B)Ilk bor yadrosi olib tashlangan zigotaga voyaga yetgan organizmning somatik hujayrasidan ajratilgan yadroni kiritib yetuk organizm olish

C)Bir turdagi hayvon jinsiy hujayrasini boshqa turdagi hayvon bachadoniga implantatsiya qilish

D)Yadrosi olib tashlangan zigotaga voyaga yetgan organizmning jinsiy hujayrasidan ajratilgan yadroni kiritib yetuk organizm olish
9.Qo’yning klonini yaratishda Fin Dorset nomli qo’y (a), Surrogat nomli qo’y (b) da qanday tajribalar amalga oshirilgan? 1)Klon qo’zichoq embrioni uning bachadoniga implantatsiya qilingan 2)uning hujayrasidagi yadroni tuxum hujayraga kiritilgan 3)uning yadrosi olib tashlangan tuxum hujayrasidan foydalanilgan 4)uning yadrosi olib tashlangan urug’ hujayrasidan foydalanilgan 5)donor hujayralar qo’yning sut bezlaridan olingan 6)donor hujayra somatik hujayradan olingan 7)uning donor hujayralari oziq muhitda saqlangan 8)embrion uning bachadonida rivojlangan A)a-2,6,7 b-1,8 B)a-2,3,5,6 b-1,7,8 C)a-2,4,5 b-6,7,8 D)a-1,7,8 b-2,3,5,6
10.DNK bo’lagini klonlashda vektor sifatida qanday tuzilmalardan foydalanish mumkin?

1)Virus 2)Eco RI 3)fag 4)tronspozon 5)pBR-322 6) HpaI 7)transmissibl plasmid 8)restriktaza 9)Ti-plazmid A)2,3,4,5,9 B)3,5,6,7,8 C)1,2,4,6,7 D)1,3,4,5,7

1)tarkibida peptid bog’i bor 2)tarkibida vodorod bog’i bor 3)fosfodiefir bog’larni kesadi 4)vodorod bog’larni kesadi 5)to’mtoq uchlar hosil qilib kesadi 6)yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 7)A-G nukleotidlarini tanib kesadi 8)A-T orasidagi nukleotidlarini tanib kesadi 9)DNK bo’lagining yopishqoq uchli qismlarini biriktiradi.

A)a-2,6,9 b-1,4,5,8 B)a-4,5,8, b-3,4,6,7C)a-3,4,6,7, b-4,5,8 D)a-1,4,5,8, b-2,6,9
12.Restriktaza (a) va polimeraza (b) fermentlariga hos bo’lgan to’g’ri javoblarni belgilang.

1)Bu ferment yordamida qo’shni nukleotidlar orasidagi fosfodiefir bog’larni tiklash orqali DNK bo’laklari bog’lanadi 2)bu fermentni ajratib olishda bakteriya va viruslardan foydalaniladi 3)DNK molekulasini to’mtoq uchlar hosil qilib kesadi 4)Bu ferment DNK molekulasini to’mtoq uchlarini biriktiradi 5)Bu ferment komplementar nukleotidlarni biriktiradi 6)DNK molekulasini yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 7)Bunday fermentlarning ochilishi DNK molekulasini bo’laklarga bo’lib elektroforez usulida o’ta aniqlik bilan bir biridan ajratib olish imkonini berdi 8)Bu ferment DNK molekulasini yopishqoq uchlarini biriktiradi A) B) C)a-3,5,6,7 b-1,4,8 D)a-3,6,7 b-2,5

1)Bu ferment yordamida qo’shni nukleotidlar orasidagi fosfodiefir bog’larni tiklash orqali DNK bo’laklari bog’lanadi 2) 3)DNK molekulasini to’mtoq uchlar hosil qilib kesadi 4)Bu ferment DNK molekulasini to’mtoq uchlarini biriktiradi 5)Bu ferment komplementar nukleotidlarni biriktiradi 6)DNK molekulasini yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 7)Bunday fermentlarning ochilishi DNK molekulasini bo’laklarga bo’lib elektroforez usulida o’ta aniqlik bilan bir biridan ajratib olish imkonini berdi 8)Bu ferment DNK molekulasini yopishqoq uchlarini biriktiradi A)a-1,4 b-3,5,7 B) C)a-3,5,6,7 b-1,4,8 D)a-3,6,7 b-2,5

A)1,3,6,11,12 B)1,3,5,8 C)2,7,8,10 D)2,4,6,11,12,13

A)1,2,9,10 B)2,3,7,12 C)3,4,7,11 D)5,6,7,11

A)PCR texnologiyasini qo’llab o’nlab xavfli yuqumli va irsiy kasalliklarning gen injinerlik tashxisi bio-texnologiyasini keng tadbiq qilgan B)g’ozaga o’n yillab davomida sepilgan gerbitsid va peptidsidlar qoldig’ini zararsizlantirish usulini amalga oshirgan C)gen daktiloskopiya usulini tadbiq etgan D)Suniy sharoitda antitana sintezlovchi limfosit hujayrasi bilan rak hujayrasini bir-biriga qo’shib gibrid hujayra yaratgan.

A)1,3 B)1,2,3,4 C)1,3,4,5 D)1,2,3,4,5

1)Hujayra sun’iy ozuqa muhitida o’stiriladi 2)yangi tiklangan organ bemor tanasiga ko’chirib o’tkaziladi 3)bemor a’zosidan bitta sog’lom hujayra ajratib olinadi 4)sun’iy ozuqa muhitida ajratib olingan to’qimaga hos hujayralar to’plami butun bir yaxlit a’zogacha tiklanadi.

A)1,2,3,4 B)2,4,3,1 C)3,4,1,2 D)3,1,4,2
22.Keller va Minshteyn (a), Tomson (b) olib borgan ishlarini to’g’ri moslikda toping.

A)a-tabiatda qisman uchrab turadigan gibrid hujayra yaratgan, b- asos hujayralarda yangi organlar yaratish texnologiyasini kashf etgan B)a- asos hujayralarda yangi organlar yaratish texnologiyasini kashf etgan, b- tabiatda qisman uchrab turadigan gibrid hujayra yaratgan C)a-o’simliklardagi barcha hayotiy jarayonlarni boshqaradigan genlari aniqlagan, b-yadrosi olib tashlangan zigotaga voyaga yetgan organizmning jinsiy hujayrasidan ajratilgan yadroni kiritib yetuk organizm olgan

A) poliklonal antitanalar B)monoklonal antitanalar C)asos hujayralar D)gibrid hujayralar.

28.Genning DNK izchilligi va genlar spektriga binoan noma’lum shaxsni aniqlash usuli bu-? A)Kardiomiopatiya B)Gen daktiloskopiya C)sud-tibbiyot ekspertizasi D)genlar terapiyasi

b- zotdor hayvonlar va sifatli o’simliklar yaratish asosida hayotiy jarayonlarning insonlar tomonidan boshqarilishiC)a-zotdor hayvonlar va sifatli o’simliklar yaratish asosida hayotiy jarayonlarning insonlar tomonidan boshqarilishi b-farmasevtika uchun interferonlar somatatropin va insulin gormonlarini ishlab chiqarilishi D)a-gepatitga qarshi vaksinaning yaratilishi, b-meva sharbatlaridan sharob yoki sirka kislotasini tayyorlash

1.Gossipium Hirzitiumni yuqoridan quyi sistematik birliklarda joylashtiring. 1.Gulxayridoshlar 2.o’simliklar dunyosi 3.gulli o’simliklar 4.Gossipium Hirzitium 5.g’o’za 6.magnoliyasimonlar A)4.5.1.6.3.2 B)2.3.6.1.5.4 C)4.5.1.3.6.2 D)2.6.3.1.4.5
2.Bir turga kiruvchi organizmlardagidimorfizmga hos bo’lmagan javobni belgilang . 1-planariya tanasining oldingi qismida tuxumdonlarning ulardan keyinroqda esa urug’donlarning joylashgan. 2-askaridaning erkagi kaltaroq dumi qayrilgan va urg’ochisi uzunroq bo’ladi. 3-baqachanoqning erkak va urg’ochisining tuzilishi 4-g’ozlar erkak va urg’ochisining tuzilishi 5-suv shilling’i jinsiy organining joylashuvi 6-erkak tuyaqush dumi va qanotlarida oq patlarining bo’lishi 7-yovvoyi o’rdaklarning erkagi va urg’ochisining tuzilishi A)1.2.5.6 B)1.3.4.5 C)2.3.5.6 D)1.3.4.6
3.Suvarakda, qalampirda va shimpanzedagi jinsiy xromosomalarining 23+X yoki 23+Y bo’lishi qaysi mezonning nisbiyligi hisoblanadi? A) morfologik B)genetik C)ekologik D)fiziologik
4.Quyidagi mezonlar va ularga tegishli javoblarni moslang.A)ekologik B)genetik C)geografik

1.Tropik dengizlarda dengiz toshbaqasi va elektr skatlarning uchrashi. 2.tog’ning yuqori cho’qqisidagi 1.5 metr uzunlikdagi va adirlarda uchrovchi 2.8 metr uzunlikdagi archalar. 3.Qora kalamushning o’ziga hos kariotipga ega bo’lgan qiyofadosh turlari.

A)38 yoki 42 B)44 yoki 50 C)32 yoki 36 D)6

1.bir juft so’lak bezlari halqumiga ochiladi 2.yuragi tanasining oldi tomonida joylashgan 3.gavdasining oldingi tomonidagi nerv halqasi halqumni o’rab olgan 4.o’simliklarning yashil qismi bilan oziqlanadi 5.yuragi qorin bo’limida ,ichagi ustida tana bo’ylab joylashgan muskulli naychadan iborat 6.Boshining ostki tomonida og’iz teshigi , uning ikki yonida bir juft paypaslagichlari bo’ladi.

A)1.2 B)2.3 C)1.6 D)3.6
9.Harakatlanish radiusi bir necha yuz kmgacha cho’ziluvchi hayvonga hos bo’lmagan ma’lumotlarni belgilang. 1.3-4 tadan 13 tagacha ko’zi yumuq bola tug’adi 2.4-5ta ko’zi yumuq bola tug’adi 3.mo’ynasi uchun ovlanadi 4.o’ljasini pana joyda poylab tutib oladi 5.hayvonlarni g’ajib tashlab nobut qiladi 6.tog’ va tog’oldi hududlarida yashaydi 7.cho’l va dashtlarda yashaydi

A)1.3.5.7 B)2.3.4.6 C)2.3.6.7 D)1.4.6.7

1-individlar sonining davriy o’zgarishi amalga oshadi 2-ularning ko’pchiligi retsessiv bo’ladi 3-irsiy axborot almashinuvini to’xtatadi 4-organizmda ko’payishi orqali kelgusi bo’g’inlarga berib boriladi 5-populyatsiyadadagi ba’zi allellarning uchrash chastotasini o’zgartiradi 6-tajribada drozofila pashshalrining 3 xil tuzilmadagi allel formalari o’rganib chiqilgan.

a)etologik alohidalanish b)reproduktiv alohidalanish c)biologik alohidalanish d)ekologik alohidalanish f-geografik alohidalanish 1-bir turdagi populyatsiyalar turli muhitda yashashi natijasida chatishmasligi 2-hayvonlarning hatti harakati bilan aloqador 3-tur ichidagi individlarning jinsiy organlaridagi farq 4-erkak qushlar turli ovozda sayrab urg’ochisini jalb qiladi 5-daryolar, tog’larda to’siqlarning mavjud bo’lishi va populyatsiyalar uchrashmasligi 6-uzoq muddat davomida har xil allel organizmlar erkin chatishishining bartaraf bo’lishi .

A)a-2.5 b-1 c-3 d-4 f-6 B)a-3.6, b-2, c-1, d-4, f-5 C)a-4.6, b-3, c-1, d-5, f-2 D)a-2.4, b-6, c-3, d-1, f-5
17.Areal hajmi bilan bog’liq bo’lmagan javobni belgilang? 1.Tuyaqush soatiga 60-70 km tezlikda yugura oladi. 2.Baqachanoq soatiga 20-30 sm yo’l bosadi 3.Uzoq Sharqdagi yo’lbars populyatsiyasi 300-400 individdan iborat 4.Tulkining harakat radiusi bir necha yuz km 5.tok shillig’ining harakat radiusi bir necha o’n metr 6.ba’zan hashorotlarning populyatsiyasi yuz minglab hatto millionlab individlardan iborat bo’ladi. A)1.2 B)4.5 C)3.6 D)1.5
18.Populyatsiya darajasidagi o’zgarishlar (a), populyatsia darajasining mavjudligi (b) qanday omillarni belgilab , ta’minlab beradi? A)a-evolyutsiyaning tezligini va yo’nalishini b-tur tarkibidagi xilma-xillik va turning turg’unligini ta’minlaydi. B) a- tur tarkibidagi xilma-xillik va turning turg’unligini ta’minlaydi, b-evolyutsiyaning tezligini va yo’nalishini C)a-populyatsiyalarning morfologik jihatdan bir-biriga o’xshashligini, b-xar xil mutant organlar kelib chiqishini oldini oladi D)t/j/y.
19.Populyatsiya genofondidagi takrorlanish miqdori qanday aniqlanadi? A)bir xil organizmlarda bir necha bo’g’imlarda sanash B)turli xil organizmlarni bir necha bo’g’imlarda sanash C) turli xil xromosomalarning bir necha bo’g’imini sanash D)bir xil genlarni bir necha bo’g’imlarda sanash.
20.Chittaklar turlarining hususiyatlariga qarab ekologik alohidalanish (a), morfologik mezon (b) larni ko’rsating. 1.diafragmaga ega emas 2.moskovka chittagi va katta chittaklar boshi qoramtir tusda 3.lazorevka chittagi mayda hashorotlar bilan oziqlanadi 4.katta chittak va lazorevka chittaklari pat rangi bir biriga o’xshaydi. 5.kokilchali chittak o’simlik urug’lari bilan oziqlanadi 6.tojdor chittakning boshida bir tutam toji bor 7.chittaklarning erkagi yirik va rangli bo’ladi 8.moskovka chittagi hashorotlarning tuxumlari va qurtlari bilan oziqlanadi. 9.o’pkasi murakkab tuzilgannafas olishda havo pufakchalari ishtirok etadi.

