| 2.5. OSSILYATOR VA ROTATOR SISTEMALARI
Atom va molekulalarning tuzilishini o’rganishda turli holatdagi energiyani hisoblash uchun model sifatida ossilyator va rotator sistemalaridan foydalaniladi, chunki bu sistemalarning mexanikaviy xususyatlari mukammal o’rganilgan.
Ossilyator – lotinchа tebranish so’zidan olingan bo’lib, uni ifodalaydigan kataliklar vaqt o’tishi bilan davriy ravishda o’zgaradi. Muvozanat holatida sistemaning potentsial energiyasi minimum qiymatga ega bo’ladi. Agar sistema muvozanat holatidan bir oz cheklansa, ossilyator harakati to’g’ri chiziq tenglamasi bilan ifodalanadi (bunga garmonik ossilyator deyiladi). Agar sistema muvozanat holatidan ko’proq cheklansa, uning harakatini to’g’ri chiziq tenglamasi bilan ifodalab bo’lmaydi (bunday ossilyatorga nogarmonik ossilyator deyiladi). Ossilyator energiyasi ЕОС=hy (n+) ga teng, n–butun sonlar (О), υ – chastota.
|
