Международный научный журнал № 7(100), часть 1
«Научный Фокус» ноября, 2023
955
AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING KUNDALIK HAYOTDA VA TA'LIM
SOHASIDAGI AHAMIYATI
Avazbekova Mohira
FarDU filologiya fakulteti 1-kurs 23.85-guruh talabasi
Aldashev Ilhomjon
FarDU axborot texnologiyalari kafedrasi o‘qituvchisi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada yoshlar o‘rtasida axborotlardan foydalanishda
mavjud muammolar va axborot madaniyatini shakllantirishning o’ziga xos uslublari,
uning yoshlar kamolotidagi tutgan o‘rni haqida qarashlar bayon etilgan
Kalit soʻzlar:
yoshlar, axborot, axborot madaniyati, internet, ta‘lim. HEMIS,
kundalik.com, masofaviy ta’lim.
Asrimiz axborot texnologiyalari asri deb nomlangani misol, kundalik hayotimizda
ham zamonaviy texnika va texnologiyalar ayricha ahamiyatga ega.
Bular vositasida
hayotimizda talaygina qulayliklar yuzaga keldi. Maishiy texnikalar, televizor,
kompyuter va telefonlarni shular jumlasiga kiritishimiz mumkin.
Bugungi globallashuv jarayonida eng qimmatli narsamiz bu vaqt, albatta.
Kompyuter texnologiyalari bizga aynan shu borada yordam beradi.
Xususan, ayol-qizlarimizga qator qulayliklar yaratib berayotgan online savdoga
to'xtalsak. Agar siz biron buyum sotib olmoqchi bo‘lsangiz, bozorga borishingiz shart
emas. Gavjum va shovqinli magazinlarni aylanishga to‘g‘ri kelmaydi. Eng muhimi, siz
buning uchun alohida vaqt ajratmaysiz.
Har qanday joyda, ish joyingizda ham, kafeda
ham, mashinangizda ham o'zingizga ma'qul keladigan buyumni tanlashingiz va
buyurtma berishingiz mumkin.
Ta'lim jarayoniga ham zamonaviy axborot texnologiyalari keng ko‘lamda kirib
kelgan. O‘qishga hujjat tayyorlashda, dars mashg'ulotlarni bajarishda texnologiya
vositalari juda qo‘l keladi. O'quv jarayonlarini baholash va nazorat qilish ham
kompyuter tarmoqlari orqali (HEMIS, kundalik.com) amalga oshirilmoqda.
Qolaversa, zamonaviy texnologiyalar vositasida endilikda masofadan o‘qib-
o‘rganish imkoniyati ham mavjud. Dunyoning nufuzli oliy ta'lim
muassasalarida
O'zbekistonda turib o‘qish hamda diplom olish mumkin.
Masofaviy ta’lim an’anaviy ta’lim turidan quyidagi xarakterli xususiyatlari bilan
farqlanadi. Moslashuvchanlik – ta’lim oluvchiga o‘ziga qulay vaqt, joy va tezlikda ta’lim
olish imkoniyati mavjudligi. Modullilik – bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan mustaqil o‘quv
kurslari to‘plamidan - modullardan individual yoki guruh talabiga mos o‘quv rejasini
tuzish imkoniyati mavjudligi. Parallellik – o‘quv faoliyatini ish faoliyati bilan birga
parellel ravishda, ya’ni ishlab chiqarishdan ajralmagan holda olib borish imkoniyati
mavjudligi. Keng qamrovlilik – ko‘p sonli o‘quvchilarning bir vaqtning o‘zida katta
o‘quv (elektron
kutubxona, ma’lumotlar va bilimlar bazasi va boshqalar) zaxiralariga
Международный научный журнал № 7(100), часть 1
«Научный Фокус» ноября, 2023
956
murojaat qila olishi. Bu ko‘p sonli o‘quvchilarning kommunikatsiya vositalari
yordamida o‘zaro va o‘qituvchi bilan muloqotda bo‘lish imkoniyati. Iqtisodiy
tejamkorlik – o‘quv maydonlari, texnika vositalari, transport vositalari va o‘quv
materiallaridan samarali foydalanish, o‘quv materiallarini bir joyga yig‘ish,
ularni
tartiblangan ko‘rinishga keltirish va bu ma’lumotlarga ko‘p sonli murojaatni tashkil
qilib bera olish mutaxassislarni tayyorlash uchun ketadigan xarajatlarni
kamaytiradi.Ijtimoiy teng huquqlilik – ta’lim oluvchining yashash joyi, sog‘lig‘i va
moddiy ta’minlanish darajasidan qat’i nazar hamma qatori teng huquqli ta’lim olish
imkoniyati.
Zamonaviy qurilmalarda foydalanuvchi uchun qo‘llanishi mumkin bo‘lgan
funksiyalar asta sekin kengayib bormoqda. Dasturiy ta'minot fotoalbomalarini ko‘rish,
musiqa tinglash, kompyuter o'yinlarini o'ynash,
shuningdek, kitob ham o‘qish
mumkin.
Intellektual rasurslarning hajmi va ulardan foydalanish imkoniyatlari oshib
bormoqda. Internet elektron kutubxonalar kataloglari bilan birgalikda masofa va
vaqtdan qat'i nazar ochiq bo‘lgan ulkan ma‘lumot to‘plamlariga kirish imkoniyatini
beradi. Bugungi kunda jahon bozorida bir necha o‘nlab elektron kitoblar modellari
mavjud. O'zbekistonda kitob o'qish uchun elektron qurilmalarni yaratish va ishlab
chiqarishga ixtisoslashtirilgan "Ectaco uz" kompaniyasi
elektron kitoblarni ishlab
chiqarishni va loyihalashtirishni yo‘lga qo‘ygan. Elektron kitoblarning o‘quvchi va
talabalar, umuman olganda, har bir kitobsevar uchun ko'plab afzalliklari mavjud.
Elektron kitobda matn bo‘yicha izlashlarni, giperilova bo‘yicha o'tishlarni, vaqtinchalik
ajratishni va ilovalarni aks ettirishni amalga oshirish mumkin. Bir qurilmada yuzlab va
minglab kitoblar saqlanishi mumkin va bosma kitoblarga qaraganda olib yurish oson.
Elektron kitoblarni tarqatish va izlash bosma kitoblarga qaraganda kamroq vaqt va
xarajat talab etadi. Elektron kitoblarning shrift tuzilishi va kattaligini ham o'zgartirish
mumkin. Eng asosiysi esa kitoblarning elektron variantidan foydalanish orqali tabiatga
keltirilayotgan zarar ham aytarli ravishda kamayadi, ya'ni bosma kitoblardan farqli
ravishda qog‘oz sarflanmaydi.
Yuqoridagi fikr va faktlardan xulosa qilib aytish mumkinki,
zamonaviy axborot
texnologiyalari sababli iqtisodiy sohada ta‘lim sohasida va boshqa bir qator
yo‘nalishlarda sifat oshib bormoqda. Bugungi kunda hech qaysi ishimiz texnika va
texnologiyalarsiz bitmay qoldi va ushbu sohadagi mutaxassislarga bo‘lgan talab ham
oshib bormoqda.
