|
O’qitish vositalarining tasnifi. Ularning turlari
|
| bet | 70/171 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 1,66 Mb. | | #231734 |
Bog'liq attaestatsiya javoblari71. O’qitish vositalarining tasnifi. Ularning turlari
O’qitish vositalari-bu bilim, ko’nikma va malakalarni shakillantirish maqsadida o’quv jarayonini tarbiyaga kiritilgan turli xil bilim manbalaridir. O’quv dasturi bo’yicha o’quvchilar o’zlashtirishi lozim bo’lgan o’quv materiali turli manbalardan olinadi. Ushbu bilimlar o’quvchilar tomonidan qabul qilinishi va o’zlashtirishi uchun aniq bir pedagogik va metodik sharoitlar bo’lmog’i lozim. Mazkur maqdadni amalga oshirish uchun o’qituvchi o’quvchilarni bilish faoliyatini tashkil qilmog’i lozim. O’quvchilar bilim faoliyatini tashkil qilishga quyidagilar kiradi: -eshitirsh; -eshitgan geografik ma’lumotlarni belgilash; -eshitgan geografik ma’lumotlarni eslab qolish; -nashry manbalardan ma’lumotlarni qabul qilish; -kuzatish va h.k. Umumta’lim maktablarida ta’limiy va tarbiyaviy vazifalarni yechish maqsadida o’quv jarayoni tarkibiy vazifalarini yechish maqsadida o’quv jarayoni tarkibiga kiritilgan bilim manbalari o’qitish yoki o’quv vositalariga aylanadi. Masalan, tig’ jinslari ochilmasi o’quvchilar tomonidan o’rganilgan taqdirdagina o’qitish vositalariga aylanadi. O’qitish vositalari tabiat va jamiyat haqidagi ilmiy bilimlarni shakillantirishda katta axamiyatga ega. O’qitish vositalarining asosiy vazifasi bilim olish jarayonida ko’rgazmalilikni ta’minlashdir. Geografiya voqea va hodisalarni tasvirlash usuliga ko’ra o’qitish vositalari to’rt turga bo’linadi (I.S. Maratov, L.M. Pangeshnikova): a) naturali obьektlar; b) geografik borliq, voqea va hodisalarni tasvirlash; v)predmet va hodisalarni tasvirlash; g) tabiat xodisalarini tiklash va taxlil qilish uchun priborlar. Natural, ya’ni tabiiy obьektlarga quyidagilar kiradi: -sinf sharoitida o’rganiladigan tabiat obьektlari va inson xo’jalik faoliyati predmetlari (namunalar, gerbariylar, sanoat va qishloq xo’jaligi maxsulotlari nmunalari); 94 -bevosita o’quv sayoxati jarayonida o’rganiladigan tabiiy obьektlar va xo’jalik faoliyati maxsulotlari: bevosita tabiiy sharoitda o’rganiladigan obьektlarga geografik ochilmalar; daryolavr, soylar, ko’llar, tuproqlar, o’simliklar va xayvonot dunyosi kiradi. Xo’jalik4 faoliyati maxsulotlariga ekinzorlar, polizlar, bog’lar, uzimzorlar va boshqalar kiradi; Natural o’quv vositalari yordamida o’rganilgan predmet va xodisalar xaqida bevosita tasavvurlar xosil qilinadi. Geografik voqea va hodisalarning tasviri quyidagi guruxlarga bo’linadi: -tabiiy va xo’jalik obьektlarining modellari. Ularga relef shakillari, daryo vodiylari, botiqlar, tekisliklar, muzliklar, g’orlar, suv omborlari va boshqa xo’jalik obьekilarining modellari kiradi; - yassi ko’gazmaga qo’llanmalar. Mazkur vositalarga qo’yidagilar kiradi: devoriy rasmlar, portretlar, dialozitivlar, diafilьmlar, kinofiьlmlar; kinolavhalar; vidiotasmalar va h.k. SHartli belgilar yordamida geografik predmet va xodisalarni bayoni va tasviri (so’zli, belgili, sonli). Mazkur vositalar o’uyidagi guruxlarga bo’ligadi: -verbal vositalar. Darsliklar, ma’lumotnomalar, matn jadvallari; -kartografik vositalar: kartalar, atamalar, karta-spermalar, chiziqli kartalar, devoriy kartalar; -chizmali sxematik qo’llanmalar. Ularga o’uyidagilar kiradi; tarkibiy sxemalar masalan gedrosferaning tuzilishi, xalq xo’jaligini tuzilishi, xalq xo’jaligini tuzilishi; sinflashtirish sxemalari (tog’jinslari, landshaftlar va h.k); tabiiy va iqtisodiy voqea va xodisalarning o’zaro aloqalari va o’zaro tasviri; -chizmali statistik qo’llanmalar; chizmalar diagrammalar, jadvallar. Mazkur o’quv vositalari geografik voqea va hodisalarni fozoviy joylashishini va ularning tuzilishi va mexnati xaqida tasavvurlarni shakillantiradi. Tabbiy xodisani sodir bo’lish jarayonini tiklash va taxlil qilish uchun zarur bo’lgan vositalarga quyidagilar kiradi: -joyda o’lchash ishlari olib borishuchun zarur bo’lgan priborlar (ruletka, kompas, nivelir. taedolit); -tabiiy xodisalarni miiqdoriy va sifat ko’rsatgichlarini aniqlaydigan priborlar (termometr, barometr); -kartometrik ishlari olib borish uchun ishlatiladigan priborlar (kurvametr, linyka, transportir va h.k.); -erni sutkalik va yillik harakatini ko’rsatadigan priborlar.
|
| |
