Turizm sektori bir joyda turmaydi va axborotlashtirish nuqtai nazaridan eng
faol rivojlanmoqda. Joriy yilning o‘zida bir qancha ilovalar va interaktiv xizmatlar
ishga tushirildi. Mamlakatimizda aqlli turizm qanday rivojlanayotgani va
kelajakda u bilan nima yuz berishi haqida ICTNEWS materialida o‘qing.
Hech kimga sir emaski, turizm sohasida AKTni rivojlantirish va
takomillashtirish
orqali
ko‘rsatilayotgan
xizmatlar
sifati
yaxshilanib,
mamlakatimizning turizm salohiyatidan xabardorlik darajasi oshmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 14-maydagi “Elektron
tijoratni jadal rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 3724-sonli qarorini
HoReCa xizmatlari segmentida amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston
Respublikasi Turizm davlat qo‘mitasi Rivojlanish Axborot texnologiyalari va
kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi bilan birgalikda Silkroad .uz xalqaro
axborot tizimini ishlab chiqdi. Bu mehmonlarga tezda bron qilish imkonini beradi,
ro‘yxatdan o‘tish jarayonini tezlashtiradi va xizmatlar uchun to‘lovni
mehmonlar va mehmonxona xodimlari uchun tez va qulay qiladi. Turizm davlat
qo‘mitasi sinov rejimida bron qilishning yagona tizimini yo‘lga qo‘yish orqali
tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga hissa qo‘shmoqda.
24
Ushbu tizimning asosiy afzalligi - real vaqt rejimida mehmonxona xonalari
soni va xonalarni bron qilish haqidagi ma'lumotlarni ishonchli ko'rsatishdir. Tizim
davlat boji to‘langanligini avtomatik tarzda qayd etish imkonini beradi,
hisobotlarni taqdim etishni soddalashtiradi, inson omili bilan bog‘liq xatolar
darajasini kamaytiradi. Yaqin kelajakda tizimni Booking.com, Expedia.com va
boshqalar kabi agregatorlarga ulash rejalashtirilmoqda. SmartChain kompaniyasi
bilan birgalikda NAZZAR innovatsion mobil ilovasi ishlab chiqilmoqda.
NAZZAR - bu AR texnologiyasidan (Augmented reality) foydalanadigan ilova
bo'lib , u har qanday moddiy muhitga to'ldirilgan reallik elementlarini birlashtirish
imkonini beradi. Smartfoningizni NAZZAR belgisiga qaratganingizda, smartfon
ekranida turli effektlar bilan to‘ldirilgan haqiqiy ob’ekt tasviri paydo bo‘ladi.
Tovar nomi har qanday moddiy vositaga joylashtiriladi: buklet, jurnal, menyu,
qadoqlash, belgi, reklama banneri. Bunga misollar kiradi:
•
video bo'lakka aylanib, "jonlanayotgan" vositadagi video statik tasvir;
•
foydalanuvchi smartfonining dinamiki orqali eshitiladigan audio;
•
3D ob'ektlar. Ekrandagi fotosuratlar va rasmlar uch o'lchamli bo'lib,
ularni turli tomondan va burchaklardan ko'rish imkonini beradi;
•
virtual tugmalar. Reklama taklifi ko'rish paytida smartfon ekranida
paydo bo'ladigan "sotib olish" va "ko'proq o'rganish" tugmalari bilan to'ldiriladi.
Sayohatchilar uchun eng muhim oʻzgarishlardan biri turli turizm
xizmatlarini oʻz ichiga olgan Uzbekistan Pass loyihasi boʻldi.
Uzbekistan Pass – O‘zbekistonda sayyohlik xizmatlarining keng spektrini
taqdim etuvchi birinchi va hozircha yagona milliy mahsulotdir. Ushbu ilova
mamlakatda aqlli turizmni rivojlantirish platformasiga aylanishi mumkin.
Uzbekistan Pass mavjud xizmatlar va ilovalar bilan integratsiyalashgan bo‘lib, bu
xizmatni mamlakatning istalgan nuqtasida sayohatchilar uchun qulay va samarali
qiladi.
Ushbu ishlanmaning o'z veb-sayti va mobil ilovasi mavjud bo'lib, uni Play
Market yoki Appstore'dan yuklab olish mumkin. Kompaniya, shuningdek, ko'p tilli
cho'ntak qo'llanmalarini ishlab chiqdi. Uzbekistan Pass foydalanuvchilari ularni
butunlay bepul olishlari mumkin. Qo‘llanmalarda O‘zbekistonning har bir hududi,
diqqatga sazovor joylari, taomlari va bayramlari haqida batafsil ma’lumot beriladi.
Bundan tashqari, ilova orqali siz ekskursiya paketini xarid qilishingiz yoki gid
xizmatlariga buyurtma berishingiz mumkin.
