72
28-MAVZU
FOYDALI QAZILMALAR
Kalit so‘zlar:
kon, ruda, shaxta,
karyer, oltin, tabiiy gaz,
osh tuzi
1. Foydali qazilmalar deganda nimani
tushunasiz?
2. Nega bu qazilmalarni foydali
deymiz?
Yer osti va yuzasida marmar, ko‘mir, oltin, olmos, kumush, tabiiy
gaz, neft kabi tabiiy boyliklar mavjud.
Inson ularni qazib olib, foy-
dalanadi. Shu sababdan bunday boyliklarni
foydali qazilmalar deb
ataymiz.
Bir yoki bir nechta foydali qazilmalar to‘plangan joy
kon deb ataladi.
Asadbekning dadasi konda ishlaydi. U foydali qazilmalarni qidirib
topish va qazib olish bilan shug‘ullanadi. Uning kasbi –
geolog.
Asadbek ham bu kasbga juda qiziqadi. Kelajakda u ham xuddi dadasi
kabi geolog bo‘lmoqchi.
Rasmlarda nimalar tasvirlangan?
Ular qanday qazib olinadi yoki tayyorlanadi?
73
Foydali qazilmani ochiq usulda qazib olish
karyer usuli deb ataladi. Karyer usulida
foydali qazilmani
qazib olish natijasida
juda katta o‘ra hosil bo‘ladi.
Foydali qazilmani yopiq usulda qazib olish esa
shaxta
usuli deb ataladi. Shaxta usulida foydali qazilmalar yer
ostidan maxsus moslama va vagonlar yordamida yer
yuzasiga olib chiqiladi.
1. Bino va inshootlarni bezashda qaysi qazilmalardan foydalanish mumkin?
2. Marmar haqida nimalarni bilasiz?
Foydali qazilmalar qanday qazib olinadi?
Foydali qazilmalar ikki xil: ochiq va yopiq usulda qazib
olinadi.