A)a-1,9 b-4,6 B)a-8,9 b-3,4 C)a-1,5,6,8 b-3,4,9 D)a-3,5,8 b-2,4,9

1.iyun oyidan gullashni boshlaydi, 2.avgust oyidan gullashni boshlaydi 3.martning boshlarida unib chiqadi 4.aprel oxiri mayning boshlarida unib chiqadi 5.gullari oqish shoxlar uchida 3 tadan 10 tagacha joylashadi 6.kartoshka va baqlajon bu turkum vakili 7.gulining pastki qismida qora dog’I bor 8.gullari sariq yoki och sariq 9.bo’yi 10-15sm 10-bo’yi 25-50 sm 10.30ga yaqin turi bor 11.10ga yaqin turi bor 12.poyasi ingichka ustida to’q binafsha dog’i bor 13.gulqo’rg’oni yarmigacha bir-biri bilan qo’shilgan A) a-3,8,9,10 b-1,5,11 B)a-3,8,10,12 b-2,5,11 C)a-4,7,9 b- 5,10, 13 D)a-3,7,8 b-2,6,11

1-individlar sonining davriy o’zgarishi amalga oshadi 2-ularning ko’pchiligi retsessiv bo’ladi 3-irsiy axborot almashinuvini to’xtatadi 4-organizmda ko’payishi orqali kelgusi bo’g’inlarga berib boriladi 5-populyatsiyadadagi ba’zi allellarning uchrash chastotasini o’zgartiradi 6-tajribada drozofila pashshalrining 3 xil tuzilmadagi allel formalari o’rganib chiqilgan.

A)a-2.4, b-5.6 B)a-5.6, b-2,3 C)a-2, b-5 D)a-3,b-1
24. Rayt o’tkazgan tajribada qanday belgiga ega drozofila pashshalari populyatsiyalarini ko’radi? A)dominant va resessiv allel formalar B)mutantsiz drozofila C)mutant gommozigota D)barchasi.
25.Populyatsiya to’lqini hosil bo’lishiga ta’sir etuvchi omillarga nimalar kiradi?1-Vulqon otilishi 2- yomg’irning yog’ishi 3-o’rmonda yong’in bo’lishi 3-iqlimning mo’tadilligi 4-iqlimning quruq kelishi 5-iqlimning sovuq kelishi 6-suv toshqini 6-yorug’likning mavsumiy uzayishi 7-yorug’likning mavsumiy kamayishi 8-dengizda neftning yonishi A)1,3,4,8 B)2,3,6,7. C)2,3,5,6,8 D)barchasi
26.Genlar dreyfi qachon aniq nomoyon bo’ladi. 1-Vulqon otilishi 2- yomg’irning yog’ishi 3-o’rmonda yong’in bo’lishi 3-iqlimning mo’tadilligi 4-iqlimning quruq kelishi 5-iqlimning sovuq kelishi 6-suv toshqini 6-yorug’likning mavsumiy uzayishi 7-yorug’likning mavsumiy kamayishi 8-dengizda neftning yonishi A)1,3,4,8 B)2,3,6,7. C)2,3,5,6,8 D)barchasi
27.Populyatsiya genofondining o’zgarishiga olib keladigan jarayonlarning qanday ko’rinishiga xromosomalar to’plami sonining o’zgarishini kiritishimiz mumkin?

A)genlar dreyfi B)populyatsiya to’lqini C)mutatsiya D)aloxidalanish

30.18ta xromosomaga ega bo’lgan o’simlik hujayrasiga hos ma’lumotlarni belgilang. 1-hujayra qobig’i selluloza emas 2-donador endoplazmatik to’rdagi ribosomalar zichlashgan membrana qopchalarining ustki qismida joylashgan 3-urug’ hujayrasida silliq endoplazmatik to’r ko’p 4-hujayra markazi hujayralarining bo’linishida muhim ahamiyatga ega 5-sitoplazmasida mikronaychalar va oqsil donachalaridan iborat tayanch skelet tizimi mavjud 6-vakuolasi osmotic bosimni hosil qiladi 7-bo’linish urchug’i maxsus ferment markazlaridan hosil bo’ladi.A)2,3,6,7B)1,2,4,5 C)1,3,6,7 D)2,3,4,7

1.. Jinsiy dimorfizmlarni ajrating.

1) chumchuqlarning erkagining boshida tojga o’xshash patlarining bo’lishi 2) g’ozlarning bir xil rangda bo’lishi 3) daryo qisqichbaqasining erkagining qorin bo’limi urg`ochisidan farq qilishi 4) baqachanoqlarning erkak va urg’ochilarining farqlari bo`lmasligi 5) erkak hasharotlarning mo’ylovlarining yirik bo’lishi 6) burga va chumolilarning to’liq rivojlanish bilan rivojlanishi.

A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 1,3,6 D) 2,3,5

2. Urg’ochisi (a) erkagi (b) jinsiy xromosomasi XO bo’ladigan organizmlarni ajrating.

1) to’shak qandalasi 2) kuya kapalagi 3) drozofila pashshasi 4) osiyo chigirtkasi 5) halqali ninachi 6) tovuq

A)a-1,2; b-3,4 B) a-1; b-2,3,5

C) a-2,4; b-1,5 D)a-2; b-1,3,5

3. Jinslarni aniqlashda foydalanadigan tiplarning xususiyatlari bilan juftlang.

a) epigam b) progam c) singam

1) sitoplazmaga boy hujayradan urg’ochi organizmning rivojlanishi; 2) jinsning urug’lanish vaqtida ma’lum bo’lishi; 3) otalangan tuxum hujayraning parazitlik qilib hayot kechirishi;

A)a-3; b-1; c-2; B)a-2; b-1; c-3;

C)a-1; b-3; c-2; D)a-1; b-2; c-3;

4. Bitta jinsiy hujayraga ega organizm(lar)ni toping.

1)erkak ninachi 2) erkak asalari 3) erkak chivin 4) erkak qandala 5) urg’ochi kuya kapalagi 6) erkak kuya kapalagi 7) urg’ochi chigirtka 8) erkak chigirtka;

A)2,4,6,7 B) 5,7 C) 1,3,6,8 D)1,4,5,7

5. Birlamchi (a) va ikkilamchi (b) jinsiy belgilarni ajrating.

1)garmonlar ta’sirida rivojlanadi 2) urug’lanishni ta’minlaydi 3) hayoti davomida saqlanadi 4) gametalarning hosil bo`lishi

A) a-2,4; b-1,3 B) a-2,3; b-1,4

C) a-1,3; b-2,4 D)a-1,2; b-3,4

6. To’g’ri fikrni aniqlang.

A) autosomalarda joylashgan genlar jins bilan bog’liq holda nasldan naslga o’tadi.

B) genlar autosoma va jinsiy xromosomalarda joylashgan bo’ladi.

C) autosomadagi genlar faoliyati erkak va urg’ochi organizmlarda bir xil namoyon bo’ladi.

D) barcha fikrlar to’g’ri ifodalangan.

7. X^w+X^w+ genotibga ega urg’ochi drozofila pashsha bilan X^wY genotibga ega erkak drozofila pashshasi chatishtirilganda, olingan erkak pashshalarning ko’zining rangi qanday bo’ladi?

A) qizil B) oq C) qizil va oq D) ko’k

8. Irsiy (a) va irsiy bo’lmagan o’zgaruvchanliklarni (b) ajrating.

1) kombinativ 2) ontogenetic 3) mutatsion 4) modifikatsion

A) a-1,2; b-3,4; B) a-3,4; b-1,2;

C) a-1,3; b-2,4; D) a-2,4; b-1,3;

9. Noallel genlarning komplementar ta’sirida F2 da fenotib jihatdan qanday ajralish(lar) ro`y beradi?

a) 9 : 7; b) 13:3 c) 9 : 6 : 1; d) 9 : 3 : 4; f) 12:3:1 g) 1:4:6:4:1 h) 9:3:3:1

A)a,c,f B) a,c,h C) a,b,f,g D)a,c,d,h

10. Kombinativ o‘zgaruvchanlik qanday vujudga keladi?

A) meyoz jarayonida gomologik xromosomalarning

o‘zaro chalkashuvi, meyozining telofaza bosqichida ota-ona xromosomalarining qutblarga tasodifiy ravishda tarqalishi va urug‘lanish jarayonida ota-ona gametalarining tasodifiy kombinatsiylashuvi natijasida

B) meyoz jarayonida gomologik xromosomalarning

o‘zaro chalkashuvi, meyozining anafaza bosqichida ota-ona xromosomalarining qutblarga tasodifiy ravishda tarqalishi va urug‘lanish jarayonida ota-ona gametalarining tasodifiy kombinatsiylashuvi natijasida

C) mitoz jarayonida gomologik xromosomalarning

o‘zaro chalkashuvi, meyozining anafaza bosqichida ota-ona xromosomalarining qutblarga tasodifiy ravishda tarqalishi va urug‘lanish jarayonida ota-ona gametalarining tasodifiy kombinatsiylashuvi natijasida

D) meyoz jarayonida gomologik xromosomalarning

o‘zaro chalkashuvi, meyozining metafaza bosqichida ota-ona xromosomalarining qutblarga tasodifiy ravishda tarqalishi va urug‘lanish jarayonida ota-ona gametalarining tasodifiy kombinatsiylashuvi natijasida

11. Hozirgi kunda mutatsion ta’limotida ilgari surilgan

g‘oyalar qaysilar?

1)mutatsiyalar to‘satdan paydo bo‘ladi, yo‘nalishga ega emas va irsiylanadigan o‘zgaruvchanlikdir; 2) mutatsiyalar individual xarakterga ega, ya’ni populatsiyaning ayrim

individlarida sodir bo‘ladi; 3) mutatsiya natijasida hosil bo‘lgan yangi belgilar turg‘undir; 4)mutatsiyalar natijasida sifat jihatidan o‘zgarishlar sodir bo‘ladi; 5) mutatsiyalar har xil ko‘rinishlarda bo‘lib, foydali va zararli, neytral

bo‘lishi mumkin; 6) mutatsiyalarning uchrash ehtimoli o‘rganilgan organizmlar soniga bog‘liq; 7) o‘xshash mutatsiyalar bir necha marta paydo bo‘lishi mumkin.

A)1,3,5,7 B) 2,4,6 C) 1,3,4,6 D) barchasi.

12. Bir purin azotli asosining ikkinchi purin azotli asosi yoki bir pirimidin azotli asosining ikkinchi pirimidin azotli asosi bilan almashishiganima deb ataladi?

A) tranzitsiya B) translokatsiya

C) transversiya D) transformatsiya

13. Purin asosining pirimidin asosi bilan aksincha, pirimidin asosining purin bilan almashishiga nima deb nomlanadi?

A) tranzitsiya B) translokatsiya

C) transversiya D) transformatsiya

14. Agar mutatsiya dominant bo‘lsa, ……….…. avloddayuzaga chiqadi. Retsessiv bo‘lsa, ………….. avlodda paydo bo‘lishi mumkin.

A) ikkinchi; ikkinchi va undan keyingi

B) birinchi; ikkinchi va undan keyingi

C) ikkinchi va undan keying; ikkinchi;

D) ikkinchi va undan keyin; birinchi;

15. Dominant mutatsiyalarga (1) Retsessiv mutatsiyalarga (2) qaysi kasllliklar misol bo‘ladi.

a) polidaktiliya b)gemofiliya, c) daltonizm, d) kataraktaf) braxidaktiliya g) tug‘ma karlik h)albinizm

A)1-b,c,g,h 2-a,d,f; B) 1-a,d,f,g; 2-b,c,h

C) 1-b,d,g; 2-a,c,f,h D) 1-a,d,f; 2-b,c,g,h

16. Organizmlarning yashash faoliyatini susaytiruvchi mutatsiyalarga nima deb ataladi?

A) cheklovchi omil B) letal mutatsiya

C) yarimletal mutatsiya D) Indutsirlangan mutatsiya

17. Irsiy o’zgaruvchanlik namoyon bo’lish xarakteriga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

19.. Irsiy o’zgaruvchanlik ro’y beradigan joyiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

20. Irsiy o’zgaruvchanlik natijasiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

21. Irsiy o’zgaruvchanlik paydo bo’lishiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

22. Irsiy o’zgaruvchanlik genetic materialning o’zgarishiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 4,7,11 C) 2,6,8,13 D) 5,9

23. Irsiy o’zgaruvchanlik geterozigota organizmda paydo bo’lishiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

25. Irsiy o’zgaruvchanlik irsiyatga berilishiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya

A) 3,12 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

26. Irsiy o’zgaruvchanlik kelib chiqish sabablariga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

1)somatic mutatsiya 2) neytral mutatsiya 3) spontan mutatsiya 4) genom mutatsiya 5) retsessiv mutatsiya 6) foydali mutatsiya 7) gen mutatsiya 8) letal mutatsiya 9) dominant mutatsiya 10) generative mutatsiya 11) xromosoma mutatsiya 12) sun’iy mutatsiya 13) yarim le’tal mutatsiya 14) indutsirlangan mutatsiya

A) 3,12,14 B) 1,10 C) 2,6,8,13 D) 5,9

27. Gen mutatsiyasiga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 9) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 10) somatic hujayralarda sodir bo’ladi. 11) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi. 12) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,7,12 B) 3,8,11 C) 2,6 D) 4,9

28. Indutsirlangan mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 9) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 10) somatic hujayralarda sodir bo’ladi. 11) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi. 12) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,7,12 B) 3,8,11 C) 2,6 D) 4,9

29.

