M uham m ad Rahim xon II vafot etgach, podsho hu
kum ati yordam ida taxtni uning o ‘gMi A sfandiyor-
x o n (1910—1918) egallaydi. Petro-A leksandrovskda
turgan R ossiya harbiy kuchlari m adadiga ishonib, yangi xo n islohotlar
oMkazdi, ishni zulm ni kuchaytirish va m uxolafatni toMiq m ahv etishdan
boshladi. 1913-yilda u islohotchilar rahnam olaridan biri, m am lakat bosh
vaziri
Islu m x o ‘ja n i
davlat m ablag Marini o ‘zlashtirishda ayblab oMdirtiradi.
X on buyrugMga k o ‘ra yerlarni yangidan oMchash boshlandi. A slida bu tad-
bir yangi soliqlarni jo riy qilishdan iborat edi. D ehqonlar esa bunga MangMt
v a X o‘jay lid a q o ‘z g ‘olonlar koMarish bilan jav o b berishdi.
X onning tayanchi boMgan podsho hukum ati uni uzoq qoMlay olmadi.
R ossiyadagi 1917-yilgi fevral voqealaridan keyin A sfandiyorxon asosiy
tayanchi — podsho hukum atidan m ahrum boMib, bir necha m uddat yak-
kalanib qoldi. Y osh xivaliklar qulay vaziyatdan foydalanib qolishga qaror
qilishdi v a islohotlar uchun ochiqdan ochiq harakatni boshlab yubordilar.
1917-yil 5-aprelda ular A sfandiyorxondan islohotlar oMkazish to 4g ‘risidagi
m anifestni im zolashni talab qilishdi. Islohotlar xon hokim iyati saqlangan,
am m o M ajlis (deputatlar palatasi) va N ozirlar kengashi (V azirlar kengashi)
bilan cheklangan konstitutsiyaviy m onarxiyani tashkil etishni o ‘z ichiga
olgandi. Y osh xivaliklar, shuningdek, davlat
mablagMari sarflanishi ustidan nazorat qilish
uchun m oliya vazirligi, suv taqsim otini isloh
qilish, xonlikning butun hududida yangi usul
m aktablarini tashkil qilish uchun qoMnita tu
zishni, temiryoMlar va pochta-telegraf tizim i
qurilishini ham talab qilishgandi. Podsho hu
kum ati q o ‘shinlari m adadidan m ahrum boMgan
A sfandiyorxon har qanday yoM bilan hokim i -
yatni saqlab qolish va vaqtdan yutish m aqsa
dida islohotlarni am alga oshirish to ‘g ‘risidagi
m anifestga im zo chekdi.
1917-yil 26-apreldagi M ajlisning birinchi
sessiyasida 30 nafar xivalik deputat v a turk-
m anlardan 7 nafar vakil ishtirok etdi. M ajlis
V azirlar kengashini sayladi. A m m o ikki oy
oMmasdan xo n boshchiligidagi konservativ
