72
1. Nazorat qilinayotgan vositalarning haroratlarini o‘lchashni asosiy yo‘l
qo‘yiladigan xatoliklarining chegaralari ishonchlanayotgan asbobni harorat
shkalasini 0, 20, 40, 60, 80, 100°S belgilarida, uni ko‘rsatkichlarini etalon
termometr ko‘rsatkichlari bilan taqqoslashda aniqlanadi.
E s l a t m a – SHkaladagi belgilarni miqdori qiyoslanayotgan asbobni haroratini o‘lchashni
real diapozonidan kelib chiqib ko‘paytirilishi yoki kamytirilishi mumkin,
biroq bunda
qiyoslanayotgan asbobni o‘lchash diapozonini boshlang‘ich va oxirgi qiymatlari qo‘shib
qo‘yilishi kerak.
2. Nazorat qilinayotgan vositalarning haroratlarini o‘lchashni asosiy yo‘l
qo‘yiladigan xatoliklarini chegaralari quyidagi uslubda aniqlanadi:
2.1. Foydalanish bo‘yicha qo‘llanma ko‘rsatmasiga muvofiq haroratni
o‘lchash rejimida asbobni sozlash (darajalashtirish) amalga oshiriladi.
2.2. Termokompensator va termometrni 25 mm dan kam bo‘lmagan
chuqurlikka (yoki EX talablariga muvofiq), suv bilan
aralashtirilib turuvchi
termostatlashtirilgan stakanga botiriladi, suv shkalani
qiyoslash belgisidagi
haroratda bo‘lishi kerak.
2.3. Uch minut muddat davomida o‘lchash asbobi turg‘un muvozanat xolatiga
kelgandan keyin termometr va asbob ko‘rsatkichlari qayd etiladi.
3. Nazorat qilinayotgan vositalarning haroratlarini o‘lchashni asosiy yo‘l
qo‘yiladigan xatoliklarini chegaralari
t
E
quyidagi formula orqali hisoblanadi:
t
E
= t
o‘zg
- t
et
, (2)
bunda t
o‘zg
– asbob bilan o‘lchanadigan suvning harorati, °S;
t
et
- etalon termometrom bilan o‘lchanadigan suvning harorati, °S.
4. Agar qiyoslanayotgan asbobning harorat shkalasini har bir tanlangan
belgisida
hisoblab chiqilgan
t
E
qiymat EX da ko‘rsatilgan o‘lchashni yo‘l
qo‘yiladigan xatoliklari chegarasidan oshmasa, asbobni
qiyoslash ishlari davom
ettiriladi. Agar o‘lchash bo‘yicha yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshib
ketsa, o‘lchash asbobi ishlatish uchun yaroqsiz deb topiladi
va keyingi qiyoslash
o‘tkazilmaydi.