30.. Generativ mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 9) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 10) somatic hujayralarda sodir bo’ladi. 11) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi. 12) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,7,12 B) 3,8,11 C) 2,6 D) 4,9

31. Spontan mutatsiyasiga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 9) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 10) somatic hujayralarda sodir bo’ladi. 11) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi. 12) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,7,12 B) 3,8,11 C) 2,6 D) 4,9

32. Somatik mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 9) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 10) somatic hujayralarda sodir bo’ladi. 11) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi. 12) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,7,12 B) 3,8,11 C) 5,9,10D) 4,9

33. Gen mutatsiyasiga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.

1) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) transversiya tufayli kelib chiqadi 6) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi 7) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi

A) 2,4,6,7 B) 3,8 C) 1,4,5D) 1,3,5,8

34.

35. Gen mutatsiyasiga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) tranzitsiya tufayli kelib chiqadi 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) transversiya tufayli kelib chiqadi 6) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi 7) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi. 8) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi

A) 2,4,6,7 B) 3,8 C) 1,4,5D) 1,3,5,8

36. Generativ mutatsiyaga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.

1) tabiati bo`yicha somatic mutatsiyadan farq qilmaydi 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi.

A) 1,4,8 B) 2,3,5,6,7 C) 1,4,5,6 D) 2,3,8

37. Generativ mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) tabiati bo`yicha somatic mutatsiyadan farq qilmaydi 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi.

A) 1,4,8 B) 2,3,5,6,7 C) 1,4,5,6 D) 2,3,8

38. Somatic mutatsiyaga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.

1) tabiati bo`yicha generativ mutatsiyadan farq qilmaydi 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi.

A) 1,5,8 B) 2,3,4,6,7 C) 1,4,5,6 D) 2,3,8

39. Somatic mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) tabiati bo`yicha generativ mutatsiyadan farq qilmaydi 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) ko’p hollarda fenotibda yangi belgilarni rivojlantiradi. 4) jinsiy hujayralarda sodir bo’ladi va nasldan naslga o’tadi 5) jinssiz usulda ko’payganda kelgusi avlodga o’tadi 6) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 7) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 8) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi.

A) 1,5,8 B) 2,3,4,6,7 C) 1,4,5,6 D) 2,3,8

40. Indutsirlangan mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 4) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 5) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 6) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,3,6 B) 2,4,5 C) 2,6 D) 3,4

41.Spontan mutatsiyaga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 4) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 5) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 6) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,3,6B) 2,4,5 C) 2,5 D) 3,4

42. Indutsirlangan mutatsiyaga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 4) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 5) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 6) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,3,6B) 2,4,5 C) 2,6 D) 3,4

43. Spontan mutatsiyaga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.

1) inson tomonidan ma’lum maqsadlarga ko’ra hosil qilinadi. 2) keltirib chiqaruvchi sabab aniq emas, o’z-o’zidan paydo bo’ladigan mutatsiya 3) biologic mutagenlar viruslar, toksinlar bilan keltirib chiqariladi. 4) nukleotidlar soni ortishi yoki almashishi tufayli sodir bo’ladi 5) atrof-muhitda mutagen omillar ko’p bo’lsa, bu mutatsiya hosil bo’lishi ortadi 6) kimyoviy mutagenlar organik va anorganik moddalar bilan keltirib chiqariladi.

A) 1,3,6 B) 2,4,5 C) 2,6 D) 3,5

44. Somatic va generativ mutatsiyalar uchun umumiy belgi(lar)ni ajrating.

1) tabiati bo`yicha farq qilmaydi 2) yuzaga chiqish xususiyati 3) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 4) tabiatda va seleksiyadagi roli

A) 2,4 B) 3 C) 1,4 D) 1,3

45. Somatic va generativ mutatsiyalar uchun umumiy bo’lmagan belgi(lar)ni ajrating.

1) tabiati bo`yicha farq qilmaydi 2) yuzaga chiqish xususiyati 3) xromosoma strukturasining o`zgarishi tufayli vujudga keladi. 4) tabiatda va seleksiyadagi roli

A) 2,4 B) 3 C) 1,2,4 D) 1,3

46. Kolxitsin moddasiga xos xususiyatlarni toping.

1) poliploid formalar olishda ishlatiladi 2) bo’linish urchug’I hosil bo’lishiga ijobiy ta’sir qiladi 3) bo’linish urchug’I hosil bo’lishiga salbiy ta’sir etadi. 4) xromosomalarning ikki qutbga tarqalishini ta’minlaydi 5) xromosomalarning ona hujayra markazida to’planishini ta’minlaydi 6) xromosoma mutatsiyasida qo’llaniladi.

A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 2,3,6 D) 1,4,5

47. Kolxitsin moddasiga xos bo’lmagan xususiyatlarni toping.

1) poliploid formalar olishda ishlatiladi 2) bo’linish urchug’I hosil bo’lishiga ijobiy ta’sir qiladi 3) bo’linish urchug’I hosil bo’lishiga salbiy ta’sir etadi. 4) xromosomalarning ikki qutbga tarqalishini ta’minlaydi 5) xromosomalarning ona hujayra markazida to’planishini ta’minlaydi 6) xromosoma mutatsiyasida qo’llaniladi.

A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 2,3,6 D) 1,4,5

48. Poliploidiya xillarini belgilang.

A) deletsiya, duplikatsiya

B) transversiya, tranzitsiya

C) translokatsiya, inversiya

D) avtopoliploidiya, allopoliploidiya

49. Avtopoliploidiyaning muvozanatsiz (a) va muvozanatli (b) turlarini ajrating.

1) 21 xromosomali bug’doy 2) 52 xromosomali go’za 3) 36 xromosomali xrizantema 4) 72 xromosomali karam 5) 24 xromosomali tog`olcha 6) 21 xromosomali no’xat

A) a-2,3,4; b-1,5,6 B) a-1,5,6; b-2,3,4

C) a-2,5,6; b-1,3,4 D) a-1,3,4; b-2,5,6

50. Agar urug’lantirilgan tuxum hujayrada bitta xromosoma ortiqcha bo‘lsa qanday organizm deb ataladi?

A) monosomik B) tetrasomikC) trisomik D) nullisomik

51. Agar urug’lantirilgan tuxum hujayrada bitta xromosoma kam bo‘lsa qanday organizm deb ataladi?

A) monosomik B) tetrasomikC) trisomik D) nullisomik

52. Agar urug’lantirilgan tuxum hujayrada bir juft ortiqcha bo‘lsa qanday organizm deb ataladi?

A) monosomik B) tetrasomik C) trisomik D) nullisomik

53. Agar urug’lantirilgan tuxum hujayrada bir juft kam bo‘lsa qanday organizm deb ataladi?

A) monosomik B) tetrasomik C) trisomik D) nullisomik

54. Aneuploidiya hodisasi qanday sodir bo’ladi?

A) xromosomalar soni ortishi yoki kamayishi bilan

ayrim holatlarda meyoz jarayonida xromosomalar ikki qiz hujayraga teng taqsimlanmasligi natijasida

B) xromosomalar soni ortishi bilan ayrim holatlarda meyoz jarayonida xromosomalar ikki qiz hujayraga teng taqsimlanmasligi natijasida

C) xromosomalar soni kamayishi bilan ayrim holatlarda meyoz jarayonida xromosomalar ikki qiz hujayraga teng taqsimlanmasligi natijasida

D) xromosomalar soni ortishi yoki kamayishi bilan

ayrim holatlarda meyoz jarayonida xromosomalar ikki qiz hujayraga teng taqsimlanishi natijasida

55. Irsiy o‘zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuniga asoslanib seleksionerlar nimada foydalanadilar?

A) yovvoyi o‘simliklarning boy kolleksiyasini to‘plashga va undan yangi navlarni chiqarishda

B) madaniy o‘simliklarning boy kolleksiyasini to‘plashga va undan yangi navlarni chiqarishda

C) bir xil genotipga ega organizmlar olishda

D) har xil genotipga ega organizmlar olishda

56. Suv ayiqtovoni o‘simligi barglarining shakli o‘zgaruvchanligi nimaga bog’liq?

A) suvning haroratiga B) tashqi muhit haroratiga

C) yorug‘likning tushishiga D) oziq moddaga

57. To’g’ri fikrni aniqlang.

A) Tirik organizmlarning belgi va xususiyatlari, masalan, terida pigmentning ishlab chiqarilishi genotipga bog‘liq

B) Organizmlarning bo‘yi, massasi, pigmentatsiyasi va shunga o‘xshash ko‘plab belgilar modifikatsion o‘zgaruvchanlikka moyil emas

C) Bitta genotipning tashqi muhit sharoitiga qarab bir xil fenotipni yuzaga chiqara olish chegarasi – reaksiya normasi deyiladi

D) Reaksiya normasi keng bo‘lgan organizmlar tabiiy tanlashda qulaylikka ega bo‘lmaydi.

58. Noto’g’ri fikrni aniqlang.

A) Teridagi pigmentning hosil bo‘lishini quyosh nuri miqdori belgilaydi.

B) Organizm belgining yuzaga chiqishi genotipning ma’lum bir tashqi muhit ta’siriga moyilligiga (beriluvchanligi) bog‘liq

C) O‘simlik yorug‘lik ko’p tushadigan joyda o‘stirilsa, uning barg plastinkalari kattalashadi.

D) Organizmlarning miqdoriy belgilari tashqi muhitning sharoiti ta’sirida nisbatan kuchli o‘zgaradi

59. Odam qaysi turga mansub va qanday kelib chiqqan?

A) Homo neandertales turiga mansub bo‘lib, biologik nazariyalarga ko‘ra u organik olamning tarkibiy qismi va uzoq davom etgan evolutsiya jarayoni mahsuli.

B) Homo sapiens turiga mansub bo‘lib, biologik nazariyalarga ko‘ra u organik olamning tarkibiy qismi va uzoq davom etgan evolutsiya jarayoni mahsuli.

C) Homo sapiens nesnderdales turiga mansub bo‘lib, biologik nazariyalarga ko‘ra u organik olamning tarkibiy qismi va uzoq davom etgan evolutsiya jarayoni mahsuli.

D) Homo erectus turiga mansub bo‘lib, biologik nazariyalarga ko‘ra u organik olamning tarkibiy qismi va uzoq davom etgan evolutsiya jarayoni mahsuli.

60. Noto’g’ri fikrni aniqlang.

A) Bitta o‘simlik tupi barglarning suv ostidagi va suv yuzasida barglarining shakli bilan farqlansa-da, ularning genotipi bir xil bo‘ladi.

B) Modifikatsion o‘zgaruvchanlikning evolutsion ahamiyati shundan iboratki, u organizmlarga o‘z ontogenezida tashqi muhit omillariga moslashish imkoniyatini yaratadi.

C) Har qanday tirik mavjudotning morfologik, fiziologik, biokimyoviy belgixossalari majmuasi, ya’ni fenotipi faqat ota-onadan olingan genlargina emas, balki ma’lum darajada shu organizm rivojlanayotgan muhitning xilma-xil

omillari ta’siriga ham bog‘liq.

D) Modifikatsion o‘zgaruvchanlik bo‘yicha to‘plangan ma’lumotlar nuklein kislotalardagi irsiy axborot qanday qilib genotipda namoyon bo‘lishini tushunishga yordam beradi.
1.Genetik injineriya qanday kashfiyotlar natijasida vujudga keldi (a) qaysi kashfiyotlar jadal sur’atlar bilan rivojlanishini(b) ta’minladi

1.DNK molekulasini spetsefik tarzda bo’laklarga bo’luvchi fermentlar kashf etilishi 2.DNK bo’lagini uchma-uch biriktiruvchi enzimlarni kashf etilishi 3.DNK molekulasini tashkil etuvchi nukleotidlarning spetsefik izchilligini aniqlash 4.elektroforez usulining kashf etilishi 5.xoxlagan DNK bo’lagini avtomatik tarzda sintez qilish usullari va uskunalarining kashf etilishi

A) a-1,2,3 b-4,5 B) a-1,2,4 b-3,5 C) a-1,4,5 b-2,3 D) a-3,4,5 b-1,2
2.1950-1970 yillarda (a) va 1970-1990 yillarda (b) amalga oshirilgan (o’rganilgan) jarayonlarni aniqlang

1.DNK qo’sh zanjir ekanligi 2.restriktaza fermenti 3.DNK ni klonlash texnalogiyasi 4.genetik kod va uning oqsilning sintez qilishidagi ahamiyati 5.somatik hujayralarni gibridlash 6.gibridoma hujayrasini yaratilishi 7.transgen o’simlik olingan 8.rekombinant bakteriyalar yordamida somatostatin gormoni olindi 9.labaratoriya sharoitida gen sintez qilingan

A) a-3,4,6,8 b-1,2,5,7 B) a-1,2,3,4,5 b-6,7,8 C) a-1,2,4,9 b-3,5,6,7,8 D) a-1,3,5,8 b-2,4,6,7,9
3.DNK si gistonli oqsillar bilan kopmleks xosil qilmaydigan organizmlarni aniqlang

1.popanak 2.qoqshol qo’zg’atuvchisi 3.ensafalit qo’zg’atuvchisi 4.namatak 5.qizilquyruq 6.vadarod bakteriyalari 7.qorakuya zamburug’i

A) 1,7 B) 2,3 C) 4,5 D) 6
4.Irsiy axborti xromasomalarda joylashgan organizmlarni aniqlang.

