|
Tarbiyachilar bolalar va ota-onalarga psixologik ijtimoiy yordam
|
| bet | 1/2 | | Sana | 23.03.2024 | | Hajmi | 25.96 Kb. | | #175396 |
Bog'liq 226-1-СРС ФИТК, Umumiy psixodiagnostika UMK, E\'lon, mustaqil talim 1, Верная интонация, Avtomatik va yarim avtomatik , Chiziqli differensial tenglamalar. Differensial tenglamalar sist, Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va menejment-www.hozir.org (1), Big data, Menejment (N.Mahkamova, S.Yuldasheva, Sh.Xolmatova, O.Shmigin), 93064, IS JOBASI FIZIK XIM ANALIZ, 1КУРС МТ МУСТАҚИЛ ИШ МАВЗУЛАРИ, 1-дарс тест, 61e547cca91cc6.97918334
TARBIYACHILAR BOLALAR VA OTA-ONALARGA PSIXOLOGIK IJTIMOIY YORDAM
Reja:
Tarbiyachilar, bolalar va ota-onalarni psixologik-ijtimoiy qo‘llab quvvatlashning ahamiyati
Maktabgacha yoshdagi bolalarni bog‘chaga moslashtirish bo‘yicha hamkorlikni kengaytirish
Tarbiyachilarning portfoliosi haqida ma’lumot
Bola hayotining dastlabki yillari ularning rivojlanishi uchun juda muhim va bolalar bog'chasiga o'tish muhim bosqichni anglatadi. Tarbiyachilar, bolalar va ota-onalar uchun psixologik yordam ko'rsatish ushbu o'tishni osonlashtirishda va barcha ishtirokchilarning farovonligini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni bog'chaga moslashtirishda ota-onalar va tarbiyachilarning hamkorligini tashkil etishda e'tiborga olinishi kerak bo'lgan asosiy jihatlarni, shuningdek, hamkorlikning yangi shakl va usullarini o‘rganishga qaratilgan.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni bog'chaga moslashtirishda ota-onalar va tarbiyachilarning hamkorligini tashkil etishda e'tiborga olinadigan asosiy jihatlar. Bolalar bog'chasiga o'tish bolalar uchun ham, ularning ota-onalari uchun ham qiyin vaqt bo'lishi mumkin.
Ota-onalar va tarbiyachilarning hamkorligini tashkil etishda quyidagi jihatlarni hisobga olish zarur:
a) Muloqot: Ota-onalar va tarbiyachilar o'rtasidagi samarali muloqot har bir bolaning o'ziga xos ehtiyojlari va xususiyatlarini tushunish uchun juda muhimdir. Axborot va tashvishlar almashinuvini osonlashtirish uchun ochiq va shaffof aloqa kanallari tashkil etilishi kerak.
b) Ota-onalarning ishtiroki: Ota-onalar farzandlarining bog'chaga o'tishini qo'llab-quvvatlashda asosiy rol o'ynaydi. Tarbiyachilar ota-onalarni moslashish jarayoniga faol jalb qilishlari, ularni bolaning rivojlanishini qo'llab-quvvatlash uchun ma'lumot va resurslar bilan ta'minlashlari kerak.
c) Individual yordam: Har bir bolaning o'ziga xos ehtiyojlari bor va muammosiz o'tishni ta'minlash uchun individual yordam ko'rsatish juda muhimdir. Tarbiyachilar o'z farzandlarining o'ziga xos ehtiyojlarini tushunish va moslashtirilgan yordam rejalarini ishlab chiqish uchun ota-onalar bilan yaqindan hamkorlik qilishlari kerak.
d) hissiy farovonlik: bolalar bog'chasiga o'tishda bolalar, ota-onalar va tarbiyachilarning hissiy holati birinchi o'rinda turishi kerak.
