|
T o rt tak tli d vigatelningumum iytuz IL ish I va ish L a sh pr in sipi
|
| bet | 1/3 | | Sana | 18.05.2023 | | Hajmi | 29.29 Kb. | | #61452 |
Bog'liq авто 14-ЭТИКА ПЕДАГОГА-ПСИХОЛОГА, 1-маъруза,ХТАА, Matematika 1-sinf metodika o\'zbek, shablon titul, 12-amaliy mashgulot, Birgalikda Korrupsiyani To\'xtatamiz copy, 18140890 (1)
T O RT TAK TLI D VIGATELNING U M U M IY T U Z IL ISH I VA
ISH L A SH PR IN SIPI
O d atd a zam onaviy avtom obillarda porshenli ichki yonuv dvigatellari
q o ‘llaniladi. B ulardan tashqari, ahyon-ahyonda rotor-porshenli va gaz
- tu rb in a li d v ig a te lla r h a m ish la tila d i. S h a h a r tra n s p o r t! s ifa tid a
e l e k t r o m o b i l l a r d a n h a m f o y d a l a n i l m o q d a . B u n d a y a n ’a n a v iy
b o ‘lm ag an d v igatellar, keyinchalik, ta ra q q iy etishi n a tija sid a balki
k o ’plab ishlatilar. Shuning uchun quyida faqat porshenli ichki yonuv
dvigateli k o ‘rib chiqilgan.
Dvigatelning umumiy tuzilishi. Dvigatel silindr (5) va ostki qismidan
po d d o n (9) bilan yopilgan karterdan (6) iborat (1.3-chizma,a). Silindr
ichida kom pressionli (zichlovchi) halqalari (2) bo'lgan, tubi yuqoriga
q arag an stakan shaklidagi porshen (4) harakatlanadi. Porshen, porshen
1.3-chizma. Porshenli ichki yonuv dvigatelining tuzilishi:
o-bo'ylam a к о 'finish; 6-ko‘ndalang ko'rinish; /-silindr kallagi; 2-halqa; J-barm oq; 4- porshen; J-silindr;
6-karter; 7-maxovik; 5-tirsakli val; 9 - poddon; /0-jag‘; //-shatun bo'yni; /2-o‘zak podshtpnigi; /J-o'zak
bo'yni; /4-shatun; /5,/7-klapanlar; /б -forsunka (yoki svecha).
YCHN
PC UN
11
b arm og‘i (3) va shatun (14) orqali karterda joylashgan o ‘zak podshipniklarda aylanuvchi tirsakli val (8) bilan bog'langan. Tirsakli val o ‘zak
b o ‘yinlari (13), j a g ‘lar (10) va sh atu n b o ‘ynidan (11) iborat. Silindr,
porshen, shatun va tirsakli val birgalikda krivoship-shatun mexanizmini
tashkil etadi (1.3-chizma, a). Bu m exanizm p o rshenning ilgarilanmaqaytm a harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga aylantirib beradi.
Silindr (5) yu q o ri to m o n d a n silindr kallagi (1) bilan berkitilgan
b o ‘ladi. Bu k allak d a k la p a n la r (15, 17) o ‘rn atilg an b o ‘lib, u larn in g
ochilishi h a m d a yo p ilish i tirsa k li v a ln in g a y la n ish ig a , b in o b a rin ,
porshenning harakatiga ay n an m os tushadi.
Porshenning harakati ikki chetki vaziyat, y a’ni porshenning tezligi
n o lg a te n g b o ‘lg a n v a z iy a t b ila n c h e g a r a l a n a d i . Bu c h e g a r a l a r
p o rsh en n in g tirsakli v ald an eng u z o q lash g an h o latiga m o s keluvchi
yuqorigi chekka n u q ta (Y C H N ) va porshenning valga eng yaqinlashgan
holatiga m os keluvchi pastki ch ckka n u q ta (P C H N ) (1.3-chizma, b)
hisoblanadi.
Porshenning ch ekka n u q ta la rd a t o ‘x tam ay h a rak atlan ish in i, salm oqli gardishga ega b o 'lg a n , disk shaklidagi m axovik (7) t a ’m inlab
beradi.
Chekka nuqtalar orasidagi porshen bosib o'tadigan masofa S porshen
yo'li deb, o ‘zak b o ‘yni va shatun bo'yni o'qlari orasidagi m asofa R esa
krivoship radiusi deb ataladi (1.3-chizma, b). Porshen yo'li krivoship
radiu sin in g ikkilanganligiga tengdir: S = 2 R . P o rsh e n n in g bir m a rta
yurishiga to'g'ri kelgan hajmi Vh silindrning ishchi hajmi (litraj) deyiladi:
Vh=(7T/4)d2S. Y C H N vaziyatida turgan porshenning yuqorisidagi hajm
Vs yonish kamerasining (siqilishning) hajmini tashkil qiladi. Silindrning
ishchi hajmi va yonish kam erasining hajmi qo'shilib, silindrning to'la
V a h a jm in i ifo d a la y d i: V a= V h + V s. S ilin d r t o 'l a h a jm in i y o n is h
kam erasining hajmiga nisbati 8 siqish darajasi deb ataladi: e = V /V .. Siqish darajasi ichki y o n u v dvigatelining m u h im kattaligi (p aram etri)
h iso b la n a d i. C h u n k i unin g q iy m ati d v ig ateln in g tejam k o rlig ig a va
quvvatiga katta ta ’sir ko'rsatadi.
|
| |
