Fanlararo va fanichi aloqa

Mavzuni o‘zlashtirishda shifokor kelgusida bemor bilan sayoxatga chiqishidan oldin suxbatlashishi kerak. xech bo‘lmaganda sayoxatga 2 oy qolganda. konsultatsiya 30g‘45 minut davom etishi kerak sayoxatchiga sog‘ligi uchun o‘zi javobgar ekanligini tushuntirish kerak. ko‘rsatmalar og‘zaki va yozma tarzda beriladi. sayoxatchiga tibbiy kartasi beriladi. kartada to‘liq uning kasalliklari xaqida ma’lumotlar yozilgan bo‘ladi. sayoxatdan oldin unga stomatologga uchrashiga maslaxat beriladi. sayoxatchilarda eng ko‘p uchraydigan kasallik bu ichak infeksiyasidir. bu kasallik fekal va oral yo‘llar bilan yuqadi. sanitariya xolati yomon bo‘lgan tumanlarda ko‘proq uchraydi. eng ko‘p uchraydigan kasalliklar: diareya, gelmintoz, gepatit A. Sayoxatchilar diareyasini juda ko‘p qo‘zg‘atuvchilar chaqiradi. yashirin davri 6g‘12 soat. Kasallik yengil o‘tadi ba’zan qorin bo‘shlig‘ida qattiq og‘riqlar bilan suv aralash axlat, ba’zan qusish bilan kechadi. sayoxatchilarda diareya kasalligi kechishi 2g‘3 kun ba’zan 5 kun davom etadi. tez tez qon aralash ich ketishi, va boshqa ichak kasalliklarida xam masalan ichak amyabiazida xam diareya sindromi bilan kechishi mumkin. ko‘proq yaxna ichimliklar ichish kerak. diareyaga qarshi vositalar (agar axlatda qon bo‘lmasa) qator xolatlarda diareyaga glyukoza eritmasi va elektrolitlar ichishga. norfloksatsin 400mg 1 kunda 2martadan 3 kun davomida siprofloksatsin buyuuriladi.

umumiy intoksikatsiya simptomlari bo‘lgan og‘ir diareyada bemor kasalxonaga yotqiziladi. bolalarga trimetoprim va sulfometoksozol buyuriladi. agar diareya sindromi 3 xaftadan oshiq davom etsa surunkali xisoblanadi. Surunkali diareya bilan Xitoy va Xindistondan qaytganlarda kuzatilsa protozoy infeksiyasidan gumon qilish kerak. va yana amyabiaz yoki lyambliyozga xam. ichak infeksiyasi profilaktikasi quyidagilarga asoslangan. qaynagan suv yoki toza qayta ishlangan suv ichish kerak. suvni 10 minut davomida qaynatish kerak. meva va sabzavotlarni iste’mol qilmaslik kerak. Dudlangan go‘sht maxsulotlarini, sut va sut maxsulotlari qatiq, qaymoq, muzqaymoq sip iste’mol qilmaslik. nam salfetkalar va bir martalik sochiqlardan foydalanish Malyariya profilaktika va davosi JSST tavsiyasi bo‘yicha olib boriladi.

Xloroxin nisbatan keng tarqalgan uch kunlik malyariyada effektiv preparat. Malyariya xomiladorlik paytida, 5 yoshgacha bolalarda immunodefitsitlarda xavli kechadi. malyariyaga qarshi vaksina xali yaratilmagan, shuning uchun profilaktikaning asosiy yo‘nalishi bu bezgak chivini chaqishidan saqlanish va malyariyaga qarshi preparatlar xisoblanadi.

