• Ta’lim metodlari
  • Og‘zaki o‘qitish usuli (ma’ruza, hikoya)
  • Tasviriy ifodalarni qo‘llash usuli (illustratsiya)
  • Soxibaxon ped texnologiya doc




    Download 5,19 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet100/122
    Sana15.06.2024
    Hajmi5,19 Mb.
    #264034
    1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   122
    Bog'liq
    Pedagogik texnologiya O\'quv qo\'llanma Mirhayitova Soxibaxon (2)

    4


    162
    5
    Og’zaki
    metodlar
    • bilimlarni so’z bilan bayon qilish,
    darslik, ma’lumotnoma va ilmiy
    adabiyotlar bilan ishlash
    Ko’rsatmali
    metodlar
    • rasmlar, namoyishlar, kuzatishlar
    Amaliy
    metodlar
    • mashqlar, laborotoriyadagi amaliy
    ishlar
    6
    I.Y.Lerner va
    M.N.Skatkin
    o’qitish
    metodlarini
    quyidagilarga
    ajratadilar:
    tushuntirish-
    rasmlar
    metodi;
    reproduktiv
    metod;
    muammoli
    bayon qilish
    metodi;
    qisman
    izlanish
    metodi;
    tadqiqot
    metodi.
    7
    S.I.Petrovskiy va
    Y.Y.Golant
    tasnifi

    faol va passiv
    metodlarga bo’lish:
    Agar o’quvchilar
    mustaqil ishlasa, faol
    metodlar

    laboratoriya metodi,
    kitob bilan ishlash
    Agar o’quvchilar
    faqat tinglasa va
    eshitsa, passiv
    metodlar

    hikoya, ma’ruza,
    tushuntirish,
    namoyish qilish
    metodi, ekskursiya


    163
    8
    Y.K.Babanskiy
    ning tasnifi
    bo’yicha metodlar 3 ta katta
    guruhga bo’linadi
    O’quv-tarbiya ishlarini
    tashkil etish va amalga
    oshirish
    Nazorat va o’zini-o’zi
    nazorat qilish metodlari
    Bilishga doir o’yinlar,
    o’quv munozaralari, qiziq
    vaziyatlarni vujudga
    keltirish, rag’batlantirish,
    tanbeh berish va nazorat
    metodlari
    Ta’lim
    metodlari
    Ta‘limning
    og’zaki metodi
    Ta‘limning
    ko’rgazmali
    metodi
    Ta‘limning
    amaliy metodi.
    O’quvchilarning
    o’quv
    faoliyatlarini
    rag’batlantirish
    va tanbeh berish
    metodi.
    Ta‘limning
    induktiv va
    deduktiv metodi.
    Ta‘limning
    muammoli-
    izlanish va
    reproduktiv
    metodi.
    O’qitishda
    nazorat va o’z-
    o’zini nazorat
    qilish metodi.
    Kitob bilan
    ishlash metodi.
    9


    164
    10
    Ta‘limning og’zaki metodlari
    Yangi bilimlarni berish usullari
    bu-
    bilimlar manbaidir, ya’ni bilimlar hamda
    ta’riflarni berish: tushuntirish, hikoya,
    maktab ma’ruzasi, suhbat metodlari
    majmuidir.
    Hikoya qilish
    -
    o’qituvchi
    tomonidan yangi
    o’tilayotgan
    mavzuga oid
    omil, hodisa va
    voqealarning
    yaxlit yoki
    qismlarga bo’lib,
    obrazli tasvirlash
    yo’li bilan
    ixcham, qisqa va
    izchil bayon
    qilinishidir.
    O’quv ma‘ruzasi.
    Ushbu usuldan
    yangi bilimlarni
    o’zlashtirish va
    mustahkamlash,
    ko’nikma va
    malakalar hosil
    qilish uchun
    foydalaniladi. Agar
    hikoya darsning bir
    qisminigina
    egallasa, ma‘ruza
    odatda, ularni to’la
    qamrab oladi.
    Suhbat.
    Suhbat
    ta‘limning keng
    tarqalgan usuli. Bu
    usul savol-javob usuli
    deb ham yuritiladi.
    Suhbatning to’rt xil
    turi mavjud bo’lib,
    ular: yangi bilimlar
    berishda, bilimlarni
    mustahkamlashda,
    olingan bilimlarni
    tekshirishda, o’tilgan
    materiallarni
    takrorlashda
    qo’llanadigan
    suhbatlardir.
    O’quv
    materiallarini
    tushuntirish
    -
    o’qituvchi
    tomonidan
    o’tilayotgan
    mavzuning
    mazmunini
    xarakterlaydigan
    tushuncha, ta‘rif,
    qonun va
    qoidalarni
    uqtirishdir.
    11
    Ta‘limning ko’rgazmali
    metodlari.
    • O’qitish jarayonida
    ko’rgazmalilik usulidan
    foydalanishning
    muhimligi
    o’qituvchining
    o’rganilayotgan narsa
    va hodisalarni hissiy
    idrok etishga, ularni
    kuzatib mushohada
    qilishga o’quvchini
    undash, mantiqiy va
    nazariy elementlarning
    birligiga ishonch hosil
    qilishga, shuningdek,
    nazariy bilimlarni
    amaliyotda qo’llay
    olishga o’rgata bilishi
    bilan izohlanadi.
    Ta‘lim
    jarayonida
    ko’rgazmalilik
    usuli namoyish
    etish,
    illyustratsiya va
    ekskursiya
    tariqasida olib
    boriladi.
    O’qitishda
    namoyish etish
    usulidan
    foydalanish
    materiallarning
    xarakteriga –
    mazmuni,
    shakli va
    hajmiga
    bog’liqdir.
    Ko’rgazmali
    materiallar
    xarakter
    e‘tiboriga
    ko’ra
    2
    turda
    bo’ladi:
    1
    . Aslicha ko’rsatilishi
    mumkin bo’lgan buyum
    va narsalar: o’simliklar,
    hayvonlar, ma‘danlar,
    kollektsiyalar, asbob va
    mashinalar, modellar va
    h.k.
    2.
    Tasviriy-ko’rgazmali
    materiallar: buyum, narsa
    va hodisalarning tasvirini
    ifodalovchi materiallar:
    rasm, surat, diafilm,
    kinofilm, jo’g’rofiya va
    tarix kartalari, chizmalar,
    jadvallar, diagrammalar
    va h.k. Tasviriy -
    ko’rgazmali materiallar –
    illyustratsiya materiallari
    deb ham ataladi. Ta‘lim
    jarayonida tasviriy –
    illyustratsiya
    materiallaridan
    foydalanish keng
    qo’llaniladi.


