|
Tarmoq tushunchasi
|
| bet | 2/10 | | Sana | 10.01.2023 | | Hajmi | 0.87 Mb. | | #37914 |
Bog'liq 311 – 18 – guruh talabasi Ahmatxonova Robiyaxon Tarmoq tushunc 7, kt2, ish hujjatlari to`g`risida, tavsiyanoma, adrasOOSI va TCP/IP
Tarmoqni ishlashi uchun esa bizga OSI modeli va TCP/IP protokollar steki zarur hisoblanadi. OSI (Open System Interconnection) modeli 7ta pog'onadan iborat va har bir pog'ona paket (ma'lumot uzatishning bir turi hisoblanadi) hosil qilishda o'z belgisini qo'yib boradi. Ya'ni bunda agar ma'lumot biror qurilmadan chiqib ketishdan oldin 7-pog'onadan boshlab pastki pog'onaga tushib borib paket ko'rinishiga keladi va uzatiladi. Ikkinchi kompyuter uni qabul qilib olgandan so'ng esa 1-pog'onadan boshlab yuqoriga qarab chiqib boradi va ma'lumot ko'rinishiga keladi. Bunda agar qaysidir pog'onada xatolik bo'lsa, paket qaytadan so'raladi yoki so'rov bekor qilinadi (bu tushunchalar nisbiy hisoblanib, ma'lumot almashinuv aynan aytilganidek amalga oshirilmaydi). OSI modelining 7ta pog'onasi:
OSI modeli etalon model bo'lib, bu faqat nazariy jihatdan mavjud. Hozirgi kunda bu model asosida TCP/IP stek protokollariga asoslangan holda tarmoq ishlaydi. TCP/IP ishlab chiqilishining yagona sababi OSI modelini soddalashtirish va qulay foydalanish hisoblanadi. TCP/IP stek protokollari tuzilishi:
Bundan tashqari bizda port tushunchasi mavjud bo'lib, Port bu – mantiqiy bog'lanish tuguni hisoblanib, bu portlar yordamida mantiqiy kerakli protokolga bog'lanish hosil qilinadi. Ixtiyoriy so'rov biron manzildagi aynan kerakli portga murojaat qilinadi va javob qaytarishda esa so'rov kelgan portga qayta jo'natiladi. TCP/IP da har bir protokol uchun port mavjud. Ularning umumiy soni 65535 ta. Portlar quyidagicha bo'ladi:
"Ochiq tizim" tushunchasi
Keng ma'noda ochiq tizim Ochiq spetsifikatsiyalarga muvofiq yaratilgan har qanday tizim (kompyuter, kompyuter tarmog'i, OT, dasturiy ta'minot to'plami, boshqa apparat va dasturiy mahsulotlar) deb atash mumkin.
Eslatib o'tamiz, "spetsifikatsiya" atamasi (kompyuter texnologiyalarida) apparat yoki dasturiy ta'minot tarkibiy qismlarining rasmiylashtirilgan tavsifini, ular qanday ishlashini, ularning boshqa komponentlar bilan o'zaro munosabatlarini, foydalanish shartlari, cheklashlar va maxsus xarakteristikalarni anglatadi. Har bir spetsifikatsiya standart emasligi tushuniladi. O'z navbatida, ochiq spetsifikatsiyalar - bu standartlarga mos keladigan va barcha manfaatdor tomonlarning keng muhokamasidan so'ng kelishuv natijasida qabul qilingan, omma uchun ochiq bo'lgan texnik shartlarni anglatadi.
Tizimlarni ishlab chiqishda ochiq texnik xususiyatlardan foydalanish uchinchi tomonga ushbu tizimlarni kengaytirish va o'zgartirish uchun turli xil apparat yoki dasturiy vositalarni ishlab chiqish, shuningdek turli xil ishlab chiqaruvchilarning mahsulotlaridan dasturiy va apparat tizimlarini yaratishga imkon beradi.
Haqiqiy tizimlar uchun to'liq ochiqlik erishib bo'lmaydigan idealdir. Qoida tariqasida, hatto ochiq deb ataladigan tizimlarda ham, tashqi interfeyslarni qo'llab-quvvatlaydigan ba'zi bir qismlar ushbu ta'rifga mos keladi. Masalan, Unix operatsion tizimlari oilasining ochiqligi, shu qatorda yadro va dasturlar o'rtasida standartlashtirilgan dasturlash interfeysining mavjudligi, bu Unix-ning bir versiyasidan boshqasiga dasturlarni o'tkazishni osonlashtiradi. Qisman ochiqlikning yana bir misoli - bu ochiq haydovchi interfeysi (ODI) ochiq interfeysdan foydalanishda Novell NetWare operatsion tizimida uchinchi tomon tarmoq adapterlarini tizimga kiritish. Tizimni ishlab chiqishda ko'proq aniqliklar ishlatilsa, u qanchalik ochiq bo'lsa.
OSI modeli ochiqlikning faqat bitta tomoniga, ya'ni kompyuter tarmog'iga ulangan qurilmalar o'rtasidagi o'zaro ta'sir o'tkazish vositalariga murojaat qiladi. Bu erda ochiq tizim - bu qabul qilingan va yuborilgan xabarlarning formatini, mazmunini va ma'nosini belgilaydigan standart qoidalardan foydalangan holda boshqa tarmoq qurilmalari bilan o'zaro aloqada bo'lishga tayyor bo'lgan tarmoq qurilmasini anglatadi.
Agar ikkita tarmoq ochiqlik printsiplariga muvofiq qurilgan bo'lsa, bu quyidagi afzalliklarni beradi:
bir xil standartga rioya qilgan holda turli xil ishlab chiqaruvchilar tomonidan ishlab chiqarilgan apparat va dasturiy ta'minot tarmog'ini yaratish qobiliyati;
tarmoqning alohida qismlarini boshqa minimal, rivojlangan qismlarga og'riqsiz almashtirish imkoniyati, bu esa tarmoqni minimal xarajatlar bilan rivojlantirishga imkon beradi;
bitta tarmoqni boshqasi bilan osongina ulash imkoniyati;
tarmoqni rivojlantirish va unga xizmat ko'rsatish qulayligi.
Ochiq tizimning yorqin namunasi xalqaro Internetdir. Ushbu tarmoq ochiq tizimlarga qo'yiladigan talablarga to'liq mos ravishda rivojlandi. Ushbu standartni ishlab chiqishda turli xil universitetlar, ilmiy tashkilotlar va turli mamlakatlarda ishlaydigan kompyuter uskunalari va dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchilari tomonidan ushbu tarmoqning minglab mutaxassislari qatnashdilar. Internetning ishlashini belgilaydigan standartlarning nomi - "Izohlar uchun so'rov" deb tarjima qilinishi mumkin bo'lgan Izohlar uchun so'rov (RFC) - qabul qilingan standartlarning ochiq va shaffofligini ko'rsatadi. Natijada, Internet butun dunyo bo'ylab tarqalib ketgan juda ko'p sonli tarmoqlarning eng xilma-xil apparat va dasturiy ta'minotlarini birlashtira oldi.
|
| |