Majburiy immunizatsiya JSST tavsiyasiga muvofiq endemik rayonlarga borishdan oldin sariq isitmaga qarshi majburiy immunizatsiyadan o‘tkaziladi, immunizatsiyalanganalarga sertifikat beriladi. Sariq isitma bu transmissiv virusli infeksiya. Malyariya singari bu kasallik xam tropik mamlakatlarda keng tarqalgan. qo‘zg‘atuvchi tashuvchilari chivinlar. Sariq isitmaga qarshi emlash MarkaziyAfrika va Janubiy Amerikaning shimoliy rayonlariga ketishdan oldin albatta o‘tkaziladi. vaksina bir marta yuboriladi. immunitet 10 yilga saqlanadi..

Xoleraga qarshi immunizatsiya effektivligi yuqori emas, shuning uchun JSST unga aloxida e’tibor bermaydi. Pokiston va Pitkern uchun majburiy xisoblanadi Vaksina 2 marta yuboriladi, 7g‘28 sutka interval bilan. 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarga va xomiladorlarga vaksina qilinmaydi. Xoxishga ko‘ra immunizatsiya sayoxatchi istagiga ko‘ra o‘tkaziladi, yo‘lga chiqishdan oldin boradigan joyda qandaydir infeksion kasallik yuqtirish extimoli bo‘lgana masalan gepatit A,V, tif paratif, yapon ensefaliti, meningokokk infeksiyasi yoki quturish.

Gepatit A ga qarshi vaksinatsiya 3 etapda o‘tkaziladi. oldindan NA Agga antitela darajasi aniqlanadi. Agar sayoxatchi ketishdan oldin vaksinatsiyaga to‘liq ulgurmasa unda immunoglobuln yuboriladi bu 3g‘6oy davomida passiv immunitetni ta’minlaydi. immunizatsiya 8 yoshgacha bo‘lgan bolalarga o‘tkazilmaydi. Gepetit V asosan janubiy sharkiy Osiyo va Janubiy Amerikada keng tarqalgan shu davlatga uzoq muddatga boruvchilarga asosan tibbiyot xodimlariga o‘tkaziladi. vaksina qon zardobida anti- NVS Ag antitela klassa G yo‘q bo‘lsa qilinadi. vaksinatsiya 3 etapda o‘tkaziladi: 2 doza bir oydan keyin yuboriladi 3 doza esa birinchi dozadan yarim yildan keyin .

Qorin tifiga qarshi immunizatsiya Osiya, Afrika, Markaziy va JanubiyAmerikaga borishdan oldin o‘tkaziladi. ikki turdagi vaksina mavjud

birinchisi teri ostiga ikkinchisi yangi yaratilgan ichga qabul qilishga. 4 kapsula ichgandan keyin immunizatsiya davomiyligi 5 yil.

Yaponskiy ensefalit bu transmissiv infeksiya uning tashuvchilari bo‘lib chivinlar xisoblanadi. kasallikka moyillik juda yuqori. Endemik zonalarda juda ko‘p uchraydi asosan yoz mavsumida. ko‘pincha sholipoyalar va cho‘chqa fermalariga yaqin joylarda ko‘p uchraydi. Letalllik – 20-40%. yapon ensefalitiga qarshi vaksina ko‘pincha anafilaksiya chaqiradi, shuning uchun profilaktikaning asosi chivinlardan ximoya.

Meningokokkli infeksiya bir nechta klinik formalariga ega, eng xavflilaridan biri meningokokkli meningit va meningokoksemiya xisoblanadi, ko‘pincha o‘limga olib keladi. meningokokkli infeksiya Osiyo va Afrika mamlakatlarida keng tarqalgan. immunizatsiya Katman va Nepalga boruvchilarga xamda Makkaga xaj ziyoratiga boruvchilarda o‘tkaziladi.

Quturishga qarshi immunizatsiya endemik rayonlarda xayvonlar bilan uchrovchi odamlarda o‘tkaziladi. shu rayonda bo‘lgan vaqtda xar qanday shilinish yoki ozgina jaroxatga xam immunizatsiya o‘tkazilishi shart.

samolyotda uchish vaqtida sayoxatchilarda tebranish va vaqt o‘zgarishi sindromi kuzatilishi mumkin. soat belbog‘i o‘zgarishi sindromi da charchash, diqqat buzilishi, uyqusizlik, qo‘zg‘aluvchanlik, ishtaxa yo‘qolishi, bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, ko‘ruv buzilishi kuzatilishi mumkin.

soat belbog‘i o‘zgarishi sindromiga quyidagi faktorlar ta’sir qiladi.

