Xulosa va tavsiyalar .............................................................................................
Foydalanilgan adabiyotlar................................................................................. ...
Ilovalar ..…….........................................................................................................
2
Kirish
Professor-o‘qituvchilarning eng muhim vazifasi - yosh avlodga
puxta ta’lim berish, ularni jismoniy va ma’naviy yetuk
insonlar etib tarbiyalashdan iboratdir.
SH.M.Mirziyoyev
Mavzuning dolzarbligi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning
20.04.2017 yil 2909-sonli “Oliy ta’lim tizimini
yanada
rivojlantirish chora-tadbirlari” to’g’risidagi qarori e’lon qilindi. Ushbu farmonda
Oliy ta’lim tizimida o‘z yo‘nalishlari bo‘yicha dunyoning yetakchi ilmiy ta’lim
muassasalari bilan yaqin hamkorlik aloqalari o‘rnatish, o‘quv jarayoniga ilg‘or
xorijiy tajribalarini joriy etish, ayniqsa, istiqbolli pedagog va ilmiy kadrlarni
xorijning yetakchi ilmiy ta’lim muassasalarida stajirovkadan o‘tkazish va
malakasini oshirish borasidagi ishlar yetarli darajada olib borilmayapti.
Oliy ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish, mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirishning ustuvor vazifalaridan kelib chiqqan holda, kadrlar tayyorlash
mazmunini tubdan qayta ko‘rish, xalqaro standartlar darajasiga mos oliy ma’lumotli
mutaxassislar tayyorlash uchun zarur sharoitlar yaratilishini ta’minlash shart-
sharoitlari keltirib o‘tilgan. Hayotimizning barcha sohalari kabi ta’lim tizimini ham
modernizatsiyalash bugungi kunning eng dolzarb masalalaridan biri bo‘lib
qolmoqda. Innovatsion ta’lim muhitini yaratish, uni xalqaro andozalarga to‘liq
mosligini ta’minlash yoshlarimizni bugungi tez o‘zgaruvchan ijtimoiy hayotga
muvaffaqiyatli ijtimoiylashtirishning muhim omilidir. Kadrlar tayyorlash milliy
dasturini amalga oshirish uzluksiz ta’lim tizimining tuzilmasi hamda mazmunini
zamonaviy fan yutuqlari va ijtimoiy tajriba asosida takomillashtirishni ko‘zda tutadi.
Buning uchun, avvalo, barcha ta’lim muassasalaridagi dars jarayonlarini ilg‘or,
ilmiy-uslubiy jihatdan asoslangan zamonaviy uslubiyot bilan ta’minlash lozim.
Yosh avlodga ta’lim-tarbiya berish maqsadi, vazifalari, hozirgi jamiyatimiz oldida
turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Barchamiz shuni chuqur anglab
3
oldikki, faqatgina zamonaviy asosda ta’lim-tarbiya olgan, jahonning manaman
degan mamlakatlaridagi tengdoshlari bilan bellasha oladigan, jismoniy va ma’naviy
jihatdan barkamol yoshlar biz boshlagan ishlarni munosib davom ettirish va yangi
bosqichga ko‘tarishga qodir bo‘ladi.
Har tomonlama yetuk, barkamol yoshlarni yetishtirish uchun albatta
malakali, o’z mutaxassisligini chuqur egallagan pedagog-kadrlar zarur. Shuning
uchun hozirgi kunda pedagoglar, shu bilan birga pedagogika sohasida tahsil
olayotgan talabalar oldiga ham juda ko‘p vazifalar qo‘yilmoqda.
Har qanday ijtimoiy jamiyatda yosh avlod ta’lim-tarbiyasi muayyan maqsad
asosida tashkil etiladi. Ta’lim-tarbiyaning maqsadi ijtimoiy jamiyat taraqqiyoti,
uning rivojlanish yo‘nalishi, ijtimoiy munosabatlar mazmunidan kelib chiqib
belgilanadi. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida tashkil etilayotgan ta’lim-
tarbiyaning asosiy maqsadi komil insonni tarbiyalab voyaga
yetkazishdan iborat.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida alohida ta’kidlangan milliy model O‘zbekiston
Respublikasining milliy-hududiy xususiyatlarini inobatga olish hamda ilg‘or fan,
texnika va texnologiya yutuqlari asosida tayyorlangan kadr (mutaxassis) – komil
inson va yetuk mutaxassis qiyofasini o‘zida to‘laqonli aks ettiruvchi namunadir.
1
O‘zbekiston Respublikasida o'qituvchi kadrlarning ma’naviy qiyofasi, aqliy
salohiyati hamda kasbiy mahoratiga nisbatan jiddiy talablar qo‘yilmoqda.
Chunonchi, bu borada O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov
quyidagilarni qayd etadi: «Tarbiyachi - ustoz bo'lish uchun, boshqalarning aql-
idrokini о’stirishi, mа’rifat ziyosidan bahramand qilish, haqiqiy vatanparvar,
haqiqiy fuqaro etib yetishtirish uchun, eng avvalo, tarbiyachining о‘zi ana shunday
yuksak talablarga javob berishi, ana shunday buyuk fazilatlarga ega bo'lishi kerak»
2
.
