69
Olmos, grafit, platina va sof kumush – foydali qazilmalar.
Tuz va shakar zarralari kristallardan iborat.
1. Tog‘ jinslari va minerallarni bir-biridan qanday farqlaymiz?
2. Kundalik hayotda qanday minerallarni uchratamiz?
Kristallar – minerallar tarkibidagi tabiiy qirrali qattiq moddalar.
Un
Tuz
Shakar
Lupa
1. Lupa yordamida un zarralarini kuzating.
2. So‘ng navbati bilan tuz va shakarni kuzating.
3. Kuzatuv natijalarini taqqoslang.
4. Tuz zarralari qanday tuzilishga ega? Shakar
zarralari-chi? Javobingizni izohlang.
Bizga kerak
Bajarish
tartibi
Foydali qazilmalar
Granit
Lazurit Kvars
Grafit
Pirit Olmos
70
27-MAVZU
SHAMOL VA SUV TA’SIRIDA
TOG‘ JINSLARINING O‘ZGARISHI
Maqsad: shamol va suv ta’sirida tog‘ jinslarining o‘zgarishini o‘rganish.
Tajriba natijalari tabiiy jarayonlarga o‘xshashmi?
Shamol tog‘ jinslari yemirilishiga qanday ta’sir qiladi?
Suv tog‘ jinslarini qanday o‘zgartiradi?
Kalit so‘zlar:
Tosh, tuproq, qum
1. Doimiy
shamol esuvchi hududlarda
qanday relyef shakllari koʻp uchraydi?
2. Suv oqimi tog‘ jinslarining oʻzgarishiga
qanday ta’sir ko‘rsatadi?
AMALIY MASHG‘ULOT
Balandligi 8–10 cm,
diametri 20–25 cm
bo‘lgan idish
Diametri 20–25 cm
bo‘lgan likopcha
Tuproq
Qum
Diametri 1–2 cm
bo‘lgan 8–10 ta tosh
1 litr suv
Yelpig‘ich
1-topshiriq.
1. Diametri 20–25 cm bo‘lgan
likopcha olib,
yarmiga tuproq, ikkinchi yarmiga qum va
tosh soling.
2. Yelpig‘ich yordamida sun’iy shamol hosil
qiling.
3. Shamol tezligi va yo‘nalishini o‘zgartiring.
4. Shamol ta’sirida tuproq va qum o‘zgarishini
kuzating va taqqoslang.
2-topshiriq.
1. Balandligi 8–10 cm, diametri 20–25 cm
bo‘lgan idishga tuproq soling va bir tomonga
qiyalik hosil qiling.
2. Tuproqning ustiga diametri 1–2 cm bo‘lgan
8–10 ta toshni joylashtiring.
3. Qiyalik hosil qilingan tuproq ustidan suv
purkagich yordamida suv quying.
4. Suv ta’sirida tuproq o‘zgarishini kuzating va
taqqoslang.
Bizga kerak
Bajarish tartibi
