165
12
Ta‘limning
amaliy
metodlari.
• O’qitishning amaliy usullariga yozma
mashqlar (masalalar yechish, chizmalar
tayyorlash), tajriba – laboratoriya tipidagi
mashqlar (frontal tajribalar, laboratoriya
ishlari, amaliyot, o’qitishning texnik vositalari
va boshqalar); mehnat topshiriqlarini bajarish
usullari kiradi. Amaliy metodlar o’qitishning
og’zaki va ko’rsatmali metodlari bilan uzviy
birlikda qo’llaniladi. O’qitishning amaliy
usullaridan foydalanishning ijobiy tomoni
o’quvchilarni tevarak-atrofdagi narsa va
hodisalarni mustaqil kuzatishga bo’lgan
qiziqishini kuchaytiradi, ularda mustaqillik,
faollik va tashabbuskorlik ortadi. Amaliy ish
tajribalari – ko’nikma, malakalari, hosil
qilinadi va mehnat madaniyati rivojlanadi.
13
O‘qituvchi markazda bo‘lgan uslublar.
Bu uslub orqali o‘qituvchi o‘zi egallagan ma’lumot va ko‘nikmalarni o‘quvchilarning sezgi
organlari orqali uzatish yo‘llarini qidiradi. Bunda o‘quvchilarning ishtiroki passiv bo‘ladi, ya’ni ular
tinglaydilar, kuzatadilar va ma’ruzalarni yozib boradilar.
Bu uslublar asosan o‘qituvchining qo‘yidagi faoliyat turlari orqali amalga oshiriladi:
Og‘zaki o‘qitish usuli (ma’ruza,
hikoya)
Insonlar o‘rtasidagi eng sodda
muloqot yo‘llaridan biri – og‘zaki
nutq – og‘zaki ta’rif yoki asosiy
mazmunning ogzaki ifodasi
hisoblanadi. Bu uslub butunlay
«so‘zlash» orqali amalaga
oshiriladigan o‘qitishning eng
rasmiy uslubi hisoblanadi. U 40
daqiqa yoki undan uzoqroq
davom etadi va odatda
o‘quvchining ishtiroki uchun hech
qanday imkoniyat
qoldirmaydi.Bunda asosan
o‘quvchining eshitish qobiliyati
ishga solinadi.
Tasviriy ifodalarni qo‘llash usuli
(illustratsiya)
Bu faoliyat orqali yetkazilishi kerak
bo‘lgan bilim yoki malakalarni
tasvirlovchi rasmlar orqali
o‘quvchilarning ko‘rish qobiliyati
ishga solinadi. O‘quvchilarga
yetkazilmokchi bo‘lgan ma’lumotlar
tasvirlab berish orqali, turli simvollar
yordamida yetkaziladi. Bunday
tasviriy ifodalar quyidagi vositalar
yordamida amalga oshiriladi: doska,
maxsus oq doska, flipchart, video
tasvir, videoproyektor, kodoskop,
kompyuter grafiklar, magnit taxta,
rasmlar, suratlar, bo‘yoqli rasmlar,
grafik va jadvallar, diagrammalar,
namunaviy va maxsus shaffof
qog‘ozga tushirilgan tasvirlar.