Qo'llab-quvvatlovchi muhitni yaratish barcha ishtirokchilar uchun ijobiy tajribani rivojlantirish uchun muhimdir. Ota-onalar va tarbiyachilar hamkorligining yangi shakllari va usullari. So'nggi yillarda bolalar bog'chasiga o'tishni yaxshilash uchun texnologiya va innovatsion yondashuvlardan foydalangan holda ota-onalar va tarbiyachilar o'rtasidagi hamkorlikning yangi shakllari va usullari paydo bo'ldi:
a) Virtual platformalar: Texnologiyaning rivojlanishi bilan virtual platformalar ota-onalar va tarbiyachilar o'rtasidagi aloqa va hamkorlikni kuchaytirish uchun qimmatli vositaga aylandi. Virtual uchrashuvlar, onlayn resurslar va aloqa ilovalari doimiy hamkorlik va yordamni osonlashtirishi mumkin.
b) Ota-onalar uchun ta'lim dasturlari: Tarbiyachilar ota-onalarni bolaning bog'chaga o'tishini qo'llab-quvvatlash uchun zarur bilim va ko'nikmalar bilan jihozlash uchun ota-onalarga ta'lim dasturlarini taqdim etishlari mumkin. Ushbu dasturlar rivojlanish bosqichlari, ijtimoiy-emotsional qo'llab-quvvatlash va uyda ijobiy ta'lim muhitini yaratish strategiyalari kabi mavzularni qamrab olishi mumkin.
c) Hamkorlikda qaror qabul qilish: ota-onalar va tarbiyachilar o'rtasida hamkorlikda qaror qabul qilishni rag'batlantirish hamkorlikni mustahkamlashi va o'tish jarayonida bolaning eng yaxshi manfaatlari birinchi o'rinda turishini ta'minlashi mumkin. Ota-onalarni farzandlarining ta'lim olishiga oid qarorlar qabul qilishda ishtirok etish ularning egalik va sadoqat hissini oshirishi mumkin.
d) Qo'llab-quvvatlash tarmoqlari: Ota-onalar va tarbiyachilar uchun qo'llabquvvatlash tarmoqlarini yaratish jamiyat va umumiy mas'uliyat hissini yaratishi mumkin.
Tengdoshlarni qo‘llab-quvvatlash guruhlari, murabbiylik dasturlari va hamkorlikdagi tashabbuslar tajriba va ilg‘or tajriba almashish uchun platforma bo‘lishi mumkin. Tarbiyachilar, bolalar va ota-onalar bolaning rivojlanishi va farovonligida hal qiluvchi rol o'ynaydi.
Biroq, bu rollar bilan birga keladigan qiyinchiliklar va stresslar ko'pincha ularning ruhiy va hissiy salomatligiga zarar etkazishi mumkin. Bu qiyin vaziyatlarda harakat qilish va chidamlilikni oshirishga yordam beradigan zarur vositalar va resurslarni taqdim etuvchi psixo-ijtimoiy yordam bu erda. Tarbiyachilar uchun psixo-ijtimoiy yordam o'z kasbining talablarini boshqarishda yordam berishda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar ko'pincha og'ir ish yuklari, qiyin o'quvchilar xatti-harakatlari va akademik standartlarga javob berish bosimi tufayli yuqori darajadagi stressga duch kelishadi. Bu charchashga olib kelishi va ularning ruhiy salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
Psixoijtimoiy qo'llab-quvvatlash tarbiyachilarga o'zlarining farovonligi va sinfdagi samaradorligini saqlab qolish uchun yordam berish uchun tarbiyachilarga engish strategiyalari, stressni boshqarish usullari va maslahat xizmatlaridan foydalanish imkoniyatini beradi. Bolalar, shuningdek, o'sib-ulg'ayish davridagi qiyinchiliklarni bosib o'tishlari sababli, psixologik-ijtimoiy yordamdan katta foyda olishadi. Ular bezorilik, tengdoshlar bosimi, akademik stress va oilaviy muammolar kabi turli qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin, bu ularning ruhiy va hissiy farovonligiga ta'sir qilishi mumkin.