1.penitsil 2.vabo qozg’atuvchisi 3.oits qo’zg’atuvchisi 4.mingdevona 5.sigirquyruq 6.nitrifikator bakretiyalar 7.batsidiya 8.psevdamonas

A) 1,2 B) 2,3,6 C) 4,5 D) 7,8
5.Plazmid (a) va ko’chib yuruvchi genetik elementlar (b) ga xos xususiyatlarni juftlab ko’rsating

A) a-nukleotidlar soni vadarod bog’lar soniga teng b-xromasomalarni bir joydan boshqa joyga ko’chib taminlovchi ferment

B) a-DNKsi xalqasimon b-antibiotik va zaxarli toksin parchalovchi geni mavjud

C) a-3 xil tipi mavjud b-avtonom va tranissilb turlari bor

D) a-RNK tutuvchi viruslar b-DNK ni bo’laklarga bo’luvchi fermentlar
6.Qaysi qatorda ko’chib yuruvchi genetic ma’lumotlarga xos to’g’ri ma’lumotlar berilgan

1.organizmlar evolutsiyasida muhim o’rin tutadi 2.3 xil tipi mavjud 3.tuzilishi ko’chib yuruvchi tipiga viruslarga o’xshash va o’xshamasligi bilan farqlanadi 4.Trans-pazon turi DNK ni olib chiqib ikkinchi joyiga o’rnashadi 5.ikki cheti nukleotidlar izchilligidan iborat 6.Retrotranspazon turi RNK bir turi bo’lib, teskari transkripsiya yordamida o’z nusxasini sintezlaydi

A) 2,3,5 B) 1,2,3,4,5 C) 1,2,6 D) 1,2,3,4,5,6
7.Retrotranspazonlar (a) va retropazonlar (b) ga xos to’g’ri ma’lumotlarni ajrating

1.teskari transkripsiya fermentiga ega amas 2.tuzilishi jihatdan RNK-tutuvchi viruslarni anglatadi 3.ko’chish davomida eski nusxasi o’z joyida qoladi va faqat ularning nusxalari ko’chiriladi 4.tuzilish jihatdan viruslarga mutlaq o’xshamaydi 5.markaziy qismida yopishqoq uch hosil qilib kesuvchi transpozaza fermentini sintez qiluvchi gen mavjud 6.DNK dagi A va G nukleotidlari orasidagi fosfodefir bog’ini kesadi

A) o’simlik genomining qariyb 50 % transpazon, retrotranspazon va retropazonlardan tashkil topgan B) organizmlarningyashash muhiti keskin o’zgarganda transpazonlarning ko’chib yurishi kamayadi

C) barcha transpazonlarning ikki chetida maxsus nukleotidlar izchilligi va markazida transpazaza fermentini sintez qiluvchi gendan tashkil topgan

D) barcha ko’chib yuruvchi genetik elementlarda vodorod va fosfodefir bog’i mavjud

A) pnevmakokk kasalligini bakteriyalarda DNK ning irsiyatga aloqadorligini isbotlash

C) DNK genomi o’zini qirqib, genomning boshqa joyiga ko’chib yuradigan genetic tuzilmalarni yaratish

D) irsiyatni o’zgartirish orqali o’simliklarda inson manfaatiga mos belgilarni o’zgartiradi
10.Rekombinantlar hosil bo’lishining necha xil usuli bor qaysilar

A) 2 xil avtanom va transmissibil B) 3 hil transpazon, retrotranspozon, retropazonlar

1.F.Lederberg 2.O.Eyveri 3.K.Makleod 4.M.Makkorti 5.Koen 6.Joshua

A) 1.2.3 B) 3.4.5 C) 1.6 D) 2.3.4
12.To’g’ri ma’lumotni aniqlang

1.Lederberg va Totum 1946-yilda bakteriyalarda jinsiy jarayinlar sodir bo’lishini aniqladi 2.1940-yilda xramasoma tarkibi DNK va oqsildan iborat ekanligi aniqlandi 3.DNK ning genetik roli birinchi marotaba pnevmoniya kasalligini qo’zg’atuvchi yumaloq shakldagi pnevmaketlarda isbotlandi 4.tirik R-shtamm sichqonga inyeksiya qilinganda sichqon o’ladi 5.qizdirish yo’li bilan zararsizlantirilgan S-shtamm sichqonga inyeksiya qilinganda sichqon tirik qoladi 6.R-shtamm qo’shimcha kapsulaga ega

A) 4,5,6 B) 1,3,6 C) 2,4,5 D) 1,2,3
13.Qaysi qatorda bakteriyalardagi konyugatsiya jarayoni berilgan

A) bakteriya hujayrasidagi genetik materialni ikkinchi bakteriyaga olib o’tkazish usuli bo’lib, bunda ikkita bakteriya ingichka ko’prikcha bilan bog’lanadi va shu ko’prikcha orqali bir dona hujayra boshqa retsipiyentga DNK ni bir ipi o’tadi

B) labaratoriya sharoitida streptomitsinga chidamli bakteriyalarni parchalab, uning DNK moddasi ajratib olinadi, olingan toza DNK chidamsiz bakteriyalar o’sayotgan muhitga o’tkazildi va kuzatib borildi, streptomitsinga chidamli bakteriyalr DNK moddasi ta’sirida ikkichi probirkada o’sayotgan chidamsiz bakteriyalar shtammi antibiotikka chidamli bo’lib qolishi

C) makkajo’xori donlarida antetsion (qizil) pigmentning paydo bo’lib yo’qolishi antetsion rangni beruvchi gen ichidagi transpazonning ko’chishi bilan izohlanishi

D) fagni dastlab bakteriyaning nukleotrifosfatlaridan foydalanib DNK molekulasini replikatsiyalaydi so’ngra fag xramasomasi o’zi uchun oqsil qobiq sintez qilib, fag zarrachalarini hosil qiladi, so’ng bakteriya qobig’i yoriladi va fag tashqi muhitga chiqib, boshqa bakteriyani zararlaydi

A) bakteriya hujayrasidagi genetik materialni ikkinchi bakteriyaga olib o’tkazish usuli bo’lib, bunda ikkita bakteriya ingichka ko’prikcha bilan bog’lanadi va shu ko’prikcha orqali bir dona hujayra boshqa retsipiyentga DNK ni bir ipi o’tadi

C) makkajo’xori donlarida antetsion (qizil) pigmentning paydo bo’lib yo’qolishi antetsion rangni beruvchi gen ichidagi transpazonning ko’chishi bilan izohlanishi

D) fagni dastlab bakteriyaning nukleotrifosfatlaridan foydalanib DNK molekulasini replikatsiyalaydi so’ngra fag xramasomasi o’zi uchun oqsil qobiq sintez qilib, fag zarrachalarini hosil qiladi, so’ng bakteriya qobig’i yoriladi va fag tashqi muhitga chiqib, boshqa bakteriyani zararlaydi
15.Qaysi qatorda gen muhandisligida qo’llaniladigan asosiy fermentlar berilgan

1.DNK bo’laklarga bo’luvchi 2.DNK bo’laklarini ulovchi 3.RNK matritsasi asosida DNK bo’laklarini sintezlovchi 4.hujayra plazmidasiga komplimentar DNK zanjirini sintezlovchi 5.DNK bo’laklari uchlari strukturasini o’zgartirish imkonini beruvchi fermentlar 6.DNK ni miqdor jihatdan ko’paytiruvchi fermentlar

A) 2,4,5 B) 1,3,6 C) 1,2,3,5 D) 1,2,3,4,5,6
16.Quyidagi olimlarni qilgan ishlarini to’g’ri ko’rsating

a-Korenberg b-O.Everi

A) a-viruslardan revertoza fermentini ajratib oldi b-yot DNK molekulasini vektor konstruksiya yordamida ko’paytirdi

B) a-to’mtoq uchlar hosil qilib kesuvchi restriktazalarni o’ragndi b-bakteriyalarda konyugatsiya jarayonini kashf etdi

D) a-xramasoma tarkibi DNK va oqsildan iboratligini isbotladi b-R-shtamni S-shtammiga aylanishi DNK molekulasiga bog’liq ekanligini isbotladi

A) ligaza B) interferon C) restriktaza D) revertoza

A) a-HpaI b-BamHI B) a-EcoRI b-HpaI C) a-BamHI b-EcoRI D) a-HpeI b-HaeIII

A) A va T B) T va C C) A va G D) G va S

A) 8 B) 10 C) 2 D) 6

A) olimlar tomonidan qishloq xo’jaligi ekinlarining turli kasalliklarga va zararkunanda hashorotlarga chidamli transgen navlarni yaratish ishlari

B) yuqori xo’jalik va genetik ko’rsatkichlarga ega bo’lgan qoramol zotlari tuxum hujayrasini olish texnalogiyasidir

C) plazmidni antibiotik parchalovchi genlari bir plazmiddan ikkinchisiga transpazonlar bilan birikkan holda ko’chib o’tishini ta’minlovchi vektorlarni yaratish

A) interferon geni B) insulin geni C) azotfikatsiyalovchi genlar D) simobni o’zlashtiruvchi genlar

1.kerakli genga ega donor organizmlardan zarur genlar ketma-ketligiga ega bo’lgan DNK molekulasiajratib olinadi 2.ajratib olingan gen vektor molekulaga ‘’kiritiladi’’ 3.DNK-vektorni donor genini kiritish mumkin bo’lgan joyidan ferment yordamida kesiladi 4.retsipiyent hujayra (qabul qiladigan hujayra)ga biror genni kiritish uchun mazkur hujayraga kira oladigan uncha kata bo’lmagan DNK molekulasidan foydalaniladi. Bunday molekula vektor deyiladi 5.donorDNKsining zarur geni fermentlar ta’sirida boshqa qismlardan ajratib olinadi 6.rekombinant DNKni xo’jayin hujayraga kiritish transformatsiya deyiladi. Yot DNK bo’lagiga ega bo’lgan organizmlar transgen organizmlar hisoblanadi 7.xo’jayin hujayrada DNK replikatsiyalanadi va hujayraning bo’linishi orqali avlodlarga beriladi

1.o’simlik tuproqdagi agrobakterium bilan zararlangandan so’ng uning Ti-plazmidining bir qismi o’simlik hujayralariga kiradi 2.plazmidning T-DNK qismi maxsus restriktaza bilan kesib olinadi va pBR plazmidasiga ko’chirib o’tkaziladi 3.zararlangan o’simlik tanasidagi hujayralar pala-partish bo’linishi natijasida shish hosil bo’ladi 4.T-DNK ni shish chiqarish qobiliyati yo’qotiladi 5.o’simlik uchun zararsiz bo’lgan agrobakterium shtammlari kiritiladi 6.transformatsiya qilingan o’simlik hujayrasi bo’linishi natijasida hujayralar to’plami kollus to’qima hosil bo’ladi 7.agrobakterium yot genni o’zining maxsus transformatsiya apparatidan foydalanib o’simlik genomiga o’tkazadi 8.transgen o’simlik olinadi va ular jinsiy yo’l bilan ko’paytirilganda yot gen nasldan-naslga beriladi

A) 1,2,3,4,6,5,8,7 B) 1,3,2,4,5,7,6,8 C) 1,2,4,3,5,6,7,8 D) 1,2,3,4,6,8,7,5
27.Qaysi qatorda hashaki ona o’gay qoramoldan qimmatbaxo яще olish texnalogiyasi berilgan

1.o’sish gormoni sigirlarga inyeksiya qilinadi 2.tez o’suvchi transgen sigir olinadi 3.sigirlardan sog’iladigan sut miqdorini oshirishga erishildi 4.ko’p miqdorda yuqori sifatli sut beruvchi qoramolga ma’lum gormon inyeksiya qilinib ko’plab tuxum hujayra olishga erishildi 5.tuxum hujayralar bachadondan olinib sun’iy urug’lantirildi 6.zigota hashaki sigir bachadoniga kiritildi 7.zigotaga har hil genlar inyeksiya qilinadi

A) 1,5,7 B) 4,6,7,5,3 C) 1,2,3 D) 4,5,6
28.Qaysi qatorda hayvonlarni klonlash bilan bog’liq J.Gyordon tajribasi to’g’ri berilgan

1.baqani urug’lanmagan tuxum hujayrasidan yadrosi olib tashlanadi 2.yadrosi olib tashlangan tuxum hujayraga itbaliq ichak hujayrasi yadrosini ko’chirib o’tkazildi 3.itbaliqda yosh baqa rivojlanadi 4.yadrosi olib tashlangan zigotaga voyaga yetgan organizmni somatic hujayrasidan ajralgan yadroni kiritib yetuk organizm oldi 5.suniy sharoitda antitana sintezlovchi limfotsit hujayrasi bilan cheksiz va tez bo’linuvchi rak hujayrasini bir-biriga qo’shish natijasida gibrid hujayrasini yaratdilar 6.donor qo’yni urug’langan tuxum hujayrasi olinib u yadrosizlantirildi 7,ашт dorset zotli qo’y sut bezlari olinib yadrosiz tuxum hujayraga kiritildi 8.embrionni surroget ona qo’yga implantatsiya qilindi 9.dolli qo’zichog’i olindi

