-rasm. SIP komponentlari hamda protokollari

254 
haqidagi axborot tashiydi. Bir marta shunday axborot almashinishi 
natijasida barcha qatnashuvchilar bir birlarining IP adreslarini, uzatish 
qobiliyati va media turi haqidagi status bilan ogohlantiriladi. Keyin mos 
transport protokolidan foydalanib ma’lumot uzatish jarayoni boshlanadi. 
Odatda real vaqt transport protokollari sifatida RTP (real time protocol) 
protokollaridan foydalaniladi. Seans davomiyligida, ishtirokchilar seans 
parametrlarini o‘zgartirishlari mumkin masalan media turlari yoki 
seansga SIP xabaridan foydalanib yangi guruhni qo‘shish. 
SIP tarmog‘idagi resurs URI (uniform resource indetifier) 
tomonidan aniqlanadi. Resurslarga misol qilib quyidagilarni keltirish 
mumkin: 
-
Online xizmatlar foydalanuvchisi; 
-
Xabar almashish tizimidagi xabar qutisi; 
-
Telefon nomerlari; 
-
Tashkilotdagi guruhlar masalan sotuvchilar; 
URI shuningdek port nomerini, parol va shunga bog‘liq 
parametrlarni o‘z ichiga oladi.
5.2.7. Ovozni paketli uzatish tamoyillari. RTP, RTCP protokollari. 
Ushbu mavzuda dunyoda ommaviy bo‘lgan yangi texnologiya – 
Voice over IP (VoIP) yoki IP-telefoniya paketlarini marshrutlash 
tarmoqlari bo‘ylab nutqli axborotni uzatish texnologiyalari ko‘rib 
chiqiladi. 
Ushbu texnologiya IP protokoldan foydalanib ma’lumotlarni 
uzatishning raqamli kanallari bo‘yicha keyinchalik uzatish bilan ovoz 
signalining kompressiyasini o‘z ichiga oladi. Odatda IP-telefoniya 
Internet-telefoniya bo‘lib hisoblanadi, bunda uzatuvchi tarmoq sifatida 
Internet tarmog‘idan foydalaniladi.
Nutqni paketli uzatish xizmatlari bozorining hajmi bugungi kunda 
milliard dollarni tashkil etadi, turli prognozlar bo‘yicha yaqin yillar 
davomida 8,5-24 mlrd. dollargacha oshadi. Ko‘pgina analitiklar bozor 
kattaligini baholash nutqni paketli uzatish bo‘lib telekommunikatsion 
industriyasi rivojlantirishning magistral yo‘li hisoblanishi bilan 
o‘xshashdir. IP-telefoniya qo‘shimcha tarzda telekommunikatsiya 
sohasida yangi xizmatlarni: nutq va videokonferensiya, ilovalarga bir 
vaqtda kira olish, abonentni tez topish va boshqalarni o‘z ichiga oladi. 
IP – elektron axborotning aniq hajmidagi «paketlar»da raqamlangan 
va qisilgan Internet tarmog‘i bo‘ylab uzatish uchun foydalaniladigan 
protokoldir. Internet to‘ri uchun istalgan yetishadigan masofada bunday 

255 
usul bilan tegishlicha qayta ishlangandan keyin, telefoniya umumiy 
jarayonni tashkil etuvchisidan biri hisoblanganligi uchun axborotning 
istalgan tipi (ovoz, video, kompyuter ma’lumotlari) uzatiladi, ushbu 
malaka ishi materiali u bilan cheklanadi. 
IP-telefoniyaning afzalligini e’tiroz etib bo‘lmaydi. Birinchi 
navbatda bu axborot uzatishning past qiymatidir. Axborotni qayta 
ishlash universalligi uning dastlabki turidan qat’i nazar, turli tipdagi 
axborotni uzatish uchun bir xil kanallardan foydalanishdir. Bunda nutqni 
paketli uzatish texnologiyasining ommaviyligi operatorlar ichida 
bo‘lgani kabi, korporativ foydalanuvchilar ichida ham o‘sdi.

Download 7,35 Mb.