Tarmoq texnologiyalari




Download 7,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet218/243
Sana31.05.2024
Hajmi7,35 Mb.
#258127
1   ...   214   215   216   217   218   219   220   221   ...   243
Bog'liq
Begbutayev A Yusupov RUquv qollanma tarmoq texnologiyalari Kitob

6.2.4. Xesh funksiya 
Xesh funksiyalar – ixtiyoriy uzunlikdagi kirish ma’lumotini 
chiqishda belgilangan uzunlikdagi xesh qiymatga aylantirib beruvchi bir 
tomonlama funksiyalarga aytiladi. Xesh funksiyalar kriptografiya va 
zamonaviy axborot xavfsizligi sohasida ma’lumotlarni to’laligini 
tekshirishda foydalaniladi. Elektron to’lov tizimlari protokollarida ham 
istemolchi kartasi ma’lumotlarini bank-emitentga to’liq yetkazish uchun 
foydalaniladi. [16] 
Xesh funksiya- ixtiyoriy uzunlikdagi M-ma’lumotni fiksirlangan 
uzunlikga siqish yoki ikkilik sanoq sistemasi ifodalangan ma’lumotlarni 
fiksirlangan uzunlikdagi bitlar ko‘rinishidagi qandaydir konbinatsiyasi 
deb ataluvchi funksiya. 


310 
Ta’rif. 
Xesh-funksiya deb, har qanday 
h: X Y 
oson hisoblanuvchi va M –ma’lumot uchun h(M) = H fiksirlangan 
uzunlikga ega bo‘lgan funksiyaga aytiladi. 
Berilgan M-ma’lumotning h(M) –xesh qiymatini topish uchun 
avvalo ma’lumot biror «m» -uzunlikdagi bloklarga ajratilib chiqiladi. 
Agar M-ma’lumot uzunligi «m» -ga karrali bo‘lmasa, u holda oxirgi 
to‘lmay qolgan blok «m»- uzunlikga olindan kelishib olingan maxsus 
usulda biror simvol yoki belgi (masalan “0” yoki “1”) bilan to‘ldirilib 
chiqiladi. Natijada hosil qilingan M-ma’lumot bloklariga: 
M= { M
1
, M
2
,.......M
n

quyidagicha siqishni (svertkani) hisoblash protsedurasi qo‘llaniladi: 
H
0
= , 
H

= f ( M

, H
i-1
) , i =1,2,......n 
h(M)= H
n

bu yerda -qandaydir fiksirlangan boshlang‘ich vektor. 
Misol sifatida quyidagi keng tarqalgan: 
f ( M

, H
i-1
) = E 
k
( M
i
H
i-1
) i =1,2,......n 
xesh-funksiyani keltirib o‘tish mumkin. 
Bu yerda E-simmetrik shifrlash algoritmi (masalan DES, GOST 
28147-87, AES –FIPS 197 va hakoza), k- esa shifrlash algoritmi maxfiy 
kaliti, H
0
= 0, - XOR (mod 2 bo‘yicha mos bitlarni qo‘shish) amali. 

Download 7,35 Mb.
1   ...   214   215   216   217   218   219   220   221   ...   243




Download 7,35 Mb.
Pdf ko'rish