Giffen samarasi deb ataladi (ingliz iqti-
sodchisi Robert Giffen nomi bilan).
R.Giffen kambag'al oilalar kartoshka qimmatlashishiga qaramasdan uni
iste'mol qilish hajmi ortib borishini kuzatib, bu samarani izohlab beradi.
Uning sababi oddiy, narx o'sganda kambag'al oilalar go'sht sotib olishdan
umuman voz kechib, ko'p bo'lmagan daromadlarning barchasini
kartoshka sotib olishga sarflaydi.______________________________
Talabga narxdan tashqari ta ’sir etuvchi omillar: -----
iste'molchi pul daromadlari;
-----
► iste’molchi didi;
-----
► o'rnini bosuvchi tovarlar narxi;
-----
► bozordagi iste’molchilar soni;
-----
► narx va daromadlar o'zgarishining kutilishi;
-----
► iste’molchidan olinadigan soliqlar darajasi.
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
miqdorQ (kg)
8 9
D arom adlar o'zgarishi bilan talab to 'g 'ri m utanosiblikda
o'zgaradigan tovarlar
oliy toifali tovarlar deyiladi.
Daromadlar kamayganda talab oshadigan tovarlar
past toifali tovarlar deyiladi.
Narx darajasi va taklif miqdori o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlikni
jadval ma’lumotlari hamda ularning grafik tasviri ham aniq ko'rsatadi.
2-$. Taklif tushunchasi. Taklif qonuni. Taklifga ta ’sir etuvchi omillar Taklif - bu narxlarning mavjud darajasida ishlab chiqaruvchilar
tomonidan bozorga sotishga chiqariladigan tovarlar miqdori.
Narx o'sishi bilan sotishga chiqariladigan tovarlar miqdori ham
ko'payadi, narx tushganda esa kamayadi. Bu o'zaro
to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik taklif qonuni deyiladi.
A Б В Г д
E
Un narxi
(so'm) P
500
400
250
200
100
50
Talab
qilinadigan un
miqdori (kg)
Q
100
60
40
20
10
5
narx
P
(so'm ,
5 0 0
400
300
200
100
10
20
30
40
50
60
70
80
90 100
miqdorQ (kg)
9 0
Taklifga narxdan tashqari ta’sir qiluvchi omillar:
> • resurslar narxi;
> • ishlab chiqarish texnologiyasi;
> • soliq va dotatsiyalar;
-► • bir-biriga bog'liq tovarlar narxi;
> • inflyatsion kutilish;
> • bozordagi sotuvchilar soni.