Maktablarda psixologik-ijtimoiy qo'llab-quvvatlash dasturlari bolalarga o'z his-tuyg'ularini ifodalash, engish qobiliyatlarini rivojlantirish va chidamlilikni rivojlantirish uchun xavfsiz joy bilan ta'minlashi mumkin. Ushbu yordam, shuningdek, har qanday ruhiy salomatlik bilan bog'liq muammolarni erta aniqlash va hal qilishga yordam beradi, ularning rivojlanishiga uzoq muddatli salbiy ta'sirlarning oldini oladi. Ota-onalar, shuningdek, bolani tarbiyalash mas'uliyatini o'z zimmalariga olganlarida, psixo-ijtimoiy yordamga muhtoj. Ayniqsa, xulq-atvor muammolari, akademik kurashlar yoki oiladagi nizolar bilan shug'ullanganda, ota-onalar juda qiyin bo'lishi mumkin. Ota-onalarga psixologik yordam ko'rsatish ularga farzandlari bilan samarali muloqot qilish, stressni boshqarish va oilada ijobiy munosabatlar o'rnatish uchun zarur vositalarni taqdim etishi mumkin. Ushbu yordam ota-onalarga o'zlarining ruhiy salomatlik ehtiyojlarini tan olishlari va hal qilishlari, farzandlari uchun sog'lom va qo'llab-quvvatlovchi muhitni ta'minlashda yordam berishi mumkin.
COVID-19 pandemiyasi fonida tarbiyachilar, bolalar va ota-onalar uchun psixologik-ijtimoiy yordamga ehtiyoj yanada oydinlashdi. Masofaviy ta'limga to'satdan o'tish, ijtimoiy izolyatsiya va xavotirning kuchayishi barcha ishtirokchilarning ruhiy salomatligiga ta'sir qildi. Maktablar va jamoalar ushbu muammolarni hal qilish uchun psixo-ijtimoiy qo'llab-quvvatlash dasturlarini amalga oshirishga ustuvor ahamiyat berishlari va barcha ishtirokchilarga mavjud sharoitlarni engishga yordam berish uchun zarur resurslarni taqdim etishlari kerak.
Tarbiyachilar, bolalar va ota-onalarga psixologik yordam ko'rsatish ta'lim tizimidagi shaxslarning umumiy farovonligi va muvaffaqiyatini ta'minlashning hal qiluvchi jihati hisoblanadi. Tarbiyachilar o‘z ishining talabchanligi tufayli tez-tez stress va charchoqning yuqori darajasiga duch kelishadi va ularga ruhiy va hissiy salomatligini boshqarish uchun zarur yordam va resurslarni taqdim etish ijobiy va samarali ta'lim muhitini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Bundan tashqari, bolalar va ota-onalar ta'lim tajribasi bilan bog'liq turli qiyinchiliklar va bosimlarni engishda yordamga muhtoj. Bu tashvish, depressiya, zo'ravonlik va oilaviy nizolar kabi muammolarni hal qilishni o'z ichiga olishi mumkin.
Psixososyal yordamni taklif qilish orqali tarbiyachilar, bolalar va ota-onalar ushbu qiyinchiliklarni samarali boshqarish va ta'lim muhitida rivojlanish uchun zarur bo'lgan engish ko'nikmalarini va chidamliligini rivojlantirishlari mumkin. Ushbu yordam turli shakllarda bo'lishi mumkin, jumladan, maslahat xizmatlari, yordam guruhlari va ruhiy salomatlik va farovonlikka qaratilgan ta'lim seminarlari. Ta'lim muassasalari uchun psixologikijtimoiy qo'llab-quvvatlashning muhimligini tan olish va ushbu xizmatlarni barcha ishtirokchilar manfaati uchun amalga oshirish va qo'llab-quvvatlash uchun resurslarni ajratish muhimdir. Oxir oqibat, tarbiyachilar, bolalar va ota-onalarning ruhiy va hissiy farovonligini birinchi o'ringa qo'yish orqali ta'lim muassasalari o'sish, o'rganish va muvaffaqiyatga yordam beradigan yanada ijobiy va qo'llabquvvatlovchi muhitni yaratishi mumkin.
