KIRISH
Jarayonlami tashkil etishning logistik konsepsiyasini faqatgina
logistika sohasida mutaxassislar tomonidangina amalga oshirib
bo‘lmaydi. Jarayonlarni tizimli tashkil etish falsafasi biznesning
tayanch falsafasi bo‘lishi lozim. Tijoratchilar, iqtisodchilar, turli
tarmoq menejerlari logistika konsepsiyasini
tushunishlari va qabul
qilishlari, jarayonlami logistik tashkil etishning asosiy usullarini
bilishlari hamda erishiladigan samarani ko'zda tutadigan bo‘lishlari
kerak. Shuning uchun ham bugungi kunda logistika sohasidagi
keng qamrovdagi oliy ta’lim vazifasi nihoyatda muhim hisoblanadi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A. Karimov
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va
Senatining qo‘shma majlisidagi m a’mzasida 0 ‘zbekiston Respub
likasi iqtisodiyotini yanada rivojlantirish borasida to ‘xtalib:
«... bizning yaqin istiqboldagi eng muhim vazifamiz boshlagan
ishlarimizni izchil davom ettirish — iste’mol talabini kengaytirish
maqsadida sotsial sohani rivojlantirish, mehnatga haq to ‘lashni
yanada
oshirish, xizmat ko‘rsatish sektorini, infetuzilm a obyekt-
larini rivojlantrishga, transport va kommunikatsiya loyihalarining
amalga oshirilishiga alohida e’tibor berishdir»1 deb ta’kidlab o‘tdilar.
Shuningdek, I.A. Karimov 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 2011-yilning asosiy yakunlari va 2012-yilda 0 ‘z-
bekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor
yo‘nalishlariga bag‘islilangan m a’ruzasida 0 ‘zbekiston
iqtisodiyoti
oldida turgan asosiy vazifalar to ‘g‘risida to ‘xtalib, «... bugungi
keskin raqobat sharoitida mahsulotlarimizning jahon va mintaqaviy
'
I.A. Karimov. Mamlakatimizda demokratik islohotlami yanada chuqur-
lashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi: 0 ‘zbekiston Respub
likasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisidagi ma’ruzasi.
~ Т.: « 0 ‘zbekiston», 2010, 56-b.
3
bozorlarda xaridorgir bolishi va mustahkam o‘rin egallashi uchurs
bu boradagi ishlami yana bir bor tanqidiy ko'rib chiqish lozim.
Bunda tashki bozorda xaridorbop, yuqori likvidli mahsulotlar
ishlab chiqarishni kengaytirish uchun eksporlga mahsulot chiqa-
radigan korxonalarni rag‘batlantirishni yanada
kuchaytirish, ularga
yangi imtiyoz va preferensiyalar berish bo‘yicha qo‘shimcha chora-
tadbirlar tayyorlash zaror»1 deb ta’kidladilar.
M a’lumki, g‘arb logistikasi modellari mamlakatimiz xo4jalik
amaliyotiga har doim mos kelavermaydi. Logistik tizimlar — bu
atrof-m uhit bilan uzviy aloqasiz qarab b o ‘lmaydigan jonii
tizimlardir. G ‘arb tizimlaridan nusxa oiish strategiyasi — bu egalik
strategiyasi bolib, biroq yetakchilik strategiyasi emas. Mamla
katimiz iqtisodivotiga, birinchi navbatda, bizning sharoitimizga
to ‘g!ri keiadigan, jarayonlar samaradorligining keskin o‘sishiga
imkori beruvchi logistika falsafasini tadbiq etish lozim.
Yangi ilmiy va o £quv «logistika» fanini o‘rganish
obyekti
moddiy va ular bilan bog‘liq bo'lgan axborot oqimlari hisoblanadi.
Fanning dolzarbligi va uni o‘rganishga bolgan qiziqishning keskin
ortishi logistik yondoshuvdan foydalanish orqali moddiy tizimlar
faoliyati samaradorligini oshirishning potensial imkoniyatlari bilan
bog‘liqdir. Logistika xomashyo va yarimtayyor mahsulotlar olib
kelish bilan iste’molchiga tayyor mahsulot yetkazib berish o‘rtasi-
dagi vaqt oralig'ini keskin qisqartirish imkonini beradi. Yuklami
saqlash va tashish xarajatlarini keskin qisqartirishga imkoniyat
yaratadi. Logistikaning qo‘llanishi m a’lum ot
olish jarayonini
tezlashtiradi, serviz xizmati darajasini oshiradi.
Logistika sohasidagi faoliyat ko‘pqirralidir. U transport, ombor
xo‘jaligi, zaxiralar, xodimlar boshqaruvi, axborot tizimlari, tijorat
faoliyati va boshqalarni tashkil etishni qamrab oladi.
Sanalgan
vazifalarning har biri tegishli soha fanida chuqur o‘rganilgan va
bayon etilgan. Logistik yondashuvning yangiligi yuqorida sanalgan
1
LA. Karimov. 2012-yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko'taradigan
yil boiadi. Bizning yolim iz — demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va moder-
nizatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish yo'lidir. Т.20/ I.A. Karimov —
Toshkent: 0 ‘zbekiston, 2012, 126-bet.
4
faoliyat sohalarining maromli tashkil etilgan yengil boshqaruvini
va yuqori samarali material o‘tkazuvchi tizimlarini yaratish maq-
sadidagi uzviy bog‘liqligini ta’minlash hisoblanadi.
Logistik tarzda tashkil etilgan tizimlar an ’anaviy material
o ‘tkazuvchi tizimlardan xuddi zamonaviy avtomobil XX asr bosh-
laridagi avtomobildan farq qilgani kabi farq qiladi. Logistikaning
nazariy fan sifatidagi maqsadi xuddi
shunday tizimlaming paydo
bo‘lishi va amal qilish qonuniyatlarini o‘rganishdir. Logistikaning
amaliy faoliyat tandagi maqsadi esa ushbu tizimlami yaratish va
ulaming amal qilishini ta ’minlash hisoblanadi.
Moddiy oqimlarni boshqarish har doim xo‘jalik faoliyatining
muhim tomoni hisoblanib kelingan, biroq nisbatan yaqin vaqtlarda
u iqtisodiy faoliyatning eng muhim vazifalaridan biri tarzidagi
mavqega ega bo‘ldi. Asosiy sabab -iste’molchining tez o‘zgaruvchi
hoxish-istaklariga tez moslashuvchan bo‘lgan ishlab chiqarish va
savdo tizimlari zaruriyatini tug‘dirgan sotuvchi bozoridan iste’mol
bozoriga o‘tishidir.
Iqtisodiyotda tarkibiy islohotlar va iqtisodiyotni modernizatsiya-
laslrni yanada chuqurlashtirish, uning ko‘lamini
kengaytirish bilan
bog‘liq masalalarning nazariy va amaliy tomonlarini o‘rganishda
«Logistika» fani alohida o‘rin tutadi.
Jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, bugungi kunda raqobat
bozorida kimki logistika soha sida layoqatli (kompetentli) bo‘Isa,
yetakchilik mavqeyiga ega bo‘ladi.
0 ‘quv qo‘llanmani tayyorlashda mualliflar kocp yil davomida
olib borishgan izlanishlar natijasi, o‘qigan m a’ruzalari va o'quv
adabiyotlardan keng foydalangallar.