25
“Uzbekistan Pass” ilovasi
“Uzbekistan Pass” ilovasida SOS tugmasi ishlab chiqildi. Favqulodda
holatlarda turist ushbu tugmani bosish orqali yordam olishi mumkin va chegirma
kartasi egasi faollashtirilganda avtomatik ravishda tibbiy sug'urta oladi. Ilova
foydalanuvchilari "Mobil Navigator" dan ham foydalanishlari mumkin. Ushbu
xizmatdan foydalangan holda sayyoh avtomatik tarzda ko‘rsatilgan yo‘nalish,
sayohat vaqti, shuningdek, agarda “Uzbekistan Pass” chegirma kartasi bo‘lsa, unga
chegirma beriladigan eng yaqin muassasalar haqida to‘liq ma’lumot oladi. Ilova
foydalanuvchilari ushbu kartani olishlari mumkin, bu ularga mehmonxonalar,
kafelar, restoranlar, madaniy va tarixiy muassasalarda, suvenirlar xarid qilishda va
avtoulov xizmatlaridan foydalanishda chegirmalarga ega bo‘lish imkonini beradi.
Umuman olganda, ushbu kartadagi chegirmalar 70% ga yetishi mumkin.
Tizim shuningdek, avtomobil ijarasi yoki taksiga buyurtma berishni taklif
qilishi mumkin. “Uzbekistan Pass” xizmatlari mehmonxona xonalarini bron qilish,
aeroportdan va orqaga o‘tkazish, temir yo‘l va aviachiptalarni xarid qilish va
boshqalarni o‘z ichiga oladi.
UMS “Uzbekistan Pass” mobil operatori bilan hamkorlikda turistik SIM-
kartalar ishlab chiqildi va joriy etildi, shuningdek, sayyohlar uchun ikkita tarif
rejasi - Uzbekistan Pass 2000 va Uzbekistan Pass 5000. Ushbu yangilik
sayohatchilarga qulay shartlarda mobil aloqa va internetdan foydalanish imkonini
beradi. Shuningdek, UMS mobil trafikni sarflamay turib Uzbekistan Pass
navigatoridan imtiyozli foydalanish imkonini beradi.
26
Qayd etish joizki, ushbu turistik sim-kartalar allaqachon I.Karimov
nomidagi xalqaro aeroportda sinov rejimida sotilmoqda .
Ko'pgina
sayyohlar
Internetdagi
reytinglar
va
sharhlar
asosida
mehmonxonalar, restoranlar va diqqatga sazovor joylarni qidirishni afzal
ko'rishadi. O‘zbekistonda aynan shu maqsadda ClickSmile dasturi yaratilgan.
ClickSmile ilovasi o'ziga xos "sodiq masofadan boshqarish" dir. Bu xizmat
ko'rsatish sifatini baholash tizimi bo'lib, uni sharhlarga aylantirishning maksimal
darajasiga ega. Dastur sizga xizmatni qabul qilish vaqtida saytda xizmat ko'rsatish
sifatini baholash imkonini beradi. So'rov, SMS ovoz berish yoki qo'ng'iroqlar
shaklida fikr-mulohazalarni qabul qilishning boshqa usullari bunday natijalarni
bermasligini tushunish muhimdir. ClickSmile yordamida siz real vaqt rejimida
fikr-mulohaza olishingiz mumkin, masalan, mijozlarning katta oqimi bo'lganda,
kassada. Ilovaning tezkor ishlashi tufayli siz mijoz hali ham korxonada bo'lganida
salbiy sharhga javob berishingiz mumkin.
Shuningdek, ushbu tizim xodimlarning ish sifatini monitoring qilish,
mijozlar ehtiyojini qondirish darajasini baholash, hodisalarni avtomatik boshqarish,
reklama kontentini markazlashtirilgan holda boshqarish, xodimlarni o‘qitish va
sertifikatlash, resurslarni boshqarishni optimallashtirish va avtobuslarda audio
yo‘l-yo‘riq tizimi kabi xizmatlarni ham taqdim etadi.
Bir marta bosish orqali ma'lumot olishga odatlangan ilg'or sayohatchilar
uchun innovatsion yechim ham yaratilgan. Verum-QR loyihasi matn va audio
formatdagi barcha turistik saytlar va eksponatlarning axborot bazasi hisoblanadi.
27
Ular haqida ma'lumot QR kod texnologiyasidan foydalangan holda 12 tilda
mavjud. Ushbu ilova Samarqand, Buxoro va Xiva shaharlarida ishlaydi. Kelgusida
ushbu tizimni barcha turistik hududlar, madaniy meros obektlari, aeroport va
vokzallar, mehmonxonalarda keng joriy etish rejalashtirilgan.