1.baqani urug’lanmagan tuxum hujayrasidan yadrosi olib tashlanadi 2.yadrosi olib tashlangan tuxum hujayraga itbaliq ichak hujayrasi yadrosini ko’chirib o’tkazildi 3.itbaliqda yosh baqa rivojlanadi 4.yadrosi olib tashlangan zigotaga voyaga yetgan organizmni somatic hujayrasidan ajralgan yadroni kiritib yetuk organizm oldi 5.suniy sharoitda antitana sintezlovchi limfotsit hujayrasi bilan cheksiz va tez bo’linuvchi rak hujayrasini bir-biriga qo’shish natijasida gibrid hujayrasini yaratdilar 6.donor qo’yni urug’langan tuxum hujayrasi olinib u yadrosizlantirildi 7,ашт dorset zotli qo’y sut bezlari olinib yadrosiz tuxum hujayraga kiritildi 8.embrionni surroget ona qo’yga implantatsiya qilindi 9.dolli qo’zichog’i olindi

A) 1,2,3,4 B) 6,7,8,9 C) 5 D) 4,6,7
30.Qaysi qatorda hujayra muhandisligiga doir Keler va Milshteyn tajribalari to’g’ri berilgan

1.baqani urug’lanmagan tuxum hujayrasidan yadrosi olib tashlanadi 2.yadrosi olib tashlangan tuxum hujayraga itbaliq ichak hujayrasi yadrosini ko’chirib o’tkazildi 3.itbaliqda yosh baqa rivojlanadi 4.yadrosi olib tashlangan zigotaga voyaga yetgan organizmni somatic hujayrasidan ajralgan yadroni kiritib yetuk organizm oldi 5.suniy sharoitda antitana sintezlovchi limfotsit hujayrasi bilan cheksiz va tez bo’linuvchi rak hujayrasini bir-biriga qo’shish natijasida gibrid hujayrasini yaratdilar 6.donor qo’yni urug’langan tuxum hujayrasi olinib u yadrosizlantirildi 7,ашт dorset zotli qo’y sut bezlari olinib yadrosiz tuxum hujayraga kiritildi 8.embrionni surroget ona qo’yga implantatsiya qilindi 9.dolli qo’zichog’i olindi

A) 2,4,5 B) 6,8,9 C) 4 D) 5
31.S-shtammga xos bo’lmagan xususiyatni belgilang

A) silliq hujayra qobig’iga ega

B) pnevmakokk bakteriya shtammi

C) qizdirilganda ham xususiyatini yo’qotmaydi

D) sharsimon shaklda

1.fag DNK molekulasi erkin replikatsiya usuli bilan ko’paya olmaydi 2.nofaol profag holatga o’tadi 3.lizogen reaksiya sodir bo’ladi

A) 1,2,3 B) 1,2 C) 2,3 D) 3
33.Qaysi jarayon 15-60 minut ichida amalga oshishi mumkin

A) transformatsiya B) transduksiya C) faglarning litik sikli D) restriktaza

A) plazmidlar B) transpazonlar C) retrotranspazonlar D) endonukleazalar

1.bakteriyalarni xilma-xilligini 2.bakteriyalarning irsiyati mavjudligi 3.xususiyatlari to’la irsiyatga bog’liqligi

A) 1 B) 1,2 C) 1,2,3 D) 2,3
37.O’z joyini o’zgartirib turadigan bir guruh genlar majmuasini kim 1-bo’lib kashf etgan

A) Mak Klintok B) Bishop C) Buxoriy D) Griffit
38.Quyidagilardan qaysi biri 3 tadan 10 tagacha oqsil molekulasini kodlaydi

A) transpazon B) plazmid C) restriptaza D) faglar

1.Joshua 2.E.Lederberg 3.Tyurt 4.Errel 5.F.Lederberg

A) 1.5 B) 5.3 C) 3.4 D) 1.2
40.Bakteriyalarning fagga chidamlilik xossasiga ega bo’lishiga sabab nima

A) irsiyatning bir xilliligi B) spontan mutatsiyalar C) oziq muhit tarkibi D) transpozonlar

1.faglar 15-60 min ichida 37◦C da lizogen siklga kirishadi 2.S-shtamm polisaxarid po’stli usti g’adir-budur 3.transformatsiya jarayonini Griffit kashf qilgan 4.N.Jinder va F.Lederberglar transduksiya jarayonini ochib berishgan

A) a-1 b-2 B) a-3 b-4 C) a-4 b-2 D) a-3 b-2
42.Transformatsiya (a) va transduksiyaga (b) tegishli bo’lmagan fikrlarni tanlang.

1.faglar 15-60 min ichida 37◦C da lizogen siklga kirishadi 2.S-shtamm polisaxarid po’stli usti g’adir-budur 3.transformatsiya jarayonini Griffit kashf qilgan 4.N.Jinder va F.Lederberglar transduksiya jarayonini ochib berishgan

1.organizm irsiyatini o’zgartiradi 2.ekzissiya hodisasi ro’y beradi 3.profag ta’sirida bakteriya irsiyati o’zgartiradi 4.bir organizmning irsiy malekulasi ikkinchi organizmning irsiy malekulasiga o’tadi

1.bir organizmning irsiy belgisini ikkichi organizmning irsiy malekulasiga o’tishi DNK ga bo’gliq 2.faglar yordamida bir bakteriya geni ikkinchi bakteriya geniga ko’chirib o’tkaziladi 3.transformatsiya jaryonini DNK ga bo’g’liqligini Griffit aniqlagan 4.faglar bilan zararlangan bakteriyani hujayra qobig’ini yo’rilib o’lishi lizogen reaksiya deb ataladi.

1.xromasomasida profag bo’lgan va erkin ko’paya oladigan bakteriya lizogen bakteriya deb ataladi 2.Joshua va Ester Lederberglar transduksiya jarayonini kashf qilishgan 3.qizdirib yuborilgan S-shtamm sichqonni o’ldiradi 4.transformatsiya jarayonini O.Everi aniqlagan

A) a-3 b-1B) a-3 b-2 C) a-4 b-1 D) a-4 b-2
46.Gen daktilaskopiya usuliga mos kelmaydigan javobni belgilang

A) noma’lum shaxsni aniqlashda DNK izchilligini o’rganiladi

C) gen spektriga binoan noma’lum shaxs aniqlanadi.

D) Adliya vazirligining Sud tibbiyoti ekspertizasi institute «Geninmar» markazi bilan hamkorlikda tatbiq etilgan
47.J.Gyordon tajribasiga mos to’g’ri javobni ajrating.

A) qora baqa urug’langan tuxum hujayrasi donor,oq baqa tuxum hujayrasi retsipient

C) qora baqa urug’langan tuxum hujayrasi donor,oq baqa somatik hujayrasi retsipient

D) qora baqa urug’langan tuxum hujayrasi retsipient,oq baqa somatik hujayrasi donor
48.Quyidagilardan nukleotid tabiatli modda (lar) ni belgilang.

A) RSS 101,Hae III B) pBR 322, Ti,transpozaza C) Fag,Transferaza,ligaza D) RSS 101

3) plazmidning T -D N K qisrni restriktaza bilan kesib olinadi 4) T -D N K pBR 322 plazmidiga ko'chirib o'tkaziladi 5) Vektor konstruksiyaning T -D N K qismiga yot gen ko'chirib o'tkaziladi

B) Genlarni bakteriyaga kiritish bilan dori-darmon ishlab chiqarish

A) o’sish gormonini mikroinyeksiyasi

B) o’sish gormoni genini mikroinyeksiyasi

C) xar-xil genlar mikroinyeksiyasi

D) tuxum xujayralar transplantatsiyasi

A) xramasoma tarkibiga birikkach, mustaqil replikatsiyalangach

C) xramasoma tarkibidan ajralib chiqib tayoqcha xramasoma tarzida

D) mustaqil faoliyat ko’rsata olmaydi
53.Quyidagilardan qaysi birida qo’shimcha xramasomalar bo’ladi

1.Plazmidning antibiotik parchalovchi geni bir plazmiddan 2-siga qanday holatda ham ko’chib o’ta olishini belgilang 2.hujayra qobig’i orqali 3.membrana teshiklaridan 4.transpazonlarga birikkan holda

A) 1,2,3 B) 1 C) 2,3 D) 3
54.Agrobakterium yot genni nimadan foydalangan holda o’simlik genomiga o’tkazadi

A) o’ta kuchli elektr maydonidan B) gen otuvchi zambarak vositasida

B) faqat jinsiy hujayra xramasomalarda ko’chirib o’tkazilgan gen saqlaydi

C) jinsiy yo’l bilan ko’payganda nasldan-naslga o’tmaydi

D) faqat vegetativ ko’payganda nasldan-naslga o’tadi

A) restriktazalar parchalab tashlagani uchun

B) polisaxarid po’sti o’tkazmaganligi uchun

C) plazmidlar bo’lgani uchun

D) sichqon immun sistemasi kuchsiz bo’lgani uchun
57.6 juft nukleotidlar ketma-ketligini tanib kesadigan nukleazalar:

1.Bam H1 2.Hae 3 3.RSS 101 4.Eco R1

A) 1,2 B) 1,4 C) 2 D) 2,3
58.Quyidagilardan qaysi birlari tarkibida gen mavjud

1.traspazonlar 2.transmissibil plazmidlar 3.avtanom plazmidlar 4.endonukleazalar 5.determinantlar

A) 1,2,3,4,5 B) 1,2,3,4 C) 1,2,3 D) 1,3,5
59.Eco.R1 ga xos xususiyatlarni ko’rsating.

1.tarkibida peptid bog’i bor 2.tarkibida vodorod bog’i bor 3.vodorod bog’ini kesadi 4.antibiotikga chidamlili geni bor 5.yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 6.4ta nukleotid juftligini kesadi

1.tarkibida peptid bog’i bor 2.tarkibida vodorod bog’i bor 3.vodorod bog’ini kesadi 4.antibiotikga chidamlili geni bor 5.yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 6.4ta nukleotid juftligini kesadi

A)2,5 B) 1,4 C) 2,3 D) 3,5
61.HaeIII ga xos bo’lgan belgilarni aniqlang.

1.tarkibida peptid bog’i bor 2.tarkibida vodorod bog’i bor 3.fosfodiefir bog’ini uzadi 4.vodorod bog’ini kesadi 5.yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 6.4ta nukleotid juftligini kesadi

A) 1,6 B) 3,4 C) 3,6 D) 1,5
62.HaeIII Eco.RI farq qiluvchi belgilarni aniqlang.

1.tarkibida peptid bog’i bor 2.tarkibida vodorod bog’i bor 3.fosfodiefir bog’ini uzadi 4.vodorod bog’ini kesadi 5.yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 6.4ta nukleotid juftligini kesadi

A) 346 B) 358 C) 288 D) 398

63.Barbara Mak-Klintok regulyator genlarni o’rgangan o’simliklarning arxeosporasini meyoz bo’linishining metafaza 1 bosqichidagi xromosoma miqdorini aniqlang

A) 14 B) 40 C) 20 D) 10

1) Tuort 2) Joshua 3) D,Errel 4) Griffit 5) Ester Lederberg 6) Lui Paster

a) bakteriyalarda genlar mutatsiyasining o’z-o’zidan sodir bo’lishi b) bakteriyalarda irsiyat mavjudligi c) bir organism irsiy mokekulasini bo’lagining ikkinchi organism irsiy molekulasi tarkibiga birikadi d) faglarning zararlangan bakteriyalar ichida o’z-o’zidan ko’payib, ularni nobud qilishi mumkinligi

A) a-1,3 b-6 c-4 d-2,5 B) a-2,5 b-4 c-6 d-1,3 C) a-1,3 b-4 c-6 d-2,5 D) a-2,5 b-6 c-4 d-1,3

65.Hujayra asosiy xromosomasining DNK izchilligini kesa oladigan plazmidga xos xususiyatlarni aniqlang.

1) asosiy xromosomadan mustaqil ravishda o’z o’zini replikatsiya qila olmaydi

2) transpozon kabi asosiy xromosomaga rekombinatsiyalanadi 3) plazmida genlari asosiy xromosomada o’z faoliyatini bajaradi 4) asosiy xromosomaga birikkandan keyin o’z mustaqilligini yo’qotadi 5) plazmida genlari asosiy xromosomada o’z faoliyatini bajara olmaydi 6) asosiy xromosmadan mustaqil ravishda o’z o’zini replikatsiya qila oladi

A) 1,5,6 B) 2,4,5 C) 4,5,6 D) 2,3,4

1) gen injeneriyada foydalaniladi 2) DNK molekulasini qaychi singari teng ikki bo’lakka bo’ladi

3) nukleotidlar izchilligini C va G oralig’idan kesadi 4) foydali gen bilan ulab vektor konstruksiya hosil qilish mumkin 5) DNK molekulasini yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 6) ribosomada sintezlanadi

A) 1,5,6 B) 2,4,6 C) 1,3,6 D) 3,4,5
67.Transduksiya jarayoni bosqichlari ketma-ketligini aniqlang

1) profag ekssiziyasi 2) fag DNKsi replikatsiyasi 3) lizogen bakteriyaning hosil bo’lishi 4) fagning bakteriya DNKsiga rekombinatsiyasi 5) fag DNKsining bakteriya hujayrasiga kirishi 6) profag bakteriya hujayrasidan genni olib chiqib ketishi

A) 5,4,3,1,6 B) 5,2,4,1,3,6 C) 5,1,4,2,6,3 D) 5,2,1,6,4,3
68.Qaysi restriktaza (lar) faqat fosfodiefir bog’larni uzadi

A) BamHI B) EcoRI C) HaeIII D) pBR-322

1) profag ekssiziyasi 2) fag DNKsi replikatsiyasi 3) fag oqsil qobig’ining hosil bo’lishi 4) fagning bakteriya DNKsiga rekombinatsiyasi 5) fag DNKsi bakteriya hujayrasiga kirishi 6) virusning bakteriya hujayrasidan chiqib ketishi

