98
II BOB. MULTIMEDIA TIZIMLARI
2.1. Multimedia tushunchasi va uni qo‘llanilishi
Multimedia
Multimedia (ingliz tili. multimediya)
- bir vaqtning o‘zida
turli
shakllarda taqdim etiladigan ma’lumotlar yoki tarkib: ovoz,
jonlantirilgan kompyuter grafikasi, video ketma-ketligi. Misol uchun,
bitta obyekt-konteynerda matndan tashqari — ovoz, grafik va video —
ma’lumot,
shuningdek, u bilan interaktiv muloqot qilishning bir
usuli
bo‘lishi mumkin. Bunga ma’lum bir apparat va dasturiy ta’minot
vositasi yordamida erishiladi.
Multimedia tizimlari — bu bir nomli tizimostilar to‘plami bo‘lib,
ular audio va video axborotlarni yaratish, to‘plash, saqlash va ularni
qayta tiklash imkoniyatini taʼminlaydi.Eng muhim jihati bu juda
yuqori sifatda barcha tizimostilarini qayta tiklashdan iboratdir .
Media atamasi ko‘pincha ommaviy axborot vositalariga murojaat
qilish uchun ishlatiladi, bu esa katta hajmdagi ma’lumotlarni saqlash va
ularga juda tez kirish imkonini beradi (bu
turdagi birinchi ommaviy
axborot vositalari CD-lar edi). Bunday holda, ommaviy axborot
vositalari atamasi kompyuter bunday ommaviy
axborot vositalaridan
foydalanishi va matn kabi ma’lumotlarni taqdim etishning an’anaviy
usullaridan tashqari, audio, video, animatsiya, rasm va boshqalar kabi
barcha mumkin bo‘lgan ma’lumotlar orqali foydalanuvchilarga
ma’lumot berishi mumkinligini anglatadi.
Multimedia qo‘pol yoki nozik chiziqli va chiziqli bo‘lmagan deb
tasniflanishi mumkin. Taqdimotning chiziqli usulining o‘xshashligi
kino bo‘lishi mumkin: ushbu hujjatni ko‘rib chiqadigan kishi uning
xulosasiga hech qanday ta’sir ko‘rsatolmaydi.
Axborotni taqdim etishning chiziqli bo‘lmagan (interaktiv) usuli
multimediya ma’lumotlarini ko‘rsatish vositasi bilan o‘zaro aloqada
bo‘lib, shaxsni axborot olishda ishtirok etishga imkon beradi. Ushbu
jarayonda insonning ishtiroki «interaktivlik»deb ataladi.
Inson va
kompyuterning o‘zaro ta’sirining bu usuli kompyuter o‘yinlari
toifalarida eng to‘liq namoyon bo‘ladi. Multimediya ma’lumotlarini
taqdim etishning chiziqli usuli ba’zan «hipermedia»deb ataladi.
Axborotni taqdim etishning chiziqli va chiziqli bo‘lmagan usuliga
misol sifatida taqdimotni o‘tkazish kabi vaziyatni ko‘rib chiqish
99
mumkin. Agar taqdimot filmga yozib qo‘yilgan bo‘lsa va tomosha-
binlarga ko‘rsatilsa, ushbu taqdimotni tomosha
qilayotgan axborotni
yetkazish usuli ma’ruzachiga ta’sir o‘tkazish imkoniga ega emas. Jonli
taqdimotda tomoshabinlar ma’ruzachiga savollar berish va u bilan
boshqa yo‘llar bilan muloqot qilish imkoniga ega bo‘lib, ma’ruzachi
taqdimot mavzusidan uzoqlashishga imkon beradi, masalan, ba’zi
shartlarni tushuntirish yoki hisobotning bahsli qismlarini batafsil yoritib
berish. Shunday qilib, jonli taqdimot axborotni taqdim etishning chiziqli
bo‘lmagan usuli sifatida taqdim etilishi mumkin.
