldı.
Geometriyalıq modellestiriw degende obekttiń geometriyasi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan geometriyalıq denelerdiń modellerin jaratıw túsiniledi. Geometriyalıq obekt modeli astında onıń formasın anıq belgileytuǵın maǵlıwmatlardıń ulıwmalıǵın túsiniw ádetiy hol bolıp tabıladı. Mısalı, noqat eki (2 D model) yamasa ush (3 D model) koordinataları menen ańlatılıwı kerek; sheńber oray hám radiustıń koordinataları hám basqalar menen beriledi. Kompyuter yadında saqlanǵan úsh ólshewli geometriyalıq model modellashtirilayotgan obekt haqqında júdá tolıq (oǵada kereklilik dárejesinde) ideyanı beredi. Bunday model virtual yamasa cifrlı dep ataladı.
Úsh ólshewli modellestiriwde sızılma járdemshi rol oynaydı jáne onı jaratıw usılları kompyuter grafikası usıllarına, keńislikdegi modeldi kórsetiw usıllarına tiykarlanadı. Bul jantasıw járdeminde obekttiń geometriyalıq modeli tekǵana grafik suwretti jaratıw, bálki onıń birpara qásiyetlerin esaplaw ushın da qollanılıwı múmkin, mısalı, massa, kólem, inersiya momenti hám basqalar, sonıń menen birge, kúsh, ıssılıq texnikası hám basqa esap -kitaplar.
3 D modellestiriw texnologiyası tómendegishe:
• obekttiń real formasına tolıq sáykes keletuǵın virtual ramkanı (''skelet'') proektlestiriw hám jaratıw;
vizualizaсiyanıń fizikalıq qásiyetleri boyınsha realǵa uqsas virtual materiallardı proektlestiriw hám jaratıw;
obekt sırtınıń túrli bólimlerine materiallardı belgilew (obektke teksturani proyeksiya qılıw );
obekt isleytuǵın mákandıń fizikalıq parametrlerin belgilew - jaqtılıq, tartısıw, atmosfera qásiyetlerin, óz-ara tásir etiwshi obektler hám sirtlarning qásiyetlerin ornatıw, obektler háreketiniń traektoriyasın belgilew;
alınǵan kadrlar izbe-izligin esaplaw ;
• Juwmaqlawshı animatsiya klipiga sirt effektlerin qosıw.
Model. Úsh ólshewli obektlerdi monıtor ekranında kórsetiw ushın bir qatar processler (ádetde truba liniyasi dep ataladı ), keyininen nátiyjeni eki ólshewli kóriniske awdarmalaw kerek. Daslep, obekt úsh ólshewli keńislik noqatlar yamasa koordinatalar kompleksi retinde ańlatpalanadı. 3 D koordinatalar sisteması ush kósher menen belgilenedi: gorizontal, vertikal hám tereńlik, ádetde uyqas túrde X, Y hám Z oqları dep ataladı, obekt keńislik. Obekttiń shıńların sızıqlar menen baylanıstırıp, biz sımlı ramka modelin alamız, sebebi úsh ólshemli jismning tek sirtlarining qırları kórinedi. Tel ramka modeli obekttiń sırtın quraytuǵın, reń, toqımalar menen toldırılǵan hám jaqtılıq nurları menen kórsetilgen maydanlardı belgileydi.
3 D grafika túrleri. 3 D grafikanıń tómendegi túrleri ámeldegi: ko'pburchak, analitik, fraktal, splayn.
Ko'pmuyeshli grafikalar eń keń tarqalǵan. Bul birinshi náwbette tusintiriledi joqarı tezlik onı qayta islew. Hár qanday ko'pburchak grafik obekti ko'pburchaklar kompleksi menen belgilenedi. Ko'pburchak - sᴛᴏ tegis ko'pburchak. Eń ápiwayı variant - úshmúyeshlik ko'pburchaklar, sebebi siz bilgenińiz sıyaqlı, tegislik keńisliktiń qálegen ush noqatı arqalı ótkeriliwi múmkin. Hár bir ko'pburchak noqatlar kompleksi menen belgilenedi. Noqat ush koordinata menen belgilenedi - X, Y, Z. Sonday etip, siz 3 ólshewli obektti dızbek yamasa struktura retinde belgilewińiz múmkin.
Analitik grafiklar, mánisan, obektlerdiń analitik, yaǵnıy formulalar menen kórsetiliwinen ibarat. Mısalı : (x 0, y 0, z 0) noqatda jaylasqan r radiuslı shar (x-x 0) 2 + (y-y 0) 2 + (z-z 0) 2 = r 2 formulası menen xarakterlenedi. Túrli formulalardı bir-biri menen birlestirib, quramalı forma daǵı obektlerdi alıw múmkin. Biraq pútkil qıyınshılıq kerekli obekttiń formulasın tabıwda jatadı.
Analitik obektlerdi jaratıwdıń taǵı bir usılı - revolyuciyanıń qattı denelerin jaratıw. Sonday etip, sheńberdi qandayda bir kósher átirapında aylantırıp, siz torusni alıwıńız múmkin hám bir waqtıniń ózinde kúshli shozılǵan ellipsni óz hám sırtqı oqları átirapında aylantırıp, siz júdá shıraylı gofrirovka etilgen torusni alıwıńız múmkin.
