|
Bu esa nazorat paytida qat’iy rioya qilinishi kerak bo‘lgan quyidagi talablarni nazarda tutadi
|
| bet | 3/4 | | Sana | 15.12.2023 | | Hajmi | 19,49 Kb. | | #119222 |
Bog'liq 222-226 Bu esa nazorat paytida qat’iy rioya qilinishi kerak bo‘lgan quyidagi talablarni nazarda tutadi:
Nazorat muntazam bo‘lishi kerak.
Nazorat vaqt birligidagi talabalarning maksimal sonini qamrab olishi kerak, shuning uchun har bir alohida holatda ko‘p vaqt talab qilinmasligi kerak.
Nazorat qilinadigan materialning hajmi kichik, lekin yetarlicha vakillik bo‘lishi kerak, shunda talabalar uni o‘zlashtirmaslik, egalik qilish, egalik qilmaslik darajasiga ko‘ra, ular zarur bilim va ko‘nikmalarni egallagan yoki yo‘qligini aniqlashlari mumkin.
O‘qitish va nazorat uzviy bog‘langanligi sababli, nazoratni o‘tkazishda darsning aniq vazifalaridan boshlash kerak.
Bilimlarni nazorat qilish uchun quyidagi talablarga alohida e’tibor beriladi:
– tinglovchilarning fan mazmuni bo'yicha bilimlarini ob'ektiv baholash talabi;
www.pedagoglar.uz 19-to’plam 2-qism iyun 2023
– tinglovchilarning aqliy harakatlarini pedagogik jihatdan maqsadga muvofiq tashkil etish va yo‘naltirish talabi.
Har bir talabaning kerakli tayyorgarlik darajasiga erishganligini tekshirishni, shuningdek, mumkin bo‘lgan kamchiliklarni o‘z vaqtida aniqlashni ta’minlash muhimdir. Shuning uchun nazoratga qo‘yiladigan talablar orasida biz uchun ikkitasi alohida ahamiyatga ega: nazoratning universalligi va uning maqsadga muvofiqligi. Bilimlarni nazorat qilishning fundamental didaktik imkoniyatlariga e’tibor qaratgan holda, ularning yordami bilan quyidagi vazifalarni hal qilish uchun standartlashtirilgan nazorat protseduralari tizimlari javob berishi kerak bo‘lgan talablarni ko‘rib chiqamiz:
tinglovchilarning fan mazmuni bo‘yicha bilimlarini xolisona baholash;
tarbiyalanuvchilarning aqliy harakatlarini tashkil etish va boshqarish pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqdir.
Birinchi vazifa haqida gapirganda, shuni ta'kidlash joizki, talabalar tomonidan fan mazmuni bo‘yicha bilimlarni baholashni ob’yektivlashtirish uchun quyidagilarni bilish kerak: har bir nazorat qilinadigan mavzu doirasida talaba nimani va qanday o‘rganishi kerakligini aniq belgilash; o'rganilgan narsalarni o‘lchash usullaridan foydalanish, kelajakda o‘lchangan narsaga ob’yektiv baho berish imkoniyatini ta’minlash. Birinchi holat har bir mavzu bo‘yicha o‘qitishning aniq didaktik maqsadini aniq shakllantirish zarurligini k‘'rsatadi, bu esa quyidagilarni talab qiladi: tarkibni tahlil qilish, ta’lim ma’lumotlari sub’yekt vakili bo‘lgan fanning mantiqiyligini aniqlash va shu asosda fanga xos bo‘lgan ob’yektlar, hodisalar va jarayonlarning mohiyatini ochib beruvchi talim mazmunining elementlarini va ular o‘rtasidagi aloqalarni aniqlash uchun (ular bo‘lishi kerak). M. R. Kudaevning tadqiqotlari natijalariga to‘xtalib, shuni ta’kidlash mumkinki, nazorat jarayonida talabalarning fikrlashlari aniqlanadi, agar: talabalar uchun topshiriqlar talaba bajarishi zarurati bilan bog‘liq bo‘lgan nazorat operatsiyalarini bajarishni talab qilsa, vazifalarning tabiati, ularni qo‘yish usullari, shuningdek, topshiriqlar bilan ishlashni tashkil etish shunday bo‘ladiki, talaba rejalashtirilgan aqliy harakatlarning butun hajmini ob'e‘ktiv ravishda bajarishga majbur bo‘ladi. Talabalarning bilim va
www.pedagoglar.uz 19-to’plam 2-qism iyun 2023
ko‘nikmalarini baholash o‘quv jarayonining muhim qismi bo‘lib uni to‘g‘ri shakllantirish ko‘p jihatdan ta’lim muvaffaqiyatini belgilaydi. Uslubiy adabiyotlarda baholash o‘qituvchi va talaba o‘rtasidagi “Teskari aloqa” deb ataladigan narsa, o‘qituvchi fanni o‘qitish samaradorligi to‘g‘risida ma’lumot oladigan ta’lim jarayonining bosqichidir. Shunga ko‘ra, talabalarning bilim va ko‘nikmalarini baholashning quyidagi maqsadlari ajratiladi:
Talabalarning bilim va ko‘nikmalarini diagnostika qilish va tuzatish.
O‘quv jarayonining alohida bosqichining samaradorligini hisobga olish.
Turli darajadagi ta’limning yakuniy natijalarini aniqlash.
Baho - bu baholash jarayoni, batafsil qiymat mulohazasida ifodalangan, og‘zaki shaklda ifodalangan. Baholash - bu real natijalarni rejalashtirilgan maqsadlar bilan bog‘lash jarayoni.
Baturinning fikricha, baholash ob’yekt-ob’yekt, sub’yekt-sub’yekt va sub’yekt- ob’yekt ustunlik va afzallik munosabatlarini aks ettirishning aqliy jarayoni bo‘lib, u baholash predmeti va baholash asosini taqqoslash jarayonida amalga oshiriladi. Psixologik-pedagogik adabiyotlarda baholashning mohiyati va rolini har xil talqin qilish bilan birga, birinchidan, talabaning individual shaxsiy fazilatlari va ikkinchidan, uning ta’lim faoliyati natijalari sifatida baholash predmeti haqida tushuncha mavjud. Demak xulosa sifatida aytganda baholash talabalarning dasturda belgilangan bilim, ko‘nikma va malakalarni o‘zlashtirish darajasini, mehnatsevarlik darajasi va intizom holatini shartli belgilarda, shuningdek, o‘qituvchining baholash mulohazalarida aniqlash va ifodalashdir. Baholash o‘quv muammolarini tashxislashning asosiy ko‘rsatkichi va fikr-mulohazalarni bildirish vositasidir.
|
| |