Yuqorida qayd yetilgan fikrlardan kelib chiqib bugungi kun pedagogi shaxsiga
nisbatan qo‘yilayotgan talablar mazmuni anglashiladi. Zamonaviy o'qituvchi qanday
1
Kasbiy ta’lim metodikasi fanidan o’quv-uslubiy qo’llanma. – Toshkent – 2019. 8-9-betlar
2
Karimov I A. Buyuk kelajagimizning huquqiy kafolati. - Toshkent, Sharq nashriyot-matbaa kontserni Bosh
tahririyati, 1993, 27-28-bet. www.ziyouz.com kutubxonasi
4
bo‘lishi zarur? Mustaqillikning ilk kunlaridan boshlab ushbu muammo bo'yicha
ko‘plab pedagog va psixolog olimlar o‘z fikr va mulohazalari bilan chiqdilar.
Respublikamizda maktabgacha hamda umumiy о‘rta ta’lim tizimini yanada
takomillashtirish va moddiy texnika bazasini mustahkamlash, maktabgacha ta’lim
tashkilotlari tarmog‘ini kengaytirish, malakali kadrlar bilan ta’minlash, bo’lajak
tarbiyachilarda kasbiy sifatlarni rivojlantirish, bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash
darajasini tubdan yaxshilash, ta’lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy ta’lim dasturlari
va texnologiyalarini tatbiq etish, bolalarni har tomonlama intellektual, axloqiy,
estetik va jismoniy rivojlantirishning
huquqiy-meyoriy
asoslari yaratildi.
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 31.01.2020 yil 07/20/4581/0098-sonli
"Maktabgacha ta’lim sohasida davlat-xususiy sheriklikni yanada rivojlantirish
chora-tadbirlari tо‘g‘risida” gi qarorida maktabgacha ta’lim sohasida davlat-xususiy
sheriklikni qо‘llab-quvvatlash orqali “Maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarmog‘ini
yanada kengaytirish hamda bolalarning maktabgacha ta’limi bilan kengroq qamrab
olinishini ta’minlash” ustuvor vazifalar etib belgilandi.
3
Natijada maktabgacha
ta’lim tashkilotlar tarmog‘ini kengaytirish va bu tashkilotlarda bolalarning
psixologik va jismoniy rivojlanishi uchun qо‘shimcha sharoitlar yaratiladi.
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947-son
“О‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bо‘yicha Harakatlar strategiyasi
tо‘g‘risida”gi Farmoni, 2016- yil 29- dekabrdagi PQ-2707-son “2017-2021- yillarda
maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida”,
2017-yil 9-sentabrdagi PQ-3261-son “Maktabgacha ta’lim tizimini tubdan
takomillashtirish bо‘yicha chora-tadbirlar tо‘g‘risida”, 2019-yil 8-maydagi PQ-
4312-son “О‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030-yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash tо‘g‘risida”gi, Vazirlar Mahkamasining
2019-yil 13-maydagi 391-son “Pedagogika oliy ta’lim muassasalari faoliyatini
yanada takomillashtirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida”gi Qarorlari hamda mazkur
3
.
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
31.01.2020 yil 07/20/4581/0098-sonli "Maktabgacha ta’lim sohasida
davlat-xususiy sheriklikni yanada rivojlantirish chora -tadbirlari to’g’risida” gi qarori
5
sohaga tegishli boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga
oshirishda ushbu tadqiqot ishi muayyan darajada xizmat qiladi.
Davlat siyosatini ishlab chiqish, bu sohaning moddiy-texnik bazasini
mustahkamlash, malakali pedagog va tarbiyachilar bilan ta’minlash, ta’lim-tarbiya
jarayoniga zamonaviy ta’lim dasturlari, metod hamda texnologiyalarni tadbiq etish,
bu sohada о‘quv va о‘quv-metodik adabiyotlarning yangi avlodini yaratish orqali
bolalarni har tomonlama intellektual rivojlantirish muhim kasb etadi. Shuningdek,
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “О‘zbekiston Respublikasini yanada
rivojlantirish bо‘yicha Harakatlar strategiyasi tо‘g‘risida”gi Farmoni 1-ilovasida
“...bolalarning har tomonlama intellektual, estetik va jismoniy rivojlanishi uchun
shart-sharoitlarni tubdan yaxshilash”
4
kabi muhim vazifalar belgilangan. Ushbu
vazifani takomillashtirish ijrosi bо‘yicha maktabgacha ta’limda bolalarni maktabga
tayyorlash sifatini tubdan yaxshilash, uning ilmiy-metodik ta’minotini yaratish
masalalari tadqiqot mavzusi dolzarbligini kо‘rsatadi.
О‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030-yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasida “Maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama
intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy jihatdan rivojlanishi uchun shart-sharoitlar
yaratish, maktabgacha ta’lim tizimiga innovatsiyalarni, ilg‘or pedagogik va axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish kabi ustuvor vazifalar belgilangan.
| 