Logistika tizimida omborlarning ahamiyati va o‘rni

saqlash usullari va boshqalar) zaxiraning logistika tizimining turli 
qismlarida aylanishi bilan b o g liq xarajatlariga, miqdoriga va 
harakatiga sezilarli ta’sir kolsatadi.
Logistikada omborlar ham ijobiy, ham salbiy ahamiyatga ega. 
Omborda saqlashning salbiy tomoni shundaki, zaxiralarni omborda 
saqlash bilan bog‘liq xarajatlar hisobiga tovar narxi oshadi. Bu
— omborga joylashtirish amaliyotlariga sarflanadigan xarajatlar, 
omborxonani ijaraga olish, omborlarni tartibda saqlash bilan bog‘liq 
joriy xarajatlar.
Bundan tashqari omborxona zaxirasi tashkil etilishi natijasida 
boshqa m aqsadlarda foydalanilishi m um kin b o lg a n
k o ‘p 
miqdordagi moliyaviy resurslar ishga solinmay qoladi. Shu sababli 
mahsulotlarni omborxonaga joylashtirish xarajatlami kamaytirishga 
yoki logistik servis sifatini oshirishga imkon bersagina o‘zini oqlaydi 
(talabga tez javob berishga yoki arzon narxlarda oldindan sotib 
olish hisobiga iqtisodga erishish).
Omborga joylashtirishning ijobiy tom oni shundaki, ishlab 
chiqarish to ‘g‘rilab olinadi, yuklarni butlashga, zaxiralarni to ‘p- 
lashga va taqsimlashga kerakli texnik va tashkiliy sharoitlar 
yaratiladi.
Demak, obmor xizmati logistikasi — bu ombor xo‘jaligida 
oqimning qayta ishlash jarayonida amalga oshiriladigan o‘zaro 
bog‘liq operatsiyalar kompleksidir.
Ombor xizmati — logistikasining o lg an ish obyekti tovar- 
moddiy qiymatliklarini omborga joylashtirish, yukni qayta ishlash 
va o'rash jarayonidir.
Omborga joylashtirish — logistik kanal ishtirokchilari tomonidan 
zaxiralarni saqlash, ulaming butligini ta’minlash, ulami maqsadga 
muvofiq (ratsional) joylashtirish, hisobga olish, doimo yangilab 
turish va xizmatlarning xavfsiz usullaridan iboratdir.
Omborlaming roli va o ‘rnini tahlil qilganda iyerarxiyaning 
turli bosqichlarida, ya’ni umumdavlat, regional, lokal va ishlab 
chiqarish bosqichlarida ko'rib chiqish maqsadga muvofiqdir. Ombor 
xocjaligini tashkil etishning eng sodda variantlaridan biri keng 
tarmoqli tuzilmadir. Bunday tuzilmada qaysidir bir to ‘plash punkti 
boshqa bir nechta punktlar uchun manba — ombor boladi.
131

Bu tizimning keyingi bir bosqichi eshelonlashgan tuzilma 
bo'lib, u bir necha iyerarxiya boqichi — joylashtirish eshelonlaridan 
iborat bo‘ladi.
Bunday tizimda iste’molchilardan talablar eng quyi pog‘onadagi 
punktga tushadi. Normal sharoitda tovarlar har bir pog'onadagi 
om borlar yaqin joylashgan yuqori p o g ‘onadagi om bordan 
toldiriladi.
M asalan, kirim om borlarining zaxiralari ulguiji regional 
omborlardan toldiriladi. Ba’zan tovar omborga to ‘g‘ri yetkazib 
beruvchidan regional va kirim omborlarini cheklab o lad i, yoki 
regional ombordan kirim omborlarini chetlab o ladi.
Ombor xo‘jaligini tashkil etishning zamonaviy turlaridan biri 
do‘kon-omborlardir. Ko‘p nomenklaturalik assortiment sharoitida 
joylash, saqlash, qidirish uchun m o lja lla n g a n ta ra-d o n ali 
mahsulotni qanchadur darajadagi mexanizatsiya va avtomatizatsiya 
qilingan ombor sifatida do‘kon-om bor namoyon b o la d i. Bu 
jihatdan ombor faoliyati oddiydir. Yangi narsa shuki, omborda 
rejalashtirilgan tranzit hajmdan ortiqchasi paydo bolsa, mayda 
ulgurji xaridorlarga tezkorlik bilan sotish ruxsat etiladi. Shu 
maqsadda ombor qoshida savdo zali va mayda ulguiji savdo uchun 
qabul, butlash va jo ‘natish zonalari, shuningdek, m a’muriy va 
xizmat ko'rsatish binolari tuziladi.
Ombor xo‘jaligining samarali faoliyat ko'rsatish shartlari:

Download 8,34 Mb.