Uskunalarni tanlash va hisoblash
Oldingi bobda ko'rsatilgan ta'mirlash hajmiga asoslanib, matritsa detalni ta'mirlashning texnologik jarayonini amalga oshirish uchun zarur bo'lgan operatsiyalarni tanlash va hisoblash amalga oshiriladi.
005-tokarlik operatsiyasi – 2 ta stanok, 2*1=2 ikki smenali ishchilar soni
010-parmalash operatsiyasi- 1 ta stanok, 1*1=1 ikki smenali ishchilar soni
015-frezalash operatsiyasi – 1 ta stanok, 1*1=1 ikki smenali ishchilar soni
020-zenkirlash operatsiyasi- 2 ta stanok, 2*1=2 ikki smenali ishchilar soni
025-vertikal freza operatsiyasi- 1 ta stanok 1*1=1 ikki smenali ishchilar soni
030-jilvirlash operatsiyasi- 1 ta stanok 1*1=1 ikki smenali ishchilar soni
Umumiy ishchilar soni 24 ta
Tsexning ishchi kuchini hisoblash
Qopqoq detallarini ta’mirlash ustaxonasida ishchi kuchiga bo‘lgan ehtiyoj quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
= 24 ta ishchi
𝑅ЯВ=24
𝑅ЯВ-ishlab chiqarish ishchilari soni (aniq), odamlar;
𝑁РЕМ-yillik ta'mirlash dasturi, dona;
H-mahsulot birligini ta'mirlash uchun odam soatining sarflanishi (mehnat zichligi);
𝑇ЯВ-yiliga bir marta ishlaydigan ish soatlari soni, soat;
№
|
Ishchilar
|
soni
|
unvoni
|
1.
|
Master
|
2
|
7
|
2.
|
Brigadir
|
4
|
5
|
3.
|
Tokorchi
|
4
|
5
|
4.
|
Zenkirlash
|
4
|
3
|
5.
|
Farrosh
|
2
|
1
|
7.
|
Kranchi
|
2
|
5
|
8.
|
Parmalovchi
|
2
|
4
|
9.
|
Frezalovchi
|
4
|
5
|
|
№
|
Uskunaning nomi
|
Ishlab chiqarish uskunalari birligiga to'g'ri keladigan o'ziga xos maydon, m2.
|
Ishlab chiqarish Uskunalar miqdori
|
Umumiy ishlab chiqarish maydoni, m2.
|
1.
|
Tokarlik
|
27,7
|
2
|
55.4
|
2.
|
Frezalash
|
21,7
|
1
|
21.7
|
3.
|
Parmalash
|
21,7
|
1
|
21.7
|
4.
|
Zenkirlash
|
21.7
|
2
|
43.4
|
5.
|
Vertikal freza
|
21,7
|
1
|
21.7
|
6.
|
Jilvirlash
|
18.5
|
1
|
18.5
|
7.
|
Umumiy
|
456
|
8
|
182.4
| Ishlab chiqarish turlari tavsifi
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
|
Seriyali
|
yalpi (ko’plab)
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
20-40 mayda seriyali
10-20 o’rta seriyali
1-10 ko’p seriyali
|
1
|
|
|
Bir necha operatsiya bajarish
uchun
|
Bitta operatsiyani
bajarish uchun
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
CHeklangan va aniqlangan
|
Bitta
|
|
|
Universal,RDB
boshqariladigan,
maxsuslashtirilgan
|
Maxsus
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Guruhlar bulimlar va
texnologik jarayon bo’yicha
|
Texnologik
jarayon bo’yicha
|
|
|
Yuqori va o’rtacha
|
Past (sozlovchilar,
yuqori)
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Standart, normallashtirilgan va maxsus
|
Maxsus va
parmalashshtirilgan
|
|
|
CHegaraviy va universal
|
CHegaraviy va
maxsus
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Maxsuslashtirilgan va
qayta sozlanadigan
|
Maxsus
|
|
|
Marshrut va operatsiyalar
|
To’liq marshrut va
operatsiyalar, ayrim
usullar to’liq yoritiladi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
O’rtacha
|
Past
|
|
|
O’rtacha
|
Oz (minimal)
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
Ishlab chiqarish turlari tavsifi
|
O’rtacha
|
Yuqori
(maksimal)
|
|
|
Hisobiy va tajribaviy statistik
|
Hisobiy
tadkikiy
tekshirish bilan
|
Ishlab chiqarish turini bir necha xil usullarida aniqlanishi mumkin. Ma’lumot berilgan detalga ishlov berish uchun texnologik jarayonni loyihalashda berilgan yillik dasturga (xajmga) asosan 9.2. jadval yordamida ishlab chiqarish turini taxminan aniqlash mumkin. Bu asosda ishlab chiqilgan texnologik jarayoni bo’yicha hisoblangan ishlab chiqarish taktini o’rtacha donaviy vaqtga nisbatan koeffitsenti K aniqlanadi va bu bilan ishlab chiqarish turiga aniqlik kiritiladi.