A) 5,2,3,6 B) 5,1,2,3,4 C) 4,5,1,6 D) 4,5,2,1,6
71.Lizogeniya jarayoni bosqichlari ketma-ketligini aniqlang

1) lizogen bakteriya hosil bo’lishi 2) fag DNKsi replikatsiyasi 3) fag oqsil qobig’ining hosil bo’lishi 4) fagning bakteriya DNKsiga rekombinatsiyasi 5) fag DNKsi bakteriya hujayrasiga kirishi 6) virusning bakteriya hujayrasidan chiqib ketishi

A) 5,4,1 B) 5,2,3,6 C) 4,5,1,6 D) 4,2,1
72.Quyida keltirilgan DNK fragmenti ketma-ketligida Eco RI (a), HaeIII (b) restriktazalari tanib bog’lanadigan saytlar sonini ko’rsating

5’-TAGAATTCATGGCCGAATTCGAATTCCGGG-3’

3’-ATCTTAAGTACCGGCTTAAGCTTAAGGCCC-5’

A) a-3 b-2 B) a-4 b-3 C) a-3 b-4 D) a-2 b-5
73.Quyida keltirilgan DNK fragmenti ketma-ketligida Eco RI (a), BamHI (b) restriktazalari tanib bog’lanadigan saytlar sonini ko’rsating

5’-GAATTCTATGGCCGGATCCGAATTCTAGGATCC-3’

3’-CTTAAGATACCGGCCTAGGCTTAAGATCCTAGG-5’

A) a-3 b-3 B) a-2 b-3 C) a-3 b-4 D) a-3 b-5

B) o’simlik tanasida shishni yo’qotadi

C) hayvon tanasida shish hosil qiladi

D) hayvon tanasida shishni yo’qotadi

A) ko’chib yuruvchi genetik element B) restriktaza C) nukleotid tabiatli modda

D) yopishqoq uch xosil qilmaydigan DNK bo’lagi
76.Transpozaza fermenti DNK molekulasiga qanday ta’sir ko’rsatadi

A) DNK molekulasini yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi va transpozon uchlariga biriktiradi

B) DNK molekulasining nukleotidlar izchilligini buzadi va DNKni reduplikasiya qiladi

C) DNK bo’laklarining ligaza fermenti ta’sirida kimyoviy bog’lar orqali bog’lanishini tezlashtiradi

D) faglar DNKsini bakteriya DNKsi bilan biriktiradi

A) oksidoreduktazalar B) liazalar C) ligazalar D) izomerazalar

A) O. Jalilov va N. Nazirov B) S. Jatayev va F. Muhammedxonova

C) O. Odilova D) S. Jatayev va O Odilova
79.Qanday hujayralardan bosqichma-bosqich o’simlik embrion to’qimasi va barcha jihatdan voyaga yetgan transgen o’simlik olinadi

A) asos hujayrali B) kallus to’qima C) rekombinant t-DNK D) gibridoma hujayralardan

A) baqa klonini olishda B) sut miqdorini oshirishda C) poliklonal antitana olishda

D) transgen sichqon, kalamush olishda
81.Qanday mikroorganizmlardan foydalanib turli hil mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatlari borligini aniqlang

A) genetik jihatdan chuqur o’rganilgan, foydali mikroorganizm

C) foydali, genetik va irsiy jihatdan chuqur o’rganilgan

D) har qanday foydali bakteriyadan

82.Asos hujayralarga xos bo’lgan hususiyatni belgilang

1.embrional hujayralarga o’xshash 2.ma’lum bir pragramma asosida rivojlanmaydigan 3.u qadar takomillashmagan 4.sun’iy muhitda o’sish va har qanday to’qimagacha rivojlanish qobiliyatiga ega

A) 1,2,3 B) 1,3,4 C) 2,3,4 D) 1,2,4

1.yuqumli va irsiy kasalliklarning gen injinerlik tashxisi 2.gen daktoloskapiya usulini tadbiq etishda 3.dilyatsion kardiomiopatiya kasalligini chaqiruvchi mutatsiyani aniqlashda 4.NBB virusini 6 xil genotipini PCR texnalogiyasi asoisda klassifikatsiyalashda

1.Muhamedov 2.Bo’riyev 3.Irisboyev 4.Ikromov 5.Hamidullayeva 6.Azimova

A) 1,2 B) 1,3 C) 3,5 D) 4,5
85.Sigirlarda sut miqdorini oshirish uchun sigirlarga nima ineksiya qilingan

A) o’sish gormoni B) o’sish geni C) har xil genlar D) gibridomalar
86.Odam genomining to’la ketma-ketligi ochilishi bilanirsiy kasalliklarni qanday usulda davolash imkoniyatlari yanada ochildi

A) genetik tashxis B) fizik kimyoviy omillar C) gen terapiya D) DNK analizi

1.tog’ay 2.jigar 3.teri 4.nerv 5.buyrak 6.pay

1.paxta tolasini uzunligini belgilaydigan 2.g’o’zani gullashini boshqaradigan 3.paxtaning viltga chidamli genlarini 4.plazmidlar oilasini 5.ertapisharlik genlarini

1.o’simlik hujayrasi genomiga birikishi 2.uning xususiyatini buzishi 3.shish hosil qilishi

A) 1,2 B) 1,3 C) 2,3 D) 3
90.Boer va Koen rekombinat DNK olish uchun Eko R1 restriktaza fermenti yordamida nimaga ishlov berganlar

1.E.koli bakteriyasi xramasoma DNK siga 2.E.koli bakteriyasi halqasimon plazmidi 3.rekombinant DNK molekulasiga 4.Ti-plazmidga 5.T-DNK ga

C) a-inversiya b-insersiya D) a-reduplikatsiya b-duplikatsiya

1.tarkibida vodorod bog’i uchraydi 2.tarkibida peptid bog’i mavjud 3.yopishqoq uchlar hosil qilib kesadi 4.hujayra irsiyatini o’zgartiradi 5.antibiotikka chidamlili geni bor 6.tarkibi monosaxarid qoldig’idan iborat

1) Eco R1 2) RSS 101 3) Bam H1 4) Hae III 5) Ti 6) pBR-322 7) E coli

A) 2,4,5,7 B) 2,5,6,7 C) 1,3,4,6 D) 3,5,6,7
95.Qaysi moddalarning tarkibida aminokislotalar mavjud

1) Eco R1 2) RSS 101 3) Bam H1 4) Hae III 5) Ti 6) pBR-322 7) E coli

1) Eco R1 2) RSS 101 3) Bam H1 4) Hae III 5) Ti 6) pBR-322

A) 1,2,3,4 B) 2,4,6 C) 3,4,5 D) 2,3,6
97.Qaysi moddalar ribosomada hosil bo’ladi

1) Eco R1 2) RSS 101 3) Bam H1 4) Hae III 5) Ti 6) pBR-322 7) E coli

A) psevdomonas, pnevmokokk B) tugunak bakteriyasi, rizosfera

A) oqsilni parchalovchi va sintez qiluvchi

B) organizmni o’stiruvchi gormonlarni sintezlovchi

C) zaxarli moddalarni to’plovchi fermentlarni sintezlovchi

a.o’simlikni zararlantiradi b.pestitsidni parchalovchi geni yo’q c.g’o’za tomiri tolachalari satxida yashaydi d.hayotni hujayraviy shakli e.yer osti suvlarida to’plangan gerbitsitni parchalab zararsizlantiradi

A) a.c B) b.d C) d.e D) c.d
101.Lac-(lak,minus) shtamm nega bunday nom olgan.

A) laktozani parchalovchi fermentni geni yo’q

B) laktozani parchalab yuboradi

C) laktozani parchalovchi noaktiv ferment sintez qiladi

D) laktozani sintezlovchi geni mutatsiyaga uchrag

D) o’simliklarda shish hosil qilish

A) tarkibida alanin, serin mavjud

B) nusxasini t-RNK vositasida sintezlab, genomning boshqa joyiga ko’chiradi

C) tarkibida DNK ni yopishqoq uch hosil qilib kesuvchi ferment sintezlaydigan gen saqlaydi

A) tarkibida alanin, serin mavjud

B) nusxasini t-RNK vositasida sintezlab, genomning boshqa joyiga ko’chiradi

C) tarkibida DNK ni yopishqoq uch hosil qilib kesuvchi ferment sintezlaydigan gen saqlaydi

A) organism genomini o’zgartiruvchi virussimon molekula

B) tarkibida sitozin, adenin mavjud

C) transpozonlarni ko’chib o’tishini ta’minlaydigan ferment

D) i-RNK asosida o’z-o’zini sintezlovchi virussimon molekula

A) organism genomini o’zgartiruvchi virussimon molekula

B) tarkibida sitozin, adenin mavjud

C) tarkibida purin va pirimidin asoslarini saqlovchi ferment

D) i-RNK asosida o’z-o’zini sintezlovchi virussimon molekula

1.A nukleotidi bilan G nukleotidi 2.uratsil nukleotidi bilan A nukleotidi 3. G nukleotidi bilan G nukleotidi 4. T nukleotidi bilan T nukleotidi 5.G ribonukleotidi bilan S ribonukleotidi 6. S nukleotidi bilan G nukleotidi 7.A nukleotidi bilan A nukleotidi 8. A dezoksiribonukleotidi bilan S ribonukleotidi 9. G dezoksiribonukleotidi bilan G ribonukleotidi

A.I-8,1,2II-3,5,9 B.I-6,3,1II-1,3,5,7 C.I-9II-3,1 D.I-2,4,6II-7,9,8
108.Tranpozitsiyaga ega genetik tuzilmalarning markaziy geni tomonidan sintezlanadigan moddaga xos belgilarni ko’rsating

1) transpozonlarni ko’chishini ta’minlaydi 2) 20 xil monomerdan tuzilgan 3) biokatalizatorlar grupassiga mansub 4) yog’ tabiatli 5) yumaloq 6) vazifasiga jihatdan EcoR1 ga o’xshash

7) vazifasiga jihatdan HaeIII ga o’xshash 8) ikkita kovolent bog’ni uzadi 9) 10 ta vodorod bog’ni uzadi 10) 8 ta vodorod bog’ni uzadi 11) monomeri 4 xil 12) gomopolimer

A)1,2,7,5,9 B) 1,2,9,5,1,6 C) 1,2,3,5,6,8,9 D) 1,11,9,3,8,6

1) topinambur ikki urug’pallalilar sinfi, magnoliyatoyfa boo’limiga kirishi

2) organizmlarning hujayralardan tashkil topishi , ularning kelib chiqishi bir ekanligini bildiradi 3) Monsanto kompaniyasi gen injenerligi yo’li bilan sigirlardan sog’iladigan sut miqdorini ko’paytirishi 4) J.Gyordon hujayra injenerligini qo’llab yuksak hayvonlar klonini yaratishi

A) 2,3 B) 1,2 C) 3,4 D) 2,4
110.Olimlarni aniqlashicha nonda oqsilni qaysi aminokislotalari unchalik yetishmaydi

A) alanin, triptofan, valin B) metionin, argenin, gliodin

I-Variant

1.Qaysi olim turning realligini tan olmagan holda, tabiatda faqat individlar mavjud deb hisoblagan?

A)J.Rey B)J.B.Lamark C)Ch.Darvin D)K.Linney

2.Qaysi mezon uzoq vaqt davomida turlarni aniqlash uchun asosiy va yagona o’lchov hisoblangan?

A)Morfologik B)Genetik C)Ekologik D)biokimyoviy

3.Organizmlarning qaysi turga mansubligini aniqlashda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo’lgan tur mezonini ko’rsating.A)Fiziologik B)Genetik C)Ekologik D)biokimyoviy

4.Daryo qirg’oqlari va ariq chetlarida (a), dalalar va yaylovlarda(b), botqoqliklarda(c) tarqalgan ayiqtovon turini belgilang.1.sudraluvchi 2.achishtiradigan 3.zaharli A)a-3; b-1; c-2 B)a-1; b-3; c-2 C)a-3; b-2; c-1 D)a-1; b-2; c-3

5. Quyidagi olimlarni tushunchalari bilan juftlang 1-Tur atamasini sistematik birlik sifatida fanga birinchi bo’lib kiritgan. 2-tabiatda turning real mavjudligini tan olgan, tur o‘zgarmas deb hisoblagan. 3-turning realligini tan olmagan holda tabiatda faqat individlar mavjud deb hisoblagan. 4- tabiatda turlar pay do bo‘ladi, yo‘qoladi, o‘zgaradi, bir tur yangi turning paydo bo‘lishiga asos bo‘ ladi a-K.Linney b- J. B. Lamark c- Ch. Darvinning d-Djon Rey A) 1-a 2-b 3-c 4-d B) 1-d 2-a 3-c 4-b C) 1-d 2-a 3-b 4-c D) 1-d 2-b 3-a 4-c

6.Har xil turga kiruvchi populyatsiyalar avvalo qaysi xususiyatiga ko’ra farqlanadi?

A)populyatsiya tarkibidagi individlarning soniga ko’ra B)populyatsiyaning yashash va oziqlanish muhitiga ko’ra C)populyatsiyaning egallagan arealiga ko’ra D)alohidalashishiga ko’ra

7.Quyidagi organizmlarni areal hajmining ortib borishi tartibida joylashtiring. 1.kit 2.bug’doy 3.baqachanoq 4.yo’lbars 5.baqa 6.kaltakesak A)5.6.3.4 B)2.3.4.5 C)3.6.4.1 D)1.2.5.6

8.Nima sababdan populyatsiya doirasida to’xtovsiz genlar almashinuvi sodir bo’ladi?