Endogen: yosh, sog‘lik xolati, ruxiy xolati Ekzogen: shovqin va vibratsiya darajasi, xavo namligi, salondagi qulayliklar, alkogol va sigaret iste’mol qilish .

masalaxatlar : uchishdan oldin to‘yib uxlash, aeroportga vaqtida kelish. uchish vaqtida tavsiya etiladi: apelsin va mineral suvlari ichish, kofe va alkogol ichmaslik, o‘rtacha yeyish, tunda uchilsa uxlashga xarakat qilish.

Uchish vaqtida oyoqni ko‘targan xolatda bo‘lgan ma’qul, salon bo‘yicha yurib turish, samolyotda quyidagi xolatlarda uchish maqsadga muvofiq emas: ORVI, nafas organi kasalliklari, og‘ir yurak yetishmovchiligida, yaqqol anemiya, xomiladorlik 28 xaftalik, insultdan keyingi birinchi 2 xafta, infarktdan keyingi xolatlarda, xirurgik operatsiyalardan keyin, miya o‘smalarida, epilepsiya, yuqori AQB ko‘z bosimiing yuqoriligi

Tog‘ kasalligi yuqoriga ko‘tarilganda nafas va yurakda bo‘ladigan o‘zgarishlar simptomokompleksi

tog‘ kaasalligining quyidagi shakllari farqlanadi6

1. 
   o‘tkir tog‘ kasalligi
   
2. 
   miya shishi
   
3. 
   o‘pka shishi
   

davolash tezlik bilan pastga tushish. kislorod bilan ingalyatsiya, deksametazon 4 mg

profilaktika sekinlik bilan yuqorigachiqish. asetolozamid 250 mg ichishga.

Yo‘l tibbiyot yig‘masi

uzoq yo‘lga chiqqanda o‘zi bilan tibbiy yig‘mani olib olish lozim. unga quyidagi predmetlar kiradi.

Instrument va materiallar: plastir, ssteril va nosteril bintlar, paxta, termometr, pinset, skalpel, cho‘ntak fonari,

maxalliy qo‘llash uchun ositalar: zamburug‘larga qarshi gel, antiseptik krem, burun bitishiga qarshi aerozol yoki tomchi antiseptik tabletkalar, quyoshga qarshi krem

dori vositalar:

- antibakterial vositalar-norfloksatsin v tabletkax po 400mg, trimetroprim /sulfametoksazol

-antatsid vositalar,

- malyariyaga qarshi vositalar endemik rayoga boruvchilar uchun, tinidazol, 2g ili metronidazol, 2,4g pri amyobiaze i lyamblioze,

- ich suruvchilar loperamid pri ponose,

-tebranishdaii (prometazin), isitma va og‘riqda (parasetamol),

- uyqu buzilishlarida (temazepam),

-regidratatsiya uchun moddalar

“Miya xujumi” metodini qo‘llash

Masalan. «Kon aylanish yetishmovchiligi,animiyalar,tireotoksikoz xolatlarda kuzatiladigan yurak urib ketishini differensial diagnostikasi». Xar bir talabaga bittadan savol beriladi

1. 
   sayoxatchilar kasallanishlarining asosiy sabablari
   
2. 
   konsultatsiyani qachon o‘tkaziladi
   
3. 
   tog‘ kasalligi xaqida tushuncha
   
4. 
   iqlim va soat belbog‘i o‘zgarish sindromi
   
5. 
   tebranish xaqida tushuncha
   
6. 
   yo‘l tibbiyot yig‘masiga nimalar kiradi?
   
7. 
   uzoq vaqt uchishdagi asosiy xavflar