8.3. Xaridni rejalashtirish Xarid logistikasi - bu xomashyo, materiallar, butlovchi buyumlar va
ehtiyot qismlarni xarid qilish bozoridan kompaniya omborlariga
ko'chirish jarayoni. Xarid qilish logistikasining samarali ishlashi
97
uchun mahsulotni ishlab chiqarish uchun qanday materiallar
zarurligini bilish, barcha yetkazib berish muammolarini hal qilish
uchun barcha bo'limlar va korxonaning mansabdor shaxslari
harakatlarining muvofiqligini ta'minlaydigan xaridlar rejasini tuzish
kerak:
▪ tahlil qilish va ehtiyojlarni aniqlash, buyurtma qilingan
materiallar miqdorini hisoblash;
▪ xarid usulini aniqlash;
▪ narxning muvofiqligi va shartnomani tuzish;
▪ yetkazib berish miqdori, sifati va muddati ustidan nazorat
o'rnatish;
▪ tovarlarni omborga joylashtirishni tashkil etish.
Samarali rejalashtirish va axborot-logistika xizmatlari ishlab
chiqarishni uzluksiz yetkazib berish ehtiyojlari va inventarizatsiyani
minimallashtirish o'rtasidagi ziddiyatni bartaraf qilishi mumkin.
Xaridlarni rejalashtirish jarayonida quyidagilarni aniqlash kerak: 1.
qanday materiallar talab qilinadi;
2.
mahsulotni ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan materiallar miqdori;
3.
tovarlarni sotib olish mumkin bo'lgan yetkazib beruvchilarning
imkoniyatlari;
4.
korxonaning zarur ombor maydoni;
5.
xarid xarajatlari;
6.
korxonada ba'zi qismlarni mustaqil ishlab chiqarishni tashkil qilish
imkoniyati.
Talablarni rejalashtirish texnikasi va materiallarini qo'llashning
afzalligi shundaki, xarid qilish va ishlab chiqarish yakuniy mahsulotga
bo'lgan ehtiyojdan kelib chiqqan holda rejalashtirilgan.
Agar iste'molchilar talabi o'zgarsa, siz bunday tebranishlarni
yumshatish usulidan foydalanishingiz kerak. Ushbu usulni qo'llash
oxirgi mahsulotga bo'lgan talab doimiy ravishda (masalan, mavsumiy)
o'zgarib turadigan holatlarda tavsiya etiladi.
Alohida davrlar uchun bashorat qilinadigan qiymatlar “a”-omil deb
nomlanadi, uning qiymati 0 dan I gacha bo'ladi. “A” qiymati
qanchalik katta bo'lsa, yaqin o'tmishdagi davrlarning ta'siri shunchalik
katta bo'ladi va usul haqiqiy iste'molni baholash uchun ko'proq mos
keladi.
98
Materialga bo'lgan ehtiyojni aniqlash ancha mehnat talab
qiladigan jarayon bo'lib,