A)individlarning etologik munosabatlari B)Jinsiy ko’payish C)jinssiz ko’payish D)Ekologik alohidalanish

9.Populyatsiya genofondining o’zgarishiga olib keluvchi, evolutsion jarayonlar uchun material bo’lib xizmat qiluvchi jarayonni belgilang. A)Genlar dreyfi B)populyatsiya to’lqini C)mutatsiya D)alohidalanish

10.Evolutsiyaning tezligi va yo’nalishini nima belgilaydi?A)populyatsiyaning xilma-xilligi B)populyatsiyaning mavjudligi C)populyatsiyadagi o’zgarishlar D)Turning turg’unligi

11.Tabiiy ofatlar, populyatsiyaning keskin kamayishi, zararkunandalarning keng tarqalishi ………… namoyon bo’lishiga sabab bo’ladi? A)mutatsiyaning B)genlar dreyfining C)populyatsiya to’lqinining D)alohidalanishning

12.Tabiatda populyatsiyalarning aralashib ketishiga nima to’sqinlik qiladi?

A)tabiiy tanlanish B)sun’iy tanlash C)alohidalanish D)populyatsiya to’lqini

13.Har xil allellarga ega organizmlarning erkin chatishmasligi nima deyiladi?

A)reproduktiv alohidalanish B)etologik alohidalanish C)fiziologik alohidalanish D)ekologik alohidalanish

14. Maymun va odamning o’xshashligini e’tirof etgan olimga tegishli javobni aniqlang.

A)Tabiiy va sun’iy tanlanishni e’tirof etgan B)Hayvonlar nam yerdan kelib chiqqan C)tabiat o’zgaruvchan u doim yangilanib turadi D)tibbiyot asoschilaridan biri bo’lgan

15.Hayvonlar klassifikatsiya asosini yaratgan olimga tegishli javobni toping. A)Olimning uqtirishicha tabiatdagi barcha narsalar tabiat qonunlariga muvofiq yashaydi va o’zgaradi B)Olimning qayd etishicha, yer yuzining o’zgarishi o’simlik va hayvonlarning o’zgarishiga olib keladi. C)Turli kasalliklar oziqlanish tartibining buzilishi tufayli vujudga keladi D)Qonli hayvonlarning barchasida ichki organlar o’zaro o’xshash va bir xil joylashgan

16.Aristotel “Hayvonlarning paydo bo’lishi” asarida nimani uqtiradi?

A)Embrion ma’lum izchillikda o’sadi B)Qonli hayvonlarning barchasida ichki organlar o’zaro o’xshash va bir xil joylashgan C)Hayvonlar asta-sekin rivojlanadi D)Hayvonlarni klassifikatsiyalashda ko’p belgilar e’tiborga olinishi kerak.

17. .Buqoq kaptar, pochta kaptari, yakobin kaptari, tovus kaptarlar bir turga mansubligi qaysi mezonni tasdiqlaydi(a), qaysi mezonni inkor etadi(b)? A)a-morfologik, b-fiziologik B)a-ekologik b- biokimyoviy C)a-biokimyoviy b- morfologik, D)a-fiziologik, b- morfologik

18.Turli kasalliklarning oziqlanish tartibining o’zgarishi bilan bog’liqligini ko’rsatgan olimga tegishli javobni toping.A)Tabiiy va sun’iy tanlanishni etirof etgan B) Hayvonlarni klassifikatsiyalashda ko’p belgilar e’tiborga olinishi kerakC)tabiat o’zgaruvchan u doim yangilanib turadi D) Olimning uqtirishicha tabiatdagi barcha narsalar tabiat qonunlariga muvofiq yashaydi va o’zgaradi

19.Ahmad ibn Nasr Jayxoniy(a), Abu Rayhon Beruniy (b), Abu Nasr Forobiy(c)ga tegishli javobni toping.

1. tabiat o’zgaruvchan u doim yangilanib turadi 2. Hayvonlarni klassifikatsiyalashda ko’p belgilar e’tiborga olinishi kerak 3.bir o’simlik turi boshqasiga aylanishi mumkin 4. Olimning uqtirishicha tabiatdagi barcha narsalar tabiat qonunlariga muvofiq yashaydi va o’zgaradi 5.Hindiston, Markaziy Osiyo, Xitoy o’simliklari va hayvonlar dunyosi haqida ma’lumotlar to’plagan 6.mahalliy xalqlar foydalanadigan o’simliklar va hayvonlar haqidagi ma’lumotlarni yozib qoldirgan. 7.Inson dastavval hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan 8.tabiiy va suniy tanlanish .9.Tabiiy tanlanish va yashash uchun kurashni etirof etgan 10.O’simlik va hayvon turlarining tabiatdagi ahamiyati 11. Turli kasalliklarning oziqlanish tartibining o’zgarishi bilan bog’liqliq. 12.Inson organizmi yaxlit sistema 13.Yer yuzasida doimo o’zgarishlar bo’ladi A)a-5.6.9. b-4.7.9.13 c-8.11.12. B)a-5.6.10.12 b-4.8.9.13 c-7.9.11. C)a-5.6.10. b-4.9.13 c-7.8.11.12 D)a-3.5.6.9 b-4.8.13 c-3.8.11.12

20.Qaysi fikr to’g’ri? A)Beruniy yunon olimi Ptolomeydan oldin Yer Quyosh atrofida harakatlanishini ta’kidlagan

B)Beruniy Charlz Darvindan 800yil oldin evolutsiyaning harakatlantiruvchi omillari tabiiy va suniy tanlanish ekanligini ta’kidlab o’tgan C)Beruniy Kopernikdan 500 yil oldin Quyosh sistemasining tuzilishini to’g’ri tasavvur qilgan D)Beruniy tirik tabiating tarixiy taraqqiyotini etirof etgan

21. Yer yuzining o’zgarishi nimaga sabab bo’ladi? A)moslashgan organizmlarni yuzaga chiqaradi B)yashash uchun kurashga olb keladi C)o’simlik va hayvonlarning o’zgarishiga olib keladi D)odamlarning tabiati turlicha bo’lishiga sabab bo’ladi

22.Tog’lar suv ta’siri yoki yerning ko’tarilishi hisobiga vujudga kelgan deb takidlagan olimga tegishli javobni belgilang.A) Inson dastavval hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan B) Tabiiy tanlanish va yashash uchun kurashni etirof etgan C) Olimning uqtirishicha tabiatdagi barcha narsalar tabiat qonunlariga muvofiq yashaydi va o’zgaradi D)O’simliklar, hayvonlar va odam o’zaro o’xshash

23.Tib qonunlari kitobining qismlarini ketma-ketlikda joylashtiring. 1.Murakkab dorilar, ularni tayyorlash 2.Odam tanasi, organlarining tuzilishi va funksiyalari, turli kasalliklarning kelib chiqishi, ularni davolash usullari 3.O’simlik, hayvon va madanlardan olinadigan dorilar va har qaysi dorining qaysi kasallikka davo ekanligi 4.Jarrohlik ya’ni suyaklarning chiqishi, sinishini davolash 5.insonning har bir organida bo’ladigan kasalliklar, ularni aniqlash va davolash usullari

A)1.2.3.4.5 B)2.3.4.5.1 C)2.3.5.4.1 D)2.3.4.1.5

24.Bobur hayvonlarni qanday klassifikatsiyaga bo’lgan? A)4 guruhga: quruqlik hayvonlari, qushlar, suv ya qinidagi hayvonlar, suv hayvonlari B) 3 guruhga: quruqlik hayvonlari, parrandalar, suv yaqinidagi hayvonlar C) 4 guruhga: quruqlik hayvonlari, parrandalar, suv yaqinidagi hayvonlar, suv hayvonlari D) 4 guruhga: quruqlik hayvonlari, parrandalar, suv hayvonlari, havo muhitidagi hayvonlar

25.Aristotel fikricha embrion qanday izchillikda rivojlanadi?

A)O’simliklar→zoofitlar→umuman hayvonlar→o’z turiga xos tuzilish→shaxsiy xossalar

B) zoofitlar→umuman hayvonlar→o’z turiga xos tuzilish→shaxsiy xossalar

C) zoofitlar→umuman hayvonlar→o’z tipiga xos tuzilish→ o’z turiga xos tuzilish→shaxsiy xossalar

D) O’simliklar→ zoofitlar→umuman hayvonlar→o’z tipiga xos tuzilish→ o’z turiga xos tuzilish→shaxsiy xossalar

26.Qalampir, shimpanze, suvarak kabi organizmlarni qaysi mezonni inkor etuvchi jihat umumlashtiradi?

A)Ekologik B)Geografik C)Genetik D)biokimyoviy

27.Maydaroq qushlar faqat bir mavsum, laylaklar va qarqaralar uzoq yillar juft hosil qilishi qays mezonni inkor etadi?A)Ekologik B)Geografik C)Etologik D)biokimyoviy

28.Sutemizuvchilar va qushlarning issiqqonliligi, qon aylanish sistemasining ikkita doiradan iborat bo’lishi, yassi chuvalchanglar tipiga mansub turlarning germofradit ekanligi qaysi mezonni inkor etadi?

A)fiziologik B)ekologik C)morfologik D)biokimyoviy

29.Nima tufayli populyatsiyalar o‘rtasidagi erkin chatishish ehtimoli kamayadi?

A)mutatsiya tufayli B)alohidalanish C)genlar dreyfi D)TJY

30.Populayatsiya genofondining o’zgarishiga olib keladigan jarayonlardan qaysi biri ayrim allellarni yo’qotish yo’li bilan populyatsiyaning genetic strukturasini o’zgartiradi? A) mutatsiya tufayli B)genlar dreyfi C)alohidalanish D)Populyatsiya to’lqini

Darvin sun'iy tanlashni muvaffaqiyatli chiqishi nimaga bog'liq deb hisoblagan? 1) tanlash uchun olingan organizmlarning son jihatdan ko'pligiga; 2) tashqi muhit omillariga nisbatan chidamliligiga 3)ulardagi individual o'zgaruvchanlikka; 4)tanlashni olib borayotgan shaxsning sinchkovligiga; 5) tanlash olib borilayotgan organizmlarning nazoratsiz chatishmasligiga 6) tanlash ta'sirini irsiy o'zgaruvchanlik tufayli to'plana borishi; 7) organizmlar egallagan hududning kengligiga A)1,2.5,7 B) barchasi C)1,3,4.5,6 D) 1,2,3,5,7

32.Organlar korrelyatsiyasi to’g’risida fikrlar bildirgan olimga tegishli javobni toping.

A)Hayvonlar klassifikatsiyasining asosini tuzgan B)turli kasalliklar oziqlanish tartibining buzilishi C)Olam o’z-o’zidan paydo bo’lganligini e’tirof etgan D)Yashash uchun kurash haqida dastlabki fikrlarni keltirgan

33.Qaysi olim o’simliklar, hayvonlar va odamning o’zaro o’xshashligini e’tirof etadi?

A)Abu Rayhon Beruniy B)Abu Ali ibn Sino C)Abu Nasr Farobiy D)Ahmad ibn Nasr Forobiy

II-variant

2.Karl Linney hayvonlarni qanday klassifikatsiyaladi? A)Turlarni avlodlarga, avlodlarni turkumlarga, turkumlarni oilalarga, oilalarni esa sinflarga birlashtirdi B)Turlarni turkumlarga, turkumlarni oilalarga, oilalarni sinflargaC)Turlarni avlodlarga, avlodlarni oilalarga, oilalarni turkumlarga, turkumlarni sinflarga

D) Turlarni avlodlarga, avlodlarni oilalarga, oilalarni sinflarga, sinflarni turkumlarga

3.K.Linney nimaga asoslanib sun’iy sistema tuzdi?A)o’simlik va hayvonlarning ko’pgina belgilarini hisobga olib B)o’simlik va hayvonlarning tashqi tuzilishi va ichki belgilariga qarab C)o’simlik va hayvonlarning ayrim belgilariga qarab D)O’simlik va hayvonlarning tuzilishiga qarab

4.K.Linney hayyvonlarni nimaga asoslanib sinflarga bo’ldi?A) hayvonlarning ko’pgina belgilarini hisobga olib, 6 sinfga bo’ldi B)hayvonlarning nerv sistemasiga qarab 6 ta sinfga bo’ldi C)hayvonlarning ayrim belgilariga qarab 10 sinfga bo’ldi D) tuzilishiga qarab 6 sinfga bo’ldi

5.K.Linney o’simliklarning qanday xususiyatlariga ko’ra sinflarga bo’ldi?1.gulining tuzilishiga ko’ra; 2.changdonlarining shakliga qarab; 3.changdonlarining soniga qarab; 4.changchi iplarining uzun-qisqaligiga qarab; 5.changchi iplarining rangiga qarab; 6.changchi iplarining birlashishiga qarab; 7.23sinfga bo’ldi; 8.24sinfga bo’ldi; 9.10sinfga bo’ldi; 10.6sinfga bo’ldi. A)1.2.3.8 B)2.3.5.6.7 C)3.4.5.6.8 D)3.4.6.8

6.Qaysi olimlar o’simlik va hayvon turlari o’zgarmaydi, deb hisoblashgan?