Siz odatda tarbiyachilarning portfolio yig‘ishlariga guvoh bo‘lgansiz.
Tarbiyalanuvchi portfoliosi ortiqcha ish degan fikrga borishingiz ham mumkin. Ammo aynan tarbiyalanuvchi portfoliosi tarbiyachi mehnatining yuzaga chiqaradigan ko‘zgu desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Bu portfolioni yig‘ish jarayonida tayyorlov guruhining bolasi o‘zi mehnat qiladi, shuningdek bu jild unga bog‘chasini eslatib turadigan bir umrlik esdalik bo‘ladi deyishimiz mumkin. Tarbiyachidan bu o‘rinda talab qilinadigani yo‘nalish ko‘rsatish xolos. Tarbiyalanuvchi portfoliosi – unda asosan bolaning ijodiy ishlari yig‘indisi jamlanadi va u faqat tayyorlov guruhi bolalari o‘rtasida qilinadi. Portfolio yig‘ishdan ko‘zlangan maqsad – bolaning o‘zi yasagan, chizgan ijodiy ishlarini yig‘ish va shu asnosida unda MTT xotiralarini o‘zi bilan olib ketishiga imkoniyat yaratish, tarbiyalanuvchining o‘ziga bo‘lgan bahosini oshirish. Portfolio yig‘ish jarayonida bola faollik ko‘rsatadi, maqsad qo‘yish va uni bajarishni o‘rganadi, ma’lum qiyinchiliklarga dosh beradi va bu uning fe’lida qat’iyatlilik va sabr qilish tuyg‘usini rivojlantiradi.
Portfolio yig‘ish jarayonida ma’lum shartlarga rioya qilish majburiy hisoblanadi. Birinchisi, bu rostgo‘ylik bo‘lib, bunda faqat bolaning o‘z qo‘li bilan yasalgan ijod namunalaridan jamlanishi shart. Chunki bola bu jamlanmani maktabga chiqqanida o‘qituvchisiga ko‘rsatishi va lozim bo‘lsa o‘sha o‘yinchoqni yana yasay olishi kerak. Har bir portfolio albatta bir yo‘nalishda bo‘lishi shart emas. Chunki har bir bolaning o‘ziga yarasha iqtidori bor va o‘sha yo‘nalishda qobiliyatini aks ettiradigan narsalar yig‘gani ma’qul.
Quyidagi bo‘limlar har bir portfolio asosini tashkil qiladi:
“Men bilan tanishing”. Bu bo‘limda har bir bolaning ismi, bolaligida tushgan suratlari, qaerda yashashi haqidagi ma’lumot yoziladi. Tarbiyalanuvchining ismi nima va bu ismni unga kim nima maqsadda qo‘ygan, ushbu ism qanday ma’noni bildirisha haqida ham ma’lumotlar yozish mumkin.
“Men o‘sayapman”. Bu bo‘limda bolaning o‘sishi bilan bog‘liq ma’lumotlar hamshiradan olib yoziladi. Unda bolaning qanday kasalliklar bilan kasallangani, surunkali kasalligi bor yo‘qligi haqidagi ma’lumotlarni ham ilova qilish mumkin.
“Mening oilam”. Bu bo‘limda oila a’zolari haqida qisqacha ma’lumot beriladi, ular qaysi sohada ishlaydi, sevimli mashg‘uloti nima, ularning qanday yaxshi fazilatlari bor kabi savollarga javob berish ham mumkin.
“Men yordamchiman”. Bolaning oilada uy ishlarida yordam berayotgani tasvirlangan fotosuratlar ilova qilinadi.
“Oltin qo‘llar” – Bolaning o‘z qo‘li bilan yasagan ijodiy ishlari ilova qilinadi.
“Mening yutuqlarim”. Tarbiyalanuvchining shu kungacha qo‘lga kiritgan yutuqlari, olgan diplomlari, faxriy yorliqlari ilovaqilinadi.
