Taqdimot ishi Mavzu: Matn qisimlarini bogʻlovchi vositalar

Tatu Samarqand filiali

komputer injiniring fakulteti ki 23-02 guruh talabasi xusanov Sarvarning akademik yozuvdan

Taqdimot ishi

Mavzu: Matn qisimlarini bogʻlovchi vositalar

• Reja:

1.Matnning sintaksis birligi

2.Matnni yoritishda birikishlar

3. Matn tuzishdagi asosiy qoidalar

4. Xulosa

Matn kamida ikkita gapdan tuzilgan murakkab sintaktik butunlik.Gaplar o'zaro turli sintaktik aloqa vositalari yordamida birikadi.

• Matn kamida ikkita gapdan tuzilgan murakkab sintaktik butunlik.Gaplar o'zaro turli sintaktik aloqa vositalari yordamida birikadi.
• Ularga takroriy bo'laklar, olmoshlar, xiazmatik konstruksiyalar, zamon va makon ifodalovchi birliklar, kesimlarning zamon shakllari, modal so'zlar kabi turli leksik-grammatik birliklar kiradi.
• Tilshunos olim A.Mamajonov matn komponentlari o'rtasida mustahkam sintaktik aloqa a majudligini majudliginit ta'kidlaydi va bu aloqaning o'ziga xosligini «Tekst lingvistikasi» deb nomlangan risolasida quyidagicha izohlaydi: «Bizningcha, sintaktik aloqaning bu turi qo'shma gap komponentlari orasidagi grammatik aloqaga o'xshab ketadi, faqat murakkabroq ko'rinishda yuzaga chiqadi.
• Ma'lumki, qo'shma gap komponentlari orasida biriktirish, qiyoslash, zidlash, sabab-natija, shart-payt, aniqlash, izohlash kabi mazmuniy munosabatlar ifodalanadi.

Bu munosabatlar qo’shma gapning uch turi: bog’lovchisiz, bog’langan va ergash gapli qo’shma gaplarda komponentlarni o’zaro biriktiruvchi sintaktik aloqa vositalari: intonatsiya, bog’lovchilar, bog’lovchi vazifasidagi so’zlar, gap bo’laklari tartibi, olmoshlar, ayrim so’zlarning takrorlanishi, umumiy ikkinchi darajali bo’laklar, kesimlarning zamon munosabati kabilar orqali reallashadi. Ko’rinadiki, qo’shma gaplarda sintaktik aloqa predikatsiyalar orasida o’rnatiladi.

Bu munosabatlar qo’shma gapning uch turi: bog’lovchisiz, bog’langan va ergash gapli qo’shma gaplarda komponentlarni o’zaro biriktiruvchi sintaktik aloqa vositalari: intonatsiya, bog’lovchilar, bog’lovchi vazifasidagi so’zlar, gap bo’laklari tartibi, olmoshlar, ayrim so’zlarning takrorlanishi, umumiy ikkinchi darajali bo’laklar, kesimlarning zamon munosabati kabilar orqali reallashadi. Ko’rinadiki, qo’shma gaplarda sintaktik aloqa predikatsiyalar orasida o’rnatiladi.