    165
    12
    Ta‘limning
    amaliy
    metodlari.
    • O’qitishning amaliy usullariga yozma
    mashqlar (masalalar yechish, chizmalar
    tayyorlash), tajriba – laboratoriya tipidagi
    mashqlar (frontal tajribalar, laboratoriya
    ishlari, amaliyot, o’qitishning texnik vositalari
    va boshqalar); mehnat topshiriqlarini bajarish
    usullari kiradi. Amaliy metodlar o’qitishning
    og’zaki va ko’rsatmali metodlari bilan uzviy
    birlikda qo’llaniladi. O’qitishning amaliy
    usullaridan foydalanishning ijobiy tomoni
    o’quvchilarni tevarak-atrofdagi narsa va
    hodisalarni mustaqil kuzatishga bo’lgan
    qiziqishini kuchaytiradi, ularda mustaqillik,
    faollik va tashabbuskorlik ortadi. Amaliy ish
    tajribalari – ko’nikma, malakalari, hosil
    qilinadi va mehnat madaniyati rivojlanadi.
    13
    O‘qituvchi markazda bo‘lgan uslublar.
    Bu uslub orqali o‘qituvchi o‘zi egallagan ma’lumot va ko‘nikmalarni o‘quvchilarning sezgi
    organlari orqali uzatish yo‘llarini qidiradi. Bunda o‘quvchilarning ishtiroki passiv bo‘ladi, ya’ni ular
    tinglaydilar, kuzatadilar va ma’ruzalarni yozib boradilar.
    Bu uslublar asosan o‘qituvchining qo‘yidagi faoliyat turlari orqali amalga oshiriladi:
    Og‘zaki o‘qitish usuli (ma’ruza,
    hikoya)
    Insonlar o‘rtasidagi eng sodda
    muloqot yo‘llaridan biri – og‘zaki
    nutq – og‘zaki ta’rif yoki asosiy
    mazmunning ogzaki ifodasi
    hisoblanadi. Bu uslub butunlay
    «so‘zlash» orqali amalaga
    oshiriladigan o‘qitishning eng
    rasmiy uslubi hisoblanadi. U 40
    daqiqa yoki undan uzoqroq
    davom etadi va odatda
    o‘quvchining ishtiroki uchun hech
    qanday imkoniyat
    qoldirmaydi.Bunda asosan
    o‘quvchining eshitish qobiliyati
    ishga solinadi.
    Tasviriy ifodalarni qo‘llash usuli
    (illustratsiya)
    Bu faoliyat orqali yetkazilishi kerak
    bo‘lgan bilim yoki malakalarni
    tasvirlovchi rasmlar orqali
    o‘quvchilarning ko‘rish qobiliyati
    ishga solinadi. O‘quvchilarga
    yetkazilmokchi bo‘lgan ma’lumotlar
    tasvirlab berish orqali, turli simvollar
    yordamida yetkaziladi. Bunday
    tasviriy ifodalar quyidagi vositalar
    yordamida amalga oshiriladi: doska,
    maxsus oq doska, flipchart, video
    tasvir, videoproyektor, kodoskop,
    kompyuter grafiklar, magnit taxta,
    rasmlar, suratlar, bo‘yoqli rasmlar,
    grafik va jadvallar, diagrammalar,
    namunaviy va maxsus shaffof
    qog‘ozga tushirilgan tasvirlar.

    Download 5,19 Mb.
    1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   122




    Download 5,19 Mb.
    Pdf ko'rish