Ta’lim vazirligi d. M. Umarova, M. A. Bo‘ronova logistika

9
.2
-j
a
d
va
ln
in
g
 
d
a
v
o
m
i
«в
а
^  Ь 
о л
Х> *э
0
1 
1 
.а
О
.а
« “о
> М
S л
О
> '42 
р
О 
■
<п
ей 
>
и,
2
о
о
6
S3 
.
2
"
^ :§ 
'л §
*с а1
•
л
о
■8
05 .S3
« "S
> св
-С Л1
1 §
&
 ’5
дз д
о о
Г) J2
1
* сг
2
 
1
(Л
’“ я
s i
0 3
3 з
JS 3
1 *
; |
£
 s
154

Ishlatilishidan qo‘shimcha foyda keltiravchi zamonaviy axborot 
texnologiyalarini ishga solishga ketgan xarajatlam ing о ‘m in i 
to ‘ldirgan holda ulardan foydalanish natijasida iqtisod qilingan 
mablag' amalda uch taraf - islilab chiqaruvchi, yetkazib beruvchi 
va tra n sp o rt kom paniyasi o ‘rta sid a m a ’lu m b ir n isb atlard a 
(proporsiyalarda) bo ‘linadi.
M oddiy-texnika t a ’m in o ti tizim in i axborot xizm ati bilan
ta ’minlash uchun quyidagi to ‘qqizta elem ent mavjud bo‘lishi kerak:
1
) ta ’m inot predm eti turi;
2
) m iqdor yoki hajm;
3) ta ’m inot predmetinirig kelib chiqishi;
4) uning joylashuvi;
5) joylashuv punktiga yetib kelish vaqti;
6
) joylashuv punktidan jo ‘nash vaqti;
7) jo ‘natish (transportirovka) tizimi;
8
) jo ‘natish (transportirovka) vaqti;
9) zaxiralash.
Sanab o'tilgan m a’lum ot gumhlari har bir joylashtirish o ‘m ini 
va tashilayotgan obyekt uchun tuziladi. Shu maqsadda axborotni 
o ‘qish va uzatish punktlari h ar bir joyda o ‘matiladi.
Korxonaning sotuv faoliyatim axborot bilan qo'llash uchun 
avtomatlashtirilgan axborot tuzilmalarining xotirasida saqlanayotgan 
quyidagi axborotning asosiy turlarini ishga solish kerak:
1
) sotuv bozori tarixi (jum ladan hududlar b o ‘yicha tahlil ham ), 
sotish operatsiyalari turlari;
2
) bozor va sotuv istiqbollari;
3) raqobat: tarix, holat, istiqbollar;
4) bozordagi ulushi: tarixi va tahlili;
5) narxlar va baho belgilash;
6
) xarajatlar;
7) bozor (sotuv) modellari:
8
) xodimlar faoliyatining nazorati;
9) joylarda rejalashtirish, ish safarlari davri, xodimlar o ‘rtasida 
safarlami taqsimlash;
10
) yangi m ahsulotga o ‘tish b o ‘yicha talablam ing manbasi;
11
) xaridorlarning ro ‘yxati;
155

12
) chiquvchi va kiruvchi axborot;
13) pechatlash va pochta jo ‘natish;
14) reklama faoliyatining natijalari tahlih va javoblar nazorati;
15) sotuv faoliyatining hisoboti;
16) buyurtm a harakati, schyotlami to ‘lashga qo‘yish, smeta 
va hisobot tuzish;
17) ichki va tashqi axborotdan foydalanish imkoniyatiga ega 
b o ‘lish.
Joriy ishlab chiqarish va tijorat jarayonlariga integratsiya- 
lashuvga sharoit yaratilgandagina korxonada logistik tizim samara 
beradi. Bu m uam m o tegishli axborot bazasini yaratish bilan 
yechiladi. Bunga fondlarni «aktual kuzatish» (amaidagi va rejadagi 
buyurtm alarning mavjudligi, asosiy va oraliq om borlarni ta ’­
minlash) va m uddatlarni «aktual kuzatish» (yetkazib berish, qayta 
ishlash, kutish, to‘xtab qolishlar, muddatiga rioya qilish)lar kiradi.
Bu m a’lumotlarni yigMsh uchun ishlab chiqarish tizimi korxona 
bo‘yicha «datchik (qabul qiluvchi qurilma) va o clchagich asbob- 
lar»ga ega bo ‘lib, ular yordamida joriy jarayonlam ing hajm va 
m uddatlarini nazorat qiladi va bu m a’lum otlarni sharxlashga 
uzatishadi. Logistik tizim o'zining «o‘lchash» tarm og‘iga quyidagi 
talablami qo'yadi:
• tez va ishonchli, qo‘lda yoki avtomatlashtirilgan transport 
va ishlab chiqarish vositalari to ‘g‘risida m a’lum ot to ‘plash;
• h ar bir onda har bir joyda ishlab chiqarish jarayonlarining 
ketishi xususida aktual axborotga ega bo‘lib, ichki axborot 
tizimida qaror qabul qilishga yondashish.
Hozirgi paytda qog‘ozsiz axborot almashish keng tarqalmoqda.
Transportda juda ko ‘p hujjatlar yuk bilan birga ilova qiiish 
o ‘m iga h ar bir tovar birligiga tegishli tavsiflovchi rekvizitlarga 
ega axborot yuk bilan sinxron ravishda aloqa kanallari orqali 
uzatiladi. Bunday tizim orqali yo'nalishning (marshrut) har bir 
uchastkasida istalgan vaqtda yuk haqida axborot olish m umkin 
va uning asosida qarorlar qabul qilinadi. Bir qator holatlarda yuk 
j o ‘n a tu v c h ila r tra n sp o rt x izm atlari h o la tin i va tra n sp o rtg a
joylashtirish jarayonlam i ko'rsatuvchi fayllarga kirish imkoniga 
ega bolishdi.
156

Tovar ishlab ch iq aru v ch ilar va aholiga xizm at qiladigan 
do £konlar orasidagi almashinuv:
• transport idoralari bilan to ‘g‘ridan-to‘g‘ri tovarlarni ishlab 
c h iq aru v ch id a n x arid o rg a jo 'n a tis h d a y u k -x a tla r b ilan
almashinuv.
Qog‘ozsiz axborot almashish texnologiyasi yordamida xaridor 
xarid uchun bevosita buyurtm a qilishi mumkin.
U shbu elektron alm ashish im koniyatlarini amalga oshirish 
uchun korxonalar standart almashinuv bayonnom alarini qo‘Uay- 
dilar va o ‘zaro tijorat bitimlarini tuzadilar. Quyidagi operatsiyalar 
bo'yicha standart kom pyuter bayonnom alari islilab chiqilgan:
• xarid u ch u n buyurtm a;
• yuklarning partiyasini jo 'n atish uchun buyurtm a;
• yuk jo'natuvchilar uchun m aslahatlar olish;
• schyot-fakturalarni to ‘ldirish;
• har xil toTovlar o ‘tkazish;
• yuk tashish u chun yuk-xatlam i rasmiylashtirish;
• tashilayotgan tovarlar to ‘g ‘risida axborot olish.

Download 8,34 Mb.