K=/t
Bu yerda, K – nisbatni aniqlovchi koeffitsent, - ishlab chiqarish takti, tur Detalning tayyorlash texnologik operatsiyalari o’rtacha donaviy vaqti.
Ishlab chiqarish turi yillik ishlab chiqarish dasturiga asosan ishlab chiqarish turini aniqlash jadvali.
Ishlab
chiqarish turi
|
Bir nomdagi detallarni ishlab chiqarish yillik dasturi
|
yengil, 20 kg
|
o’rtacha,20- 300 kg
|
Ogir, 300 kg dan ortik
|
Donalab
|
100 gacha
|
10 gacha
|
1-5
|
Mayda seriyali
|
101-500
|
11-200
|
6-100
|
O’rta seriyali
|
501-5000
|
201-1000
|
101-300
|
Ko’p seriyali
|
5001-50000
|
1001-5000
|
301-1000
|
Yalpi (ko’plab)
|
50000dan ortik
|
5000 dan ortik
|
1000 dan ortik
|
Mashinasozlikda ishlab chiqarish turlari quyidagicha aniqlanadi.
K 1 bo’lsa - yalpi ishlab chiqarish
1< K 10 bo’lsa - ko’p seriyali ishlab chiqarish
10 < K 20 bo’lsa - o’rta seriyali ishlab chiqarish
20 < K 40 bo’lsa, mayda - "kichik" seriyali ishlab chiqarish
Donalab ishlab chiqarishda K>40 bo’ladi.
O’rta seriyali ishlab chiqarish seriyali ishlab chiqarishni bir ko’rinishi bo’lib, o’rtacha partiyalar bilan ishlov beriladi va ko’p ishlab chiqarishga yaqin bo’ladi.
Tsexning ishchi kuchini hisoblash
Avtotirkama uskunalarini ta’mirlash ustaxonasida ishchi kuchiga bo‘lgan ehtiyoj quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
𝑅ЯВ-ishlab chiqarish ishchilari soni (aniq), odamlar;
𝑁РЕМ-yillik ta'mirlash dasturi, dona;
H-mahsulot birligini ta'mirlash uchun odam soatining sarflanishi (mehnat
zichligi);
𝑇ЯВ-yiliga bir marta ishlaydigan ish soatlari soni, soat;
Hisoblash:
odam
III BOB
Tsex planirovkasini tuzish
Tayyorlov ta'mirlash sexlari yorug' to'g'ri burchakli bir qavatli binoda joylashishi lozim.
Shtamp metritsasi ta'mirlash tsexlarining asosiy o'lchamlarini hisoblashda shuni yodda tutish kerakki, tsexlar ko'prik kranlari, elektrod nasoslari va korpusni ko‘tarish pozitsiyalaridagi tayanch stendlari, ta’mirlanayotgan shtamplash matritsasilarni oqim liniyalari pozitsiyalari bo'ylab harakatlantirish uchun konveyerlar, kantovatorlar, ta'mirlash va to'g'ri agregatlar, ta'mirlash va yig'ish stendlari, payvandlash postlari va boshqa texnologik uskunalar bilan jihozlangan asosiy maydonlarni egallaydi.
