Sun’iy intellekt vа neyrontoʼrli texnologiyalаr

5130200– Amaliy matematika

Fan haqida

Fan nomi	Auditoriya mashg’ulotlari	Mustaqil ta’lim	Kreditlar
SUN’IY INTELLEKT VА NEYRONTOʼRLI TEXNOLOGIYaLАR	4-semester: 60 s. 5-semester: 90 s. Ma’ruza: 24 s. Amaliy: 36 s.	4-semester: 84 s. 5-semester: 216 s.	4-semester: 6 5-semester: 6
	150 s.	360 s.	12

ADABIYOTLAR:

Потапов А.С. Технологии искусственного интеллекта - СПб: СПбГУ ИТМО, 2010.-218 с.
Интеллектуальные информационные системы и технологии: учебное пособие / Ю.Ю. Громов, О.Г. Иванова, В.В. Алексеев и др. – Тамбов: Изд-во ФГБОУ ВПО «ТГТУ», 2013. – 244 с.
Игнатьев Н.А., Усманов Р.Н., Мадрахимов Ш.Ф. Берилганларнинг интеллектуал таҳлили // Ўқув қўлланма. Тошкент – 2018, 144 б.
Асадуллаев Р.Г. Нечеткая логика и нейронные сети: учебное пособие /– Белгород, 2017. – 309 с.
Анатолий Постолит, ОСНОВЫ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В ПРИМЕРАХ НА PYTHON. Санкт-Петербург «БХВ-Петербург» 2021

artificial intelligence
искусственный интеллект

Sunʼiy intellekt va uning tadqiqot sohalari

1-ma’ruza

Reja:

Sunʼiy intellekt va uning rivojlanish tarixi.
Fikrlash jarayoni.
Bilimlarni tasvirlash modellari.
Insonning intellektual faoliyati va sunʼiy intellekt.

Sunʼiy intellekt nima?

• "Sun'iy intellekt" atamasi 1956 yilda Dartmut universitetida o'tkazilgan konferentsiyada kompyuter olimi Jon Makkarti tomonidan kiritilgan.
• Sun'iy intellekt - bu aqlli mashinalar, ayniqsa, aqlli kompyuter dasturlarini yaratish fan va texnologiyasi.
• Sunʼiy intellekt – bu dasturiy muhitning shunday tizimiki, unda inson tafakkuri kompyuter jarayoniga imitatsiyalangan.
• Sunʼiy intellekt – bu vazifalarni bajarish va to'plangan ma'lumotlardan asta-sekin o'rganish uchun inson xatti-harakatlariga taqlid qila oladigan tizim yoki mashina.
• Ingliz tilida intelligence tushunchasi “oqilona/oqilona harakat qilish qobiliyati” ma’nosiga yaqinroqdir.
• Sun'iy intellekt fan sifatida kompyuter ilmlari (computer science) majmuasiga kiritilgan.

Sunʼiy intellekt nima?

Sun'iy intellekt - bu insonning kognitiv funktsiyalarini taqlid qilish (shu jumladan o'z-o'zini o'rganish va oldindan belgilangan algoritmsiz echimlarni izlash) va hech bo'lmaganda insonning intellektual faoliyati natijalari bilan taqqoslanadigan aniq vazifalarni bajarishda natijalarga erishish imkonini beradigan texnologik echimlar to'plami.
Sun'iy intellektning asosiy xususiyatlari:
￮ tilni tushunish;
￮ o’qitish;
￮ fikrlash qobiliyati;
￮ harakat qilish qobiliyati.

EKSPERT TIZIMLAR

Ekspert tizimi - axborot tizimi bo‘lib, uning maqsadi ma’lum bir fan sohasidagi mutaxassisni qisman yoki to‘liq almashtirishdan iborat.
Bilim - bu fan sohasi doirasidagi kasbiy faoliyat natijasida olingan qoidalar, qonunliyatlar to’plami.
Bilimlar bazasi - ma'lum bir mavzu bo'yicha inson tajribasi va bilimlari to'g'risidagi xulosalar qoidalari va ma'lumotlarini o'z ichiga olgan ma'lumotlar bazasi.
Ma'lumotlar - bu rasmiylashtirilgan shaklda taqdim etilgan faktlar va g'oyalar to'plami.
Bilimlarni taqdim etish modeli - aqlli tizim vazifasi uchun mos bo'lgan bilimlarni saqlash, ularga oson kirish va o'zaro ta'sir qilish usulidir.

TYURING TESTI

Mashinalar o’ylay oladimi?
Alan Tyuring, 1950

INSON va su’niy intellekt

SUN'IY INTELLEKT	INSON INTELLEKTI
Sun'iy intellekt mashinasi ularga berilgan ma'lumotlarga bog'liq.	Inson miya kuchidan foydalanadi.
Sun'iy intellekt foydalanilmagan o'zgarishlarga moslashish uchun ko'proq vaqt talab etadi.	nson o'zgarishlarni osongina qabul qilishi mumkin.
Zamonaviy kompyuter odatda 2 vatt quvvat sarflaydi.	Insoniyat taxminan 25 vatt quvvat sarflaydi.
Mashinalar ko'proq ma'lumotlarni tezroq ishlashga qodir.	Insonlar kompyuterlar tezligidan o'ta olmaydi.
Sun'iy intellekt inson xatti-harakatlariga taqlid qila oladigan va odamga o'xshash harakatlarni amalga oshiradigan mashinalarni yaratishga qaratilgan.	Inson aql-zakovati turli kognitiv jarayonlarning kombinatsiyasidan foydalangan holda yangi muhitlarga moslashishni maqsad qilgan.

Sun’iy intellekt rivojlanishi

Machine learning

Zamonaviy sun'iy intellekt texnologiyalarining asosiy elementlari

Sun'iy neyron tarmoqlarni o'rgatish algoritmlari (Neural Network)
Hisoblash quvvati (Nvidia, CUDA)
Belgilangan strukturalangan ma'lumotlar (Dataset)

Qo’llanilishi

Siri, Alexa, Alisa aqilli yordamchilar
O’zini boshqaruvchi avtomobillar
E-mail spam filtrlari
Bashoratlovchilar
Qidiruv tizimlari
Tovarlar tavsiyasi

Sun’iy intellekt bugun

Savollar

Download 5.58 Mb.

Sun’iy intellekt vа neyrontoʼrli texnologiyalаr