“Men haqimda”. Bu bo‘limga tarbiyachi va tarbiyalanuvchilarning aynan shu portfolio egasi haqidagi fikrlari yoziladi. Portfolio birdaniga bir kun yoki bir haftada tayyor bo‘lmaydi. Uni o‘quv yili boshidan boshlab rejalab tayyorlab borish bola uchun ham tarbiyachi uchun ham ortiqcha qiyinchilik tug‘dirmaydi. Bir haftada bir marta porfolio uchun topshiriqni bajarish me’yor sanaladi. Faqat uni yig‘ayotganda judayam ko‘p material bilan ko‘paytirib yubormaslikka, uning tashqi ko‘rinishi va ko‘tarish uchun qulay bo‘lishiga ham alohida e’tibor qaratish lozim.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishda kompetensiyaviy yondashuv o‘sib borayotgan bola shaxsini hayotga tayyorlash, unda hayotiy muhim masalalarni hal qilish uchun zarur bo‘lgan, ahloqiy me’yor va qadriyatlarni o‘zlashtirish, boshqa insonlar bilan muloqot qilish, unda “men”obrazini qurish bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyat usullarini shakllantirishga tayyorgarlikni ko‘zda tutadi. Boshlang‘ich muhim kompetensiyalar bolaning faoliyat va ahloq subyekti sifatida yaxlit rivojlanishini talab etadi. Ijtimoiy-tarixiy tajribani o‘zlashtirish faol ish jarayonida yuz beradi. Faollik bolaga hos xususiyatdir.
Tarbiya jarayonidagi faollik asosida faoliyatning har xir turlari shakllanadi. Ulardan asosiylari: munosabatda bo‘lish faoliyati, bilish, buyumlar bilan bo‘ladigan faoliyat, o‘yin, oddiy mehnat va o‘quv faoliyatlaridir. Ta’lim-tarbiya orqali amalga oshiriladigan faoliyatlarni maktabgacha yoshdagi bolalar birdaniga o‘zlashtirib olmaydilar, aksincha ularni tarbiyachi rahbarligida sekin-asta egallab boradilar. Bugungi kunda maktabgacha ta’lim mazmunini takomillashtirishda o‘ziga xos metodik, pedagogik, psixologik tayyorgarlik bilan ishlash davr taqazosiga aylandi. Chunki maktabgacha ta’lim mazmunini takomillashtirish keng ma’noli tushuncha bo‘lib, uni samarali amalga oshirish maktabgacha ta’lim tashkiloti binosining holati, tarbiyachi-pedagoglar, tarbiyachi yordamchilari, ota-onalar hamda bolalarning ta’lim jarayonidagi ishtiroki innavatsion bo‘lishi lozimligini talab etadi.
“Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablari” hamda “Ilk qadam” Davlat o‘quv dasturi asosida kompentensiyaviy yondashuv jarayonida pedagogik-psixologik, metodik, badiiy adabiyotlar soni va sifati, har bir yosh guruhiga mos va xos adabiyotlar bilan boyitib borish ham muhim masaladir. Bolalarni o‘ynab turib o‘ylashga undovchi muammoli vaziyatlarni o‘yinlarda aks ettiruvchi ta’limiy rivojlantiruvchi o‘yin markazlari tashkil etish va ular faoliyatini muvofiqlashtirishda ota-onalar va jamoatchilikning jalb qilinishi va boshqa shu kabi omillar maktabgacha ta’lim mazmunini oshiradi Maktabgacha yoshdagi (6-7 yosh) bolaning umumiy muhim kompetensiyalari Kommunikativ kompetensiya – muloqot vositalaridan turli vaziyatlarda foydalana bilish ko‘nikmasi. O‘yin kompetensiyasi – bolaning o‘yin jarayoni va uni tashkil qilishda tajriba, bilim va ko‘nikmalardan ijodiy foydalanishi.