Fraktal grafika fraktal - ózine uqsawlıq túsinigine tiykarlanadı. Obekttiń úlkenlashgan bólimleri obekttiń ózine hám bir-birine uqsas bolsa, ol ózine uqsas dep ataladı. Relyef ''o'ziga uqsas'' klasına kiredi. Sonday etip, sınǵan tasdıń qırlı qırı ufqda taw dizbesi sıyaqlı kórinedi. Fraktal grafika da vektor grafikası sıyaqlı matematikalıq esap -kitaplarǵa tiykarlanadı. Fraktal grafikanıń tiykarǵı elementi matematikalıq formula bolıp, buǵan baylanıslı kompyuter yadında hesh qanday obekt saqlanmaydi hám suwret tek teńlemeler tiykarında qurıladı.
Sonday etip, tábiy landshaftlar hám úsh ólshemli obektlerge eliklew etiwshi eń ápiwayı úzliksiz strukturalar da, quramalı súwretler de qurıladı. Fraktal algoritmlar ájayıp 3 D suwretlerdi jaratılıwması múmkin.
Spline grafikası splayn túsinigine tiykarlanadı. ''spline'' termini anglichan spline sózinen alınǵan. Bul mayısqaq polat sızıqtıń atı, onıń járdeminde sızılmalar berilgen noqatlar arqalı tegis iymek sızadılar. Áyyemgi kúnlerde soǵan uqsas usıl túrli denelerdiń tegis konturları (keme korpusı, avtomobil kuzovi) mashinasozlik ámeliyatında keń qollanılǵan. Nátiyjede, denediń forması júdá anıq tayarlanǵan bólimler-plazalar kompleksi járdeminde ornatildi. Kompyuterlerdiń payda bolıwı bul plaza-shablon usılınan basqasına ótiw imkaniyatın berdi nátiyjeli usıl aǵımlı denediń sırtın ornatıw. Sirtlarni xarakteristikalawda bunday jantasıwdıń túbirinde ónimdiń sırtqı kórinisin júdá zárúrli anıqlıq menen tákirarlaw imkaniyatın beretuǵın salıstırǵanda ápiwayı formulalardan paydalanıw jatadı.
Splaynlar menen modellestiriwde kóbinese birdey bolmaǵan torda (NURBS) bikubli ratsional B-splaynlar usılı qollanıladı. Sirtning kórinisi kosmosda jaylasqan uyqas jazıwlar noqatları tarmaǵı menen belgilenedi. Hár bir noqatqa koefficiyent beriledi, onıń ma`nisi noqat qasından ótetuǵın sırt bólegine tásir qılıw dárejesin belgileydi. Sirtning forması hám ''silliqligi'' noqatlardıń salıstırmalı jaǵdayına hám koefficiyentler ma`nisine baylanıslı.
Obekttiń deformatsiyasi háreketleniwshi qadaǵalaw noqatları menen támiyinlenedi. Taǵı bir usıl warp mes dep ataladı. Obekt yamasa onıń bólegi átirapında úsh ólshemli tor ornatıladı, onıń hár qanday noqatınıń háreketi tordıń ózi de, oralǵan obekttiń de elastik deformaciyasiga alıp keledi.
Obekttiń ''skeleti'' payda bolǵannan keyin onıń sırtın materiallar menen oraw asa zárúrli bolıp tabıladı. Kompyuterdi modellestiriwde ayrıqshalıqlardıń pútkil túrli-tumanlıǵı sirtni vizualizaciya qılıw, yaǵnıy sirt ashıqlıq koefficiyenti hám material hám átirap daǵı mákan shegarasında jaqtılıq nurlarınıń sınıw múyeshin esaplaw ushın qısqartiriladi. Materiallardıń sirtlarini qurıw ushın besew tiykarǵı fizikalıq modeller qollanıladı :
Bouknight - porlashsiz diffuz sáwlelendirilgen sirt (mısalı, mat plastik);
Phong - dúzilgen mikro sirtli sirt (mısalı, metall );
Blinn - óz-ara qatlamlardı esapqa alǵan halda (mısalı, porlash) mikropürüzlülüklerin arnawlı bólistiriwine iye bolǵan sırt ;
• Whitted - jaqtılıqnıń qutplanıwın qosımsha túrde esapqa alıw imkaniyatın beretuǵın model;
Hall - jaqtılıqnıń ayna baǵdarın hám sınıwı parametrlerin sazlaw imkaniyatın beretuǵın model.
Sırtlardı saya qılıw Gouraud (gouraud) yamasa Phong (Phong) usılları menen ámelge asıriladı. Birinshi halda, baslanıwiy reń onıń shıńlarında esaplab shıǵıladı, keyininen sirt ústinde sızıqlı interpolyaciya etiledi. Ekinshi halda, ulıwma obekt ushın normal qurıladı, onıń vektorı strukturalıq baslanıwiylar maydanında interpolyatsiya etiledi hám hár bir noqat ushın jaqtılıq esaplab shıǵıladı.
Tamashagóy tárep málim bir noqatda sırtından shıǵıp ketetuǵın jaqtılıq, komponentlerdiń jıyındısı, sol noqatda sirtning materialı hám reńi menen baylanıslı bolǵan omilga kóbeytiriledi. Bul komponentlerge tómendegiler kiredi:
• Sırtniń teris jaǵıınan keletuǵın jaqtılıq, yaǵnıy sınǵan jaqtılıq (Sınıw );
• Sırt tárepinen birdeyde tarqalǵan jaqtılıq (Diffuz);
sáwlelendirilgen jaqtılıq (sáwlelendirilgen);
Jıltır, yaǵnıy sáwlelendirilgen jaqtılıq dárekleri (Specular);
• Óz sırtınıń parlawı (Óz-ózin jaqtılandıriw).
|
| |