LC qopqoq ta'mirlash sexi binosining uzunligi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
LC = (Fpl - 1) LBKB+Lst,+(Fpl -1)*L1+LT+Lp+2L2
bu erda Fpl -ishlab chiqarish liniyasining old qismi (bitta yo'lda ta’mirlash
pozitsiyalari soni);
Lst -tanani ko'tarish va aravalarni almashtirish pozitsiyasining uzunligi
(aravalarni chiqarishni hisobga olgan holda);
Qopqoqlar orasidagi interval (1-1,5 m qabul qilinadi); p-agar kerak bo'lsa,
tsex ichidagi transport yo'lining kengligi (6 m qabul qilinadi),
Lp -yong'in yo'lining kengligi (uzunligi 160 m dan ortiq bo'lgan tsexlar uchun),
L2-tsexlarning har ikki tomonidagi so'nggi devorlargacha bo'lgan masofa (3-4,5 m qabul qilinadi).
1-rasm.Detallarning shertli belgilanishi
2-rasm.Mexanik yeg’uv tsexi planirovkasi
Kerakli jihozlarning joylashishini, shuningdek yuk oqimlarining yo'nalishi va xususiyatini hisobga olgan holda tsex rejasining sxemasini ishlab chiqishda transport yo'llarining diametri soni va joylashuvi tanlanadi.
Qopoqoq ta'mirlash sexsi binosining kengligi quyidagi formula bo'yicha chiqariladi
Вц=(ПП-1)b1+2b2
bu erda пП –yo‘llar soni (oqim liniyalari)
b1-qo‘shni remont yo‘llarining o‘qlari orasidagi masofa (7-8 m qabul qilinadi);
b2 - binoning uzunlamasına devoridan yoki ustunlaridan yaqin atrofdagi ta’mirlash yo‘lining o‘qigacha bo‘lgan masofa (5 m qabul qilinadi).
Tsexning uzunligi va kengligining hisoblangan qiymatlari ustunlar orasidagi masofalarning ma’lum bir qiymatini belgilaydigan GOST talablariga muvofiq bo'lishi kerak.
Tsex binosining kengligi quyidagilarni hisobga olgan holda ishlab chiqilgan:zamin trusslari va ko‘prik kranlarining standart konstruktsiyalari. Ikkita ta’mirlash yo‘li mavjud bo‘lganda, tsexning kengligi odatda 18 m, uchta yo‘l 24 m.
Tsex binosining balandligi ta'mirlanayotgan shtamplash matritsasilarning balandligi, ishlatiladigan uskunalarning o'lchamlari va ko'prik kranlarining konstruksiyasi bilan
belgilanadi.
НЦ=Н1+Н2
Yerdan kran yo‘lining temir yo‘l boshigacha bo‘lgan masofa
Н1=h1 + h2 + h3 +h4 + h5,
bu erda h1-sexda o'rnatilgan eng yuqori uskunaning balandligi, uning ustida
qismlar tashiladi (2-3 m),
h2-yuqori ekstremal holatga ko'tarilgan mahsulotning pastki qirrasi va eng yuqori uskunaning yuqori nuqtasi (0,4 m) orasidagi masofa.;
h3-kran orqali tashiladigan eng katta mahsulotning balandligi;
h4-tashilayotgan mahsulotning yuqori xromidan kran kanchasining markazigacha bo'lgan masofa (kamida 1 m),
h5-ilgak o'qidan o'ta yuqori holatda kran yo'lining temir yo'l boshi darajasigacha bo'lgan masofa.
Kran yo'lining temir yo'l boshidan trussni mahkamlashgacha bo'lgan masofa:
H2=h6 + h7
bu yerda,
h6-ko‘prik kranining umumiy balandligi;
h7-kranning yuqori nuqtasi va trussning tortilishi orasidagi masofa (0,1 m).
Tsex balandligini aniqlashda kranning pastki nuqtasi va ko‘tarilgan va tayanchlarga o‘rnatilgan qopqoqning yuqori nuqtasi orasidagi H7 masofasiga rioya qilish zarurligini hisobga olish kerak, bu kamida 2 m bo’lishi kerak. Ko‘prikli kranlar mavjud bo‘lganda, temir yo‘l boshidan trussning tortilishigacha bo‘lgan qopqoq ta’mirlash tsexining balandligi odatda 10,2 m ni tashkil qiladi.
Dastlabki, hisob-kitoblar uchun ustaxona va ishlab chiqarish maydonlarining
maydoni asbob-uskunalar birligi yoki bitta ish joyi (ta’mirlash joyi) uchun o‘ziga xos maydonlar bilan belgilanadi.
