Tahlilning instrumental usullari / Darslik

 
 
 
ILOVALAR 
 
Ilova 1. Ba’zi muhim kimyoviy elementlarning nisbiy atom massalari 
Element 
Massa 
Element 
Massa 
Ag 
107.868 
F 
18.9984 
Al 
29.9815 
Fe 
55.845 
As 
74.922 
Ga 
69.723 
Au 
196.967 
Ge 
72.61 
B 
10.811 
H 
1.00794 
Ba 
137.33 
Hg 
200.59 
Be 
9.0122 
I 
126.904 
Bi 
208.980 
In 
114.82 
Br 
79.904 
Ir 
192.22 
C 
12.011 
K 
39.0983 
Ca 
40.078 
La 
138.906 
Cd 
112.411 
Li 
6.941 
Ce 
140.115 
Mg 
24.305 
Cl 
35.453 
Mn 
54.938 
Co 
58.933 
Mo 
95.94 
Cr 
51.996 
N 
14.0067 
Cu 
63.546 
Na 
22.9898 
Nb 
92.906 
Se 
78.96 
Ni 
58.693 
Si 
28.086 
O 
15.9994 
Sn 
118.71 
P 
30.9738 
Sr 
87.62 
Pb 
207.2 
Ta 
180.948 
Pd 
106.42 
Te 
127.60 
Pt 
195.078 
Th 
232.038 
Ra 
226.025 
Ti 
47.87 
Rb 
85.468 
Tl 
204.383 
Re 
186.207 
U 
238.028 
Rh 
102.905 
V 
50.942 
Ru 
101.07 
W 
183.84 
S 
32.066 
Y 
88.906 
Sb 
121.76 
Zn 
65.39 
Sc 
44.956 
Zr 
91.224 

Ilova 2. Gaz xromatografiyasida keng qo’llaniladigan ba’zi suyuqlik statsionar 
fazalarning tasnifi 
Qutblilik, % 
Nomi 
MIT* 
Qo’llanilishi 
Qutbli 
0-20 
Skvalan (S
30
) 
Apiezon (S
62
) 
Apolan (S
87
) 
ПМС (Rossiya) 
SE-30 (AQSh) 
OV-101 (AQSh) 
E-301 (Angliya)) 
120 
300 
260 
200 
350 
300 
250 
Aromatik, qutbsiz 
alifatik, qutbli va 
qutbsiz 
aralashmalardagi 
birikmalarni 
ajratish uchun 
Kam qutbli 
20-40 
Tereftal kislotasi (ftalat) 
efirlari 
100-180 
Kuchsiz qutbli 
kislorodli va 
aromatik 
birikmalarni 
ajratish uchun 
Polipropilenglikol (PPG) 
100-200 
ПФМС-4 (Rossiya) 
XE-61 
DC-550 (AQSh) 
OV-17 (AQSh) 
280 
300 
225 
300 
O’rtacha qutbli 
40-60 
CN-guruxi biriktirilgan 
kremniy-organiс 
suyuqliklar 
HCKT, XE-1150, OV-225 
(AQSh) 
250 gacha 
Ko’p aromatik 
xalqali 
uglevodorodlarni 
ajratish uchun 
Qutbli 
60-80 
Polietilenglikol ПЭГ-20M 
(Rossiya) 
Karbovaks-20M 
225 
250 
Kislorodli 
birikmalarni 
ajratish uchun 
Polietilenglikol adipinat 
(PEGA) 
Reopleks-400 
200 
200 
Kuchli qutbli
80-100 
1,2,3-Tris-(β-tsianetoksi) 
propan 
Mannit geksatsianetil efiri 
(6S) 
180 
200 
Kuchli polyar 
birikmalarni 
ajratish uchun 
MIT – bu statsionar fazani (SF) ishlatish mumkin bo’lgan shunday maksimum 
ishchi temperaturasiki, undan yuqori temperaturada SF ishdan chiqadi. 

GLOSSARIY 
 
Kimyoviy tahlil – bu tabiiy muhit tarkibiy qismlarining (havo, suv, tuproq, 
tiriklik, o’lik organik modda) va inson tomonidan yaratilgan ob’ektlarning 
kimyoviy tarkibi, tuzilishi va xususiyatlari to’g’risidagi ma’lumotlarni maxsus 
fizik-kimyoviy tajriba yo’li bilan olish; 
Elementli tahlil - tahlil qilinayotgan modda tarkibidagi alohida elementlarni 
aniqlash imkonini beruvchi sifat va miqdoriy tahlil uslubi;
Funktsional tahlil - tahlil qilinayotgan modda tarkibidagi alohida funktsional 
guruhlarni aniqlovchi ulul;
Molekulyar tahlil - muayyan molekulyar massani xususiyatini namoyon qiluvchi 
individual kimyoviy birikmalarni aniqlovchi usul; 
Elektrokimyoviy usul – tahlil etilayotgan tizimlarning elektr o’tkazuvchanligi, 
tok kuchi va boshqa elektrokimyoviy yoki elektrofizikaviy ko’rsatkichlarning 
potentsialini o’lchashga asoslangan;
Spektral usul – moddani elektromagnitli nurlanish va qandaydir spektral 
ko’rsatkichlar (to’lqinning uzunligi, tebranishlar chastotasi, energiya) bilan o’zaro 
ta’sirlanishi natijasida yuzaga keladigan turli samaralarni o’lchashga asoslangan;
Xromatografiya (bo’lish va tahlil qilish) usuli – ajralib chiqadigan moddaning 
yuzaki (adsorbtsiya) va to’liq yutinish (absorbtsiya) jarayonlariga asoslangan; 
Analitik (tahliliy) signal - instrumental o’lchanadigan va keyinchalik shu 
asosda tahlil o’tkaziladigan parametr; 
Tahlilning fizikaviy usullari - moddalarning fizikaviy xossalarini kimyoviy 
tarkibidan kelib chiqishini qo’llash; 
Spektral tahlil - tadqiq etilayotgan moddaning taratuvchanlik va yutuvchanlik 
spektrlarini tadqiq etish; 
Lyuminestsentli tahlil - lyuminestsentsiya (nurlanish) faolligini moddaning 
kontsentratsiyasiga bog’liqligi; 

Download 4,55 Mb.