O‘quv-tarbiyaviy jarayon uchun asos hisoblanadi. Ijtimoiy kompetensiya – hayotiy vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar bilan muloqotda axloq qoidalari va me'yorlariga rioya qilgan holda o‘zini tuta olish mahorati. Bilish kompetensiyasi – atrofdagi olamni ongli ravishda idrok qilish va olingan bilim, ko‘nikma, malaka va qadriyatlardan o‘quv va amaliy vazifalarni hal qilish uchun foydalanish. Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari
Bolaning kompetensiyalari bola rivojining quyidagi sohalarida belgilanadi:
jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi;
ijtimoiy-hissiy rivojlanish;
nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari;
bilish jarayonining rivojlanishi;
ijodiy rivojlanish
Maktabgacha ta’limning sifat va samaradorligiga erishishda bolalarning kundalik faoliyatini mazmunli va qiziqarli tashkil etish, bo‘sh vaqtlardan unumli foydalanish, qobiliyatlarini aniqlash va shunga qarab jarayonga ijodiy yondashish, bolalar uchun o‘tkazilgan mashg‘ulotlar va manbalarni bolalar va jamiyat ehtiyojlariga javob beradigan holatga keltirish maqsadida ratsional va tizimli tahlil qilishni ko‘zda tutadi. Buning uchun innovatsion usullardan biri bo‘lgan “Keys-stadi” texnalogiyasidan maktabgacha ta’lim tashkilotida ham foydalanish bolalarni faol ta’lim olishga undaydi. Bu usulni qo‘llash orqali tarbiyachi bolani berilgan savolga to‘g‘ri javob berishga o‘rgatadi. Bolalarga ko‘proq kitob o‘qib berish yoki kitob sovg‘a qilish ularni so‘z boyligini oshirish bilan bir qatorda xotirasi va tafakkurini o‘stiradi.
Bu o‘rinda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev tomonidan ilgari surilgan 2019-yil 20-martdagi “Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish va ularni bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish borasidagi 5 muhim tashabbusning 4- chisi “Kitobxonlikni keng targ‘ib qilish”ni MTTdan boshlash zarurligini ta’kidlash lozim. Tarbiyachilar vazifasi bolalar uchun qiziqarli bo‘lgan va ularning ijodiga keng erkinlik beradigan ta’lim imkoniyatlarini ta’minlashdan iborat bo‘lib qoladi.
Xulosa
Maktabgacha yoshdagi bolalarni bog'chaga moslashtirishda ota-onalar va tarbiyachilarning hamkorligi muvaffaqiyatli o'tishni ta'minlashning asosiy jihati hisoblanadi.
Muloqot, ota-onalar ishtiroki, individual qo'llab-quvvatlash va hissiy farovonlik kabi asosiy jihatlarni ko'rib chiqish va hamkorlikning yangi shakllari va usullarini qo'llash orqali biz tarbiyachilar, bolalar va ota-onalarni qo'llab-quvvatlash tizimini yaxshilashimiz mumkin. Ushbu hamkorlikdagi yondashuv bolalar bog'chasiga o'tayotganda ularning farovonligi va rivojlanishini rag'batlantirish uchun juda muhimdir.
Xulosa qilib aytganda, tarbiyachilar, bolalar va ota-onalarga psixologik yordam ko'rsatish maktab va uy sharoitida aqliy va hissiy farovonlikni oshirishda juda muhimdir. Stressni boshqarish, chidamlilikni oshirish va ruhiy salomatlik ehtiyojlarini qondirish uchun zarur vositalar va resurslarni taqdim etish orqali biz barcha ishtirokchilar uchun qo'llab-quvvatlovchi va oziqlantiruvchi muhitni yaratishimiz mumkin. Maktablar va jamoalar uchun tarbiyachilar, bolalar va otaonalarning farovonligini ta'minlash uchun psixologik-ijtimoiy qo'llab-quvvatlash dasturlarini amalga oshirishga ustuvor ahamiyat berish muhimdir.
|
| |