Tez orada UzFinder mobil ilovasi paydo bo'ladi. Ilova sizga eng yaqin
hojatxonalar va bepul Wi-Fi zonalarini topishga yordam beradi. Shuningdek,
UzFinder foydalanuvchilarga muayyan hojatxonani baholash, uning fotosuratini
joylashtirish, narxi yoki yo‘qligi va boshqa qo‘shimcha ma’lumotlarni ko‘rsatish
imkoniyatini taqdim etadi.
To'g'ridan-to'g'ri aloqa - bu fuqarolar va hokimiyat o'rtasidagi to'g'ridan-
to'g'ri aloqaning keng tarqalgan usuli. Shu maqsadda Turizm davlat qo‘mitasida
ishonch telefoni (1163) va ishonch telefoni (200-00-88) mavjud. Turizm davlat
qo‘mitasi vazirlik va idoralar orasida birinchilardan bo‘lib Facebook ijtimoiy
tarmog‘ida rasmiy sahifasini ochdi. Sahifada qo‘mitaning mahalliy va xalqaro
miqyosdagi faoliyati yoritilgan. Bugungi kunga qadar sahifaga 22 mingdan ortiq
kishi obuna bo'lgan. Nashrlarning qamrovi 120 ming foydalanuvchiga etadi.
28
XULOSA
O‘zbekistonda aqlli turizm – turizm xizmatlari sifati va qulayligini oshirish
hamda turistik yo‘nalishni targ‘ib qilish uchun axborot-kommunikatsiya
texnologiyalaridan foydalanish tushunchasi.
O‘zbekistonda smart turizm doirasida mobil ilovalar, interaktiv xaritalar va
onlayn bron qilish tizimlari kabi innovatsion texnologiyalar faol joriy etilmoqda.
Bu sayyohlarga sayohatlarini tez va qulay rejalashtirish, diqqatga sazovor joylar va
marshrutlarni tanlash, mehmonxona va ekskursiyalarni bron qilish imkonini beradi.
O‘zbekistonda ham turizmda elektron hujjat aylanishi sohasi jadal
rivojlanmoqda. Endilikda sayyohlar internet orqali elektron vizalar, poyezd va
samolyot chiptalari hamda boshqa zarur hujjatlarni olishlari mumkin. Bu vaqtni
qisqartiradi va turli sayohat ruxsatnomalarini olish jarayonini osonlashtiradi.
O‘zbekistondagi aqlli turizmning yorqin namunalaridan biri bu “Uzbekistan
Pass” loyihasidir. Bu sayyohlarga turli attraksionlar va muzeylarga tashrif
buyurish, shuningdek, mehmonxonada qolish uchun chegirmalar olish imkonini
beruvchi mobil ilovadir. QR-kodlardan ham faol foydalanilmoqda, ular axborot
belgilarida joylashgan bo‘lib, sayyohlarga smartfon orqali skanerlash orqali hudud
va diqqatga sazovor joylar haqida batafsil ma’lumot olish imkonini beradi.
O‘zbekistonda aqlli turizm turli mamlakatlardan kelgan sayyohlar uchun
sayohatni yanada qulay va qulay qilish uchun mo‘ljallangan. Bu sayyohlik
industriyasini rivojlantirish, sayyohlarni yanada ko‘proq jalb etish va mamlakat
iqtisodiy rivojlanishiga hissa qo‘shadi.
29
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Barrado
‐
Timón D. The Meaning and Content of the Concept of the
Social in the Scientific Discourse on Urban Social Sustainability // City &
Community. 2020. V. 19. Iss. 4. P. 1103–1121.
2.
Batty M. The Coronavirus crisis: What will the post-pandemic city
look like? // Environment and Planning B:
3.
Urban Analytics and City Science. – 2020. – V. 47. – № 4. – P. 547–
552. URL:https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2399808320926912 (дата
обращения: 30.05.2021).
4.
Браттон Б. 18 уроков карантинного урбанизма // design mate.
URL: https://design-mate.ru/read/anexperience/benjamin-bratton-18-lessons-from-
quarantine-urbanism (дата обращения: 30.05.2021).
5.
Sezer C. Visibility, democratic public space and socially inclusive
cities.
URL:https://www.researchgate.net/publication/339552932_Visibility_democratic_
public_space_and_socially_inclusive_cities (дата обращения: 31.05.2021).
6.
Mosquera J., Pagano G. Gamification and new scenarios for digital
participation: tools and methods //Cooperative city magazine. URL:
https://cooperativecity.org/2021/03/12/gamification-and-new-scenarios-fordigital-
participation-tools-and-methods/ (дата обращения: 31.05.2021).
7.
Kurilchik E. Chatbots as a Digital Marketing Communication Tool.
URL:
https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/131171/Thesis_Kurilchik.pdf?sequ
ence=1&isAllowed=y (дата обращения: 31.05.2021).
|
