189
STUDENT DESIGN - TO DEVELOP TECHNOLOGICAL COMPETENCE
Zulayxo
Islomovna Jurayeva
Teacher of "Applied Sciences and Methods of Extracurricular Education" Samarkand Regional
Center for Retraining and Advanced Training of Public Education
Abstract:
This article discusses educational technologies and didactic support for the development of design
and technological competence of students through technology lessons.
Keywords: clothing design, graphic knowledge, design and technology knowledge, technical
modeling of clothing.
Jahon miqyosida ishlab chiqarish va ta’limning integratsiyalashuvi jarayonida o‘quvchilarning
kasbiy
tayyorgarligini oshirish, loyihalash-texnologik kompetentlikni ta’limning innovatsion
texnologiyalari asosida rivojlantirish, ilg‘or texnologiya va elektron dasturlar, uskunalardan keng
foydalanish, o‘qitishning an’anaviy va zamonaviy usullarini integratsiyalash masalasi dolzarb
vazifalardan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Texnologiya fani mazmunida kasblarga yo‘naltirish, dars
va maktabdan tashqari mashg‘ulotlarda o‘quvchilarning ijodkorligini tarbiyalash, ularning
yangiliklar yaratishga bo‘lgan qiziqishlarini rivojlantirish bo‘yicha
ilmiy tadqiqotlar olib
borilmoqda. Maktab o‘quvchilariga robototexnika, modellashtirish, konstruksiyalashtirish,
programmalashtirish, 3D – loyihalashtirish, elektron ta’lim resurslari asosida ta’lim jarayonini
tashkil etish bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar olib borishga alohida ahamiyat berilmoqda. Xususan,
Princeton University (AQSH), Ta’lim texnologiyalari navigatori axborot-metodik markazi (Rossiya),
Cyber University (Janubiy Koreya) kabi nufuzli ilmiy tadqiqot markazlari ta’lim
sifatini
takomillashtirishga oid ilmiy tadqiqotlar olib borilib, salmoqli amaliy natijalarga erishilgan.
XXI asrda jahon miqyosida ta’lim barqaror taraqqiyotni ta’minlovchi asosiy omil sifatida e’tirof
etilib, bu jarayonda kasb ta’limi o‘qituvchilarida loyihalash-texnologik kompetentlikni rivojlantirish
metodlarini ishlab chiqish yuzasidan ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Jumladan, professional
ta’lim dasturlarini YUNESKO tomonidan qabul qilingan ta’limning xalqaro standart tasniflagichi
(MSKO) darajalari bilan uyg‘unlashtirish, o‘quv jarayoniga Milliy kvalifikatsiya tizimi to‘laqonli joriy
etish, tayyorlanayotgan kadrlarning mehnat bozorida munosib o‘rin egallashlarida ta’lim
mazmunini loyihalash, kasbiy kompetensiyalarni tuzilmalarga ajratish, ta’limning yangi metodik
modellarini yaratish va ularni muayyan ta’lim amaliyotida qo‘llash talab etiladi.
Mamlakatimizda zamonaviy ta’lim tendensiyalari asosida texnologiya
fanini isloh qilish, ta’lim-
tarbiya jarayoniga individuallashtirish tamoyillarini bosqichma-bosqich tatbiq etish, zamonaviy
axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va innovatsion loyihalarni joriy etish, moddiy-texnika
bazasini mustahkamlash, yoshlarni tarbiyalash va ularning bandligini ta’minlashda
maktabdan
tashqari ta’limning zamonaviy usullari va yo‘nalishlarini joriy etish, yoshlar ta’lim-tarbiyasi uchun
qo‘shimcha sharoitlar yaratishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni o‘z ichiga olgan beshta
tashabbusni amaliyotga tatbiq etish bo‘yicha keng qamrovli ishlar olib borilib, uning
samaradorligini oshirish orqali malakali kadrlar tayyorlashga alohida e’tibor qaratilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasida “Uzluksiz ta’lim
tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatlarini oshirish,
mehnat
bozorining zamonaviy ehtiyojlariga muvofiq yuqori malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom
ettirish” muhim ustuvor vazifa sifatida belgilangan. Bu borada, texnologiya fani o‘quvchilarda
loyihalash-texnologik kompetentlikni rivojlantirish bo‘yicha ta’lim texnologiyalari va didaktik
ta’minotini takomillashtirish muhim ahamiyat kasb etadi.
190
Konstruktorlik -texnologik kompetentlik kasbiy kompetentlikning asosiy tarkibiy qismi bo‘lib:
1.
Konstruktorlik bilim, ko‘nikma va malakalar. Ular tayyor o‘quv ma’lumotini (matnlar,
sxemalar, jadvallar va boshqalar); ko‘rgazmali didaktik qo‘llanmalar, ma’ruza matnlari, tayanch
konspektlar va boshqalarni yaratish; ta’lim metodlari va usullari, o‘quv mashg‘uloti uchun maxsus
ta’lim vositalarini tanlash bilan tavsiflanadi.
2.
Grafik bilim, ko‘nikma va malakalar. Ular ko‘rgazmali ta’lim
vositalarini yuqori estetik
darajada yaratilishi, talablarga mos holda chizmalarni chizilishi va kompyuter dasturlarini ishlata
olishi bilan tavsiflanadi.
Konstruktorlik-texnologik bilim, ko‘nikma va malakalar buyum detallari chizmasini ishlab chiqish,
qayta ishlash metodlari va materiallarini hisobga olish, buyum tayyorlashda konstruktorlik-
texnologik hujjatlarni ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi.
Odam gavdasidan o‘lchov olish va ularni to‘g‘ri belgilay olishni, turli bichimdagi kiyimlar asos
konstruksiyasini chizish va ularni tahlil qila olish, kiyimni eskizlarini yuqori did bilan tasvirlay olish,
buyum andozasini tayyorlashni,
erkaklar, ayollar va bolalar kiyimlarini konstruksiyalash,
zamonaviy moda yo‘nalishi asosida kiyimlarni texnik modellash asoslari, kiyim andozalarini
tayyorlash va ularni to‘g‘ri rasmiylashtirishning texnik talablari, kiyim andozalarini gazlamaga
tejamkorlik bilan joylashtirish, odam qomatida kiyimning asosiy detallarini shakllantirish, kiyimda
uchraydigan nuqsonlarni bartaraf qila olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak.
Xulosa o‘rnida
aytish mumkinki, o‘quvchilarda loyixalash-texnologik kompetentligini
rivojlantirishda texnologiya fani darslarida o‘quvchilarda konstruktorlik bilim, grafik bilim va
konstruktorlik-texnologik bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirish muhim ahamiyat kasb
etadi.
