• > 2-bosqich U(Ich)...T
  • 3-bosqich. ...7" - IT
  • 1Г=П +п. Tadbirkorlik kapitali xarakatining 1 va 3-bosqichlari muomalada (bozorda), 2-bosqichi esa ishlab chiqarish jarayonida
    		•

    va doiraviy aylanishi xususiyatlari



    bet75/122
    Sana24.05.2024
    Hajmi
    #252621
    1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   122
    Bog'liq
    T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

    va doiraviy aylanishi xususiyatlari
    Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo'lgan moliyaviy 
    mablag'lar, moddiy resurslar va tovarlar birgalikda 
    tadbirkorlik kapitali
    deyiladi.
    Tadbirkorlik kapitalining harakat bosqichlari:
    >
    1 -b o sq ich
    п ^ т р< ICHB
    ' к
    Bu bosqich pul (P) shaklidagi kapital tegishli resurslar bozorida 
    (Tr) ishlab chiqarish vositalari (ICHV) va ishchi kuchi (Ik) sotib 
    olishga sarflanishini bildiradi.
    > 2-bosqich 
    U(Ich)...T
    Bu bosqichda iqtisodiy resurslar unumli kapital sifatida (U) 
    foydalanilib, ishlab chiqarish omillariga aylanadi. Ishlab 
    chiqarish (Ich) natijasida unumli kapital tovar (T1) shaklini 
    oladi.
    >
    3-bosqich. 
    ...7" 
    -
    IT
    Bu bosqichda ishlab chiqarilgan tovarlarning sotilish natijasida, 
    tadbirkorlik kapitali o'zining dastlabki 
    pul shakliga qaytadi. Lekin u, dastlabki sarflangan (avanslangan) 
    puldan qo'shilgan qiymat miqdoriga ko'p bo'ladi, ya’ni 
    1Г=П +п.
    Tadbirkorlik kapitali xarakatining 1 va 3-bosqichlari 
    muomalada
    (bozorda), 2-bosqichi esa 
    ishlab chiqarish jarayonida 
    ro'y beradi.
    Tadbirkorlik kapitali o'z harakatida uch bosqichni izchil bosib o'tib, 
    muntazam bir shakldan boshqa shaklga aylanib, yana dastlabki shakliga 
    qaytib kelishi uning doiraviy aylanishi deyiladi.
    Tadbirkorlik kapitali doiraviy aylanishini yaxlit holda quyidagicha 
    tasvirlash mumkin.
    n - >
    t
    ----------ICHIJ
    .. U (IC H )... T ' - n 1
    — IK
    108

    Doiraviy aylanish jarayonida tadbirkorlik kapitalining har bir shakli
    alohida vazifalarni bajaradi:
    — ► ■ Kapital pul shaklining harakati iqtisodiy faoliyat uchun zarur 
    shart-sharoit yaratishga yo'naltiriladi.
    — ► ■ Kapital unumli shaklining harakati tovarlar ishlab chiqarish va 
    bu jarayonda qiymatning o'sishiga erishishni ta’minlashga 
    qaratiladi.
    — ► ■ Kapital tovar shaklining harakati orqali tovar qiymatining baho 
    shaklida ro'yobga chiqishi va o'sgan qiymatning pulga aylanishi 
    hamda tadbirkorning foyda olish maqsadi ta’minlanadi.
    Tadbirkorlik kapitalining har uchala shakli ham bir vaqtda o‘z 
    doiraviy aylanishiga ega bo'ladi.
    Pul shaklining doiraviy aylanishi 
    П ... П' yoki П -> 1 --= ^ —
    .... U ( IC H )... Т - П 1
    ~ 
    ■— IK
    Unumli kapitalning doiraviy aylanishi 
    ...U (Ic h ) yoki U (1 с Ь )...Т '-П Ч > Т
    ICH» ...U (lc h )
    p 
    IK
    Tovar shaklining doiraviy aylanishi 
    T ...T 1 yoki 
    Т - П - = ^ —
    - |CHB ... U (IC h ) ... Т '
    IK

    Download
    1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   122