69
tarmogʻi, misol uchun, tarmoq oddiy protokoldan foydalansa qandaydir
faylni sekin ishlovchi tarmoqdan ham sekinroq uzatishi mumkin.
2.2.2. Paketli kommutatsiya
Kompyuter tarmoqlarda katta hajmli xabarlar kichik fragmentlarga
paketlarga bo‘linadi. Uzatish paytida paket ketma ket aloqa liniyalar va
marshrutizatorlar orqali o‘tadi. Marshrutizatorlar
oraliq saqlash bilan
uzatish mexanizmni ishlatadi paket avval to‘liq qabul qilinadi va buferga
yoziladi,
keyin
aloqa
liniyaga
uzatiladi
(2.2.3.-
rasm).
Marshrutizatorlarda yig‘ish o‘shlanishi paydo bo‘ladi,
u paket
uzunligiga proporsional: [8]
T
zn
=L/R
bu yerda
L – paket uzunligi bit,
R – chiqish aloqa liniyaning tezligi
bit/s
2.2.3-rasm. Paketli kommutatsiyada paketlarni yig‘ish va o‘tkazish.
Marshrutizator chiqish va kirish aloqa liniyalarga ega. Xar bitta
aloqa liniya cheklangan razmerga ega bo‘lgan buferga (chiqish navbati)
ega. Bufer
razmeri cheklangani uchun, shunday holat paydo bo‘lish
mumkin, yangi paketni joylashish uchun buferda joy yetishmasligi
mumkin. Bu xolatda paket yo‘qotiladi
yoki yangi paket, yoki navbatda
turgan paket yo‘qotiladi.
Paketli kommutatsiya bilan oddiy tarmoq strukturani ko‘rib
chiqamiz (2.2.4-rasm.). A,B xostlari E xostiga birgalikda paketlarni
jo‘natadi, A va B xostlarning birinchi marshrutizator
bilan aloqasi
10Mbit/s `tezligi bilan Ethernet aloqa liniyasi bilan amalga oshiriladi.
Marshrutizator aloqa liniyaga paketlarni 1,5Mbit/s tezligi bilan
yuboradi. Agar aloqa liniya yuklangan bo‘lsa paketlar uni bo‘shatishni
70
navbatda kutib turadilar.
Agar
A va
B birdan paketlarni yuborsa, nima bo‘lishini ko‘rib
chiqamiz. Xostlar o‘rtasida sinxronizatsiya yo‘q, paketlarni uzatish
tartibini oldindan aytib bo‘lmaydi, bu usul statik multipleksorlash deb
aytiladi. Xostlar o‘rtasida paketlar uzatish vaqti qo‘yidagisiga teng:
