|
Ta`lim texnologiyasi tuzilishini tushuntirish Reja: Ta’lim texnologiyasining maqsadi va vazifalari
|
| bet | 60/80 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 1,93 Mb. | | #117182 |
Bog'liq Axborot texnologiyaOddiy kasrlar.
AB kesma teng 4 bo’lakka bo’lingan. Quyidagilami ayting.
har bir bo’lak (ulush, qism) AB ning qanday qismini tashkil etadi?
AD kesma AB kesmaning qanday qismini tashkil etadi?
AF kesma AB kesmaning qanday ulushini tashkil etadi?
Ulushlami raqamlar orqali ifodalash mumkin. Awal “” chiziladi.
Uning tagiga kesma nechta teng bo’lakka ajratilganligi, ya'ni 4 va chiziqchaning ustiga shu teng bo’laklardan nechtasi olinganligi, ya'ni 3 yoziladi.
3
Natijada — yozuv hosil bo’ladi. “” “kasr chizig’i” deyiladi. AF
3
kesmaning- qismini tashkil qiladi.
! Butunning bitta yoki bir nechta teng ulushlaridan tuzilgan son kasr deyiladi.
Kasr chizig’i ustidagi 3 raqami kasrning sur'ati, tagidagi 4 raqarni karsning
maxraji deyiladi. Kasrlar quyidagicha о’qiladi: — ikkidan bir, - beshdan uch; -
sakkizdan besh.
10. a) 24 ta yong’oq 4 ta bolaga teng bo’lib berildi. Har bir bola oigan yong’oq jami yong’oqning qanday qismini tashkil etadi?
b) 24 ta yong’oqni 6 ta bolaga teng bo’lib berildi. Har bir bola oigan yong’oq jami yong’oqning qanday qismini tashkil etadi?
d) qaysi gal bolalar ko’proq yong’oq olishgan? Nima uchun?
Bir xil maxrajli kasrlar
Uzunligi 6 sm bo’lgan kesma chizing. Uning
qismining
1 2 3 4 5
6’ 6’ 6’ 6’ 6
uzunligi necha santirmtir bo’lishini topib, javobni jadval ko’rinisliida yozaylik:
Ulushlar
|
6
|
2
6
|
3
6
|
4
6
|
2 6
|
Ulushga mos uzunliklar (sm)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
! Maxraji o 'zaro teng (bir xil) bo 'Igan kasrlaming; qaysi birining surati kichik bo ’Isa, o 'sha kasr kichikdir.
Uzunligi 12 sm bo’lgan kesma chizing. Uning - qismining
2 4 4 6
uzunligi necha santimetr bo’lishini topib, javobni jadval ko’rinisliida yozaylik:
Ulushlar
|
2
|
3
|
4
|
6
|
Ulushga mos uzunliklar (sm)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
/ Suratlari o 'zaro teng bo 'Igan kasrlardan: qaysi birining maxraji kichik bo 'Isa, o 'sha kasr kichik bo 'ladi; qaysi birining maxraji katta bo 'Isa, o 'sha kasr kichikdir.
. a) kasrdan katta bo’lgan bir nechta kasr yozing.
9
b) — kasrdan kichik bo’lgan bir necha kasr yozing.
Javobingizni asoslang.
15. 1 dan 1 000 gacha bo’lgan barcha natural sonlar ichida nechtasi: 10 ga; 20 ga; 50 ga; 100 ga; 200 ga; 500 ga bo’linadi? Har bir holdagi sonlar 1 dan 1 000 gacha natural sonlaming qanday ulushini tashkil qiladi?
Bir xil maxraj li kasrlar ustida a malla г bajarish.
Masala. Ona tortni teng 8 qismga bo’ldi. Bir bo’lagini kichik o’g’liga, ikki bo’lagini katta o’g’liga berdi. Ikkala o’g’il tortning qancha qismini olishdi?
Echish: Kichik o’g’il tortning 1 qismini, katta o’g’il 2 qismini oldi.
8 8
1 2 1+2 3
Ikkala o’g’il birgalikda tortning - + - = = - ulushini oldi.
8 8 8 8
! Bir xil maxrajli kasrlami qo ’shish uchun:
ulaming suratlariga qo ’shiladi;
natija yig ’indisining suratigayoziladi;
berilgan maxraj yig’indining maxraj iga yoziladi.
Uzunligi 10 sm bo’lgan AB birlik kesmani teng 10 bo’lakka bo’lamiz.
A C D В
I I I I I I I I I I I
7
AD kesma AB ning — qismini tashkil qiladi. SHunga o’xshash,
4 3
AC =—, CD = — ekanligi ko’rinib turibdi. Bulami hisoblab topish ham mumkin.
7 4 7-4 3
AD-AC = CD yoki = = — .
10 10 10 10
7 3 7-3 4
AD-CD = AC yoki, = = — .
10 10 10 10
! Bir xil maxrajli kasrlami ayirish uchun:
1) kamayuvchining suratidan ayiriluvchining surati ayiriladi;
1 2
Xadiclia kitobning - qismini o’qidi. Keyingi yana - qismini o’qidi.
Xadija kitobning qanday qismini o’qidi?
kitobning yana qancha qismini o’qishi kerak?
3 4
Abduqodir buvisi yopib bergan kulclia norming - qismini o’zi edi, -
qismini o’rtog’iga berdi. Kulchaning qanchasi eyildi? Qanchasi ortib qoldi?
1 2
Usta binnclii kuni ishning - qismini, ikkmcni kuni esa ishning y qismini bajardi. Usta ikki kunda ishning qanday qismini bitirdi? Ishning qanday qismi endi bajariladi?
5 2
Hasan va Husan topshirilgan ishning - qismini bajarishdi. Ishning - qismini Husan bajardi. Hasan ishning qanday qismini bajargan?
3 2
Tokzorning - qismiga Ahmad ota, - qismiga Qodir ota ishlov berdi. Ular birgalikda tokzorning qancha qismiga ishlov berishdi?
Birinchi quvurdan kelgan suv 1 soatda hovuzning - qismini, ikkinchi
3
quvurdan kelgan suv 1 soatda hovuzning - qismini to’ldiradi. Ikkala quvur baravar ochib qo’yilsa, 1 soatda hovuzning qancha qismi to’ladi?
3
Jamila opa o’g’liga maktab formasi olish uchun pulning - qismini
8
sarfladi. Sport formasi uchun pulning yana - qismi ketdi. Jamila opa formal ar
uchun pulning qancha qismini ishlatdi?
SODDA MASALALARNI YECHISHNI O'RGATISHDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISHNI O'RGATISH
REJA:
|
| |