Fц=fcӨ,
bu yerda Fц -bitta m2 ta'mirlash pozitsiyasi uchun o'ziga xos maydon;
Ө -saytdagi ta'mirlash pozitsiyalari soni (ustaxonada).
Joylashtirish planining maqsadi-binoda sexlar, bo'limlar va tsexlarni joylashtirishni o'zaro bog'lash, optimal ishlab chiqarish jarayoni va ichki transport turini tanlash, yuk oqimi yo'nalishini tahlil qilish va odamlarning bino bo'ylab harakatlanishi, shuningdek, yordamchi va maishiy qurilmalarning eng yaxshi joylashishini aniqlash.
Ko'pgina ishlab chiqarish ko'rsatkichlari ustaxonalarni joylashtirish va joylashtirish variantini tanlashga bog'liq: ta'mirlashda shtamplash matritsasilarning ishlamay qolishi, transport xarajatlari miqdori, ishlab chiqarish tannarxi, investitsiyalar hajmi,
ishlab chiqarish jarayonining to'g'ridan-to'g'ri va uzluksizligi.
Qopqoq ta'mirlash sexlarining tarkibiy sxemasi
a-ketma— ket va b-parallel joylashuv;
I, II, III, IV — ta'mirlash bosqichlari
Ko'pincha ta'mirlash ustaxonalarini joylashtirish va oqim liniyalarini joylashtirish sxemasini tanlash nafaqat texnologik va texnik-iqtisodiy nuqtai nazardan, balki ishlaydigan shtamplash matritsasi ta'mirlash zavodlarining ishlab chiqarish binolarining haqiqiy joylashuvi bilan ham belgilanadi. Zavodlarda shtamplash matritsasilarni ta'mirlashning zamonaviy usullarini joriy etish amaliyoti ishlab chiqarishning oqim usuli bo'yicha ta'mirlash jarayonini oqilona tashkil etishga imkon beradigan ustaxonalarni eng maqbul rejalashtirish va joylashtirish variantlarini aniqlashga imkon berdi
Sexlarning umumiy joylashuvi bilan bir vaqtda siz har bir ustaxonani (uchastkani) tartibga solishingiz mumkin, ular qabul qilingan texnologik jarayon asosida oqim liniyalarini joylashtirish va uskunalarni pozitsiyalar va ish joylariga joylashtirishdan boshlanadi. Oqim liniyalarining joylashishi binoning ustunlari va devorlariga nisbatan bog'langan bo'lib, ta'mirlanayotgan shtamplash matritsasilarni joylashtirish uchun temir yo'l o'qlari orasidagi, ishlab chiqarish uskunalari orasidagi chiziqlar pozitsiyalarida, shuningdek ustunlar va devorlardan tortib to ma'lum masofalarni ta'minlaydi.jihozlangan. Xavfsizlik va texnik xizmat ko'rsatish qulayligi nuqtai nazaridan ruxsat etilgan minimal masofalar texnologik dizayn standartlariga muvofiq belgilanadi.
XULOSA:
Yuqoridagi ish jarayonini kuzatib chiqib shunday xulosaga keldimki Detalni sovuq xolda Shtamplash jarayonining qulayliklari abzalliklari juda yuqori darajada. Ya’ni sanoatda mashinasozlikda temir maxsulotlaridan tayyorlanadigan detallarni oddiysidan murakkabigachen ishlab chiqarish juda qulay tez va onson, ishlab chiqarish jarayonida ishchi kuchi tejaladi vaxtdan yutiladi, detal tayyorlash uchun metal xarajati ancha tejamkor bo’ladi. Sovuq xolda shtamlashda metalni bukish o’yish va o yib olish jarayonlari kuzatiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
1. Umarov E.O. Konstruksion materiallar texnologiyasi
2. <>. T.U. Holiqberdiyev
3. Yusupov A.A., Berdiyev D.M., Abdullayev F. S.
4. F.V.Gurin, V.D.Klepikov, V.V.Reyn
Avtomobilsozlik texnologiyasi I va II qismlar
5.A.G Kosilova va R.K Meshcheryakov. Mashinasozlik texnologiyalari uchun ma`lumotnomalar
|