A)Kyuve, Lamark B)Linney, Lamark C)Linney, Kyuve D)Darvin, Lamark

7.Qaysi olimlar biologiya atamasini fanga kiritishgan? A)Lamark va Gekkel B)Lamark va Lerua C)Lamark va Trevinarus D)Lamark va Tensli

8.Lamark hayvonlarni qanday klassifikatsiyalagan? A) hayvonlarning ko’pgina belgilarini hisobga olib, 14 sinfga bo’ldi B)hayvonlarni qarindoshligiga qarab 14 ta sinfga bo’ldi C)hayvonlarning ayrim belgilariga qarab 10sinfga bo’ldi D)hayvonlarning ichki tuzilishiga qarab 6 sinfga

9.Lamark hayvonlarni bosqichlarga ajratishda qaysi organlar sistemasiga e’tibor qaratdi? 1.ovqat hazm qilish; 2.ayirish; 3.qon aylanish; 4.nafas olish; 5.nerv sistemasiga; 6.sezgi organlari; 7.jinsiy sistemasi A)1.2.3.4.5 B)1.3.4.5.6 B)3.4.1.5 D)6.7.5.4.3

10.Lamark turlarning o’zgarishida nimaning asosiy omil ekanligini ta’kidlaydi?

A)vaqt B)tashqi muhit C)organizmlarning o’zaro munosabati D)organizmlarning xulq-atvori

11.Tashqi muhit omillari bilvosita ta’sir ko’rsatmaydigan organizmlar qatorini toping.

A)nerv sistemasi yuksak tuzilgan hayvonlar B)odamlar C)o’simliklar va tuban hayvonlar D)sutemizuvchilar

12. Muhit omillarining hayvonlar o’zgarishiga ta’sir etishini bosqichma-bosqich ko’rsating.

1.hayvonlarning ba’zi organlarining mashq qilishiga, boshqalarining mashq qilmasligiga sabab bo’ladi; 2. harakatlar o’zgarishiga olib keladi; 3.Muhitning uzoq vaqt davom etgan o’zgarishi hayvonlar hayotiga ta’sir etadi; 4.Muhit ularning talabini o’zgartiradi; 5.mashq qiladigan organlar ko’lami ortadi; 6.hayvonlaning xulq-atvorini o’zgaradi; 7. Mashq qilmaydigan organlar kuchsizlanib borib, rivojlanmaydi va yo’qolib ketadi.A)3.4.2.6.1.5.7 B)3.2.4.1.5.7 C)6.3.4.2.1.5.7 D)6.3.2.1.5.7

13.Lamark bila olamagan evolutsiyaning harakalantiruvchi kuchlarini qaysi Markaziy Osiyo olimi aniqlagan?A)Forobiy B)Beruniy C)ibn Sino D)Bobur

14.Kyuve biologiyaning qaysi sohalarida faoliyat yuritgan? 1.solishtirma anatomiya; 2.anatomiya; 3.morfologiya; 4.embriologiya; 5.sistematika; 6.paleontologiya; 7.fiziologiya A)2.3.5.6 B)1.3.4.5 C)1.2.3.4.5.6 D)2.3.5.6.7

15.To’g’ri fikrni aniqlang

A)Kyuve turli era va davrlarda hayvonot olamining turli-tuman xillari yashaganligni aniqlab, turla o’zgaruvchan degan xulosaga kelgan B)Lamark muhit muhit ta’siriga javob reaksiyasiga qarab barcha organizmlarni 2 ta guruhga ajratdi

C)XVII-XIX asrlarda hayvon va o’simliklarning shaxsiy taraqqiyotini o’rganish sohasida tadqiqiotlar olib borildi D)Kyuve Linneydan farqli ravishda hayvonlarni klassifikatsiyaga solishda ayrim belgilarga emas, qon aylanish sistemasiga e’tibor berdi

16.Darvin o’simlik va hayvonlarning yangi formalarini chiqarishda nimaga yuqori baho berdi?

A)ongsiz tanlash B)tabiiy tanlanish C)seleksiya D)hayvonlarning geoegrafik tarqalishiga

17. Galapagoss arxipelagida hayvonlarning qaysi sinf vakillari ko’p uchraydi?

A)qushlar, sutemizuvchilar B)qushlar, sudralib yuruvchilar C)sutemizuvchilar, sudralib yuruvchilar D)baliqlar, qushlar

18. Yovvoyi hayvonlarni qo’lga o’rgatish, yovvoyi o’simliklarni madaniylashtirish qachon boshlagan?

A)bundan 10-12ming yil oldin B)9-10 ming yil oldin C)5-7ming yil oldin D)9-5ming yil oldin

19. Foydali mumkin qadar keskin o’zgartirish natijasida hosil qilingan hayvon zotlarini aniqlang.

1.qo’ylarning qorako’l zoti; 2.otlarning axaltaka zoti; 3.qo’ylarning hisor zoti; 4.bo’rdoqi qo’y; 5.qorabayir; 6.tovus kaptar 7.kostroma A)1.2.3.5 B)1.2.6.7 C)4.6 D)2.5

20. Yovvoyi ajdodi ikki-uch tur bo’lmagan hayvonlarni aniqlang. 1.it; 2.qo’y; 3.tovuq; 4.kaptar; 5.qoramol; 6.karamA)3.4.5.6 B)1.2.3.5 C)3.4.5 D)2.4.5

21.Darvin sun’iy tanlashning muvaffaqqiyatli chiqishi uchun nimalarga bog’liqligini ta’kidlagan?

1.ko’zlangan maqsadga mos organizmlarni tanlash va saqlash; 2.tanlash olib borilayotgan organizmlarning nazoratsiz chatishmasligini nazorat qilish; 3.seleksionerning tajribasi va sinchkov bo’lishi; 4.organizmlarning son jihatdan ko’p bo’lishi; 5.chatishtirish uchun zarur bo’lgan ota-ona formalarini saralash va ulardan yangi nasl olish; 6.tajriba olib borilayotgan organizmlardagi individual o’zgaruvchanlik; 7.talabga mos bo’lmagan organizmlarni yaroqsizga chiqarish;

A)2.3.4.6 B)1.5.7 C)1.2.3.5.7 D)2.3.5.7

22.Xonakilashtirilgan tulkilar qachon urchiydi? A)dekabr-yanvar; aprel-may B)mart-aprel C)noyabr-dekabr; mart-aprel D)dekabr-yanvar; mart-aprel

23.Yangi nav va zot chiqarishda nimalar harakatlantiruvchi kuch hisoblanadi?

A)sun’iy tanlash va fenotipik o’zgaruvchanlik B)tabiiy tanlash va genotipik o’zgaruvchanlik C)sun’iy tanlash va genotipik o’zgaruvchanlik D)tabiiy tanlash va sun’iy tanlash

24.Kaptar zotlarini ajrating. A)buqoq, liven B)urishqoq, yakobin C)yakobin, tovus D)ko’k qora kaptar, tovus kaptar

25. Darvin qaysi hayvon turlarining J. Amerikada uchrab, Sh.Amerikada uchramasligini aytadi?

A)Chumolixo’r, zirhlilar, lama, tapir, yalqov, keng burunli maymunlar B)Fil, tuban sutemizuvchilar, zirhlilar C)vyuroklar, toshbaqalar D)chumolixo’r, vyurok, lama, tapir, yalqov, tor burunli maymunlar

26.Sun’iy tanlash natijasida yaratilgan organizmni belgilang. A)tapir B)muflon C)axaltaka D)yovvoyi ko’k qoya kaptar

27.Qaysi olim sun’iy tanlash yo’li bilan hayvonlarni xonakilashtirish mumkinligini isbotlab berdi?

A)Darvin B)Lamark C)Belyayev D)Chebaksarov

28.Tur xili deganda Darvin qanday organizmlarni tushungan? A)turga xos belgi-xossalar yaxshi ifodalangan organizmlar B)shubhali turlar C)oraliq formalar D) turga xos belgi-xossalar yaxshi ifodalanmagan organizmlar

29.Kyuvening mulohazasiga ko’ra nima uchun hayvonlar o’zgarmaydi?

A)Bir hayvon turi boshqa hayvon turiga aylanganini ko’rmaganligi sababli B)Hayvonlarning tuzilishi funksiyalariga binoan yaratilgan C)har bir hayvon yashash muhitiga mos yaratilgan D)Kyuve hayvonlar o’zgaradi degan fikrni yoqlagan

30.Kyuve hayvonlar sistematikasiga qo’l keladigan qanday prinsip kashf qildi?

A)rekonstruksiyalash B)Paleontologiya dalillaridan foydalanish C)korrelyatsiya D)Binar nomenklatura

31. Yovvoyi bankiv tovuqlari uchun xos bo'lmagan xususiyatlarni aniqlang? 1.Hindistonning chakalakzorlarida tarqalgan 2.Janubiy shariy Osiyoning chakalakzorlarida tarqalgan 3.Shimoliy sharqiy Osiyoni chakalakzorlarida tarqalgan 4.odamdan qo'rqadi 5.odamdan uncha hurkmaydi 6.odamlar tomonidan boqiladi 7.kechalari yerda uxlaydi 8.kechalari daraxtbuta shoxlarida uxlaydi 9,xonaki tovuqlar bilan chatishib normal nasl bermaydi 10.xonaki tovuqlar bilan chatishib normal nasl beradi A.1,2,3,5,8,10 B.3,4,6,7,9 C. 1,2,5,6,8,10 D.1,2,5,8,10

1.Quyidagi olimlarning fikrlari va olib borgan ishlarini juftlang.

a)Lamark b)Linney c)Kyuve

1.Birinchi marta organik olam evolutsiyasi haqidagi nazariyani yaratdi 2. 10 mingdan ortiq hayvon turlarini tavsiflab berdi.3. Turlarni avlodlarga, avlodlarni esa oilalarga, oilalarniturkumlarga, turkumlarni oilalarga birlashtiradi. 4.O‘simlik va hayvonlarning ayrim belgi larigagina asoslangan holda sun’iy

sistema tuzishga muvoffaq bo‘ldi.5. «umurtqasizlar» va«biologiya» atamalarini fanga birinchi bo‘lib kiritdi.6.Morfologiya, anatomiya,sistematika, paleontologiya sohalarida tadqiqot olibborgan 7. turlar o‘zgarmaydi, degan g‘oyaga tanqidiyko‘z bilan qaragan va evolutsion ta’limotni targ‘ibqilgan 8.Har bir

hayvon turi o‘zi yashaydigan muhitga muvofi q ravishdayaratilgan va o‘zgarmasdir.

A)a-1,5,7 b-2,3,4 c-6,8 B) a-1,5,7 b-2,4 c-6,8 C) a-1,5,8 b-2,3,4 c-6,7 D) a-5,7 b-2,4 c-6,8

2.Quyidagilardan noto`g`ri ma`lumotni aniqlang.

A)K.Linney barcha o‘simliklarni changdonlarisoniga, changli iplarning uzun-qisqaligiga va birla shishiga qarab 24 sinfga,hayvonlarni tuzilishiga ko‘ra 6 sinfga bo‘ldi.

B) K.Linney o‘simlik va hayvon turlari o‘zgarmaydi, degan fikr bildirgan

D)K.Linney sun`iy sistema tuzgan

3.Lamark (a) va Darvin (b)asarlarini juftlang.

1.”Hayvonlarning paydo bo`lishi”,2. «Zoologiyagakirish»3.”Turlarning paydo bo`lishi”4. «Zoologiya falsafasi»5.”Hayvon tanasining qismlari”6.”Odamning paydo bo`lishi va jinsiy tanlanish”7.”O`simliklar dunyosida chetdan va o`z-o`zidan changlanishning ta`siri”8.”Yovvoyi va madaniy o`simliklarning o`zgaruvchanligi

4.Quyidagilardan Lamark g`oyalari va olib borgan tadqiqotlarini aniqlang.

1.Birinchi marta organik olam evolutsiyasi haqidagi nazariyani yaratdi 2.Sinf, turkum, avlod, tur kabi sistematik kategoriyalar real 3. Turlarni avlodlarga, avlodlarni esa oilalarga, oilalarniturkumlarga, turkumlarni oilalarga birlashtiradi. 4. Tabiatda faqat individlar real deb hisoblagan.5.Hayvonot olamini qon-qarindoshligigaasoslangan klassifikatsiyani ilgari surgan. 6.Morfologiya, anatomiya,sistematika, paleontologiya sohalarida tadqiqot olibborgan 7. U barcha hayvonlarni 14 sinfgaajratgan. Ulardan 4 ta sinf umurtqasizlarga, 10 ta sinf umurtqalilarga tegishlidir. 8.Har birhayvon turi o‘zi yashaydigan muhitga muvofi q ravishdayaratilgan va o‘zgarmasdir.

A)1,4,5,7 B) 1,4,5 C)2,3,6,7 D)2,6,8

5.Quyidagi fikrlarni va tadqiqotlarni olimlar bilan juftlang.

1.Hayvonlarni ovqatlanish, qon aylanish, nafas olish va nerv sistemasiga qarab6 bosqichga ajratdi.2.Har qanday tirikmavjudot bir butun sistema bo‘lib, uning organlari bir-biribilan uzviy bog‘liq. Shunga ko‘ra, hayvonning bir organi,masalan, ovqat hazm qilish organining o‘zgarishi u bilanaloqador bo‘lgan boshqa organlarning ham o‘zgarishigaolib keladi.3. 1827-yili sutemizuvchi hayvonlarda tuxum hujayrasini kashf etdi.4.sodda mavjudotlaro‘z-o‘zidan anorganik tabiatdan paydo bo‘ladi. 5.Turlar o‘zgarishida vaqt asosiy omil sifatidamuhim ahamiyatga ega. 6. umurtqalilarning turli sinfl ariga mansub hayvonlar embrionirivojlanishining dastlabki bosqichlarida o‘zaro o‘xshashliklarini aniqladi.7.Korrelyatsiya prinsipining asoschisi 8.Jo‘ja taraqqiyotini sinchiklab o‘rganib, uning organlari asta-sekinlik bilanrivojlanishini kuzatdi.

a-J.Kyuve b-J.B.Lamark c-K.Ber

A)a-2,6,7 b-1,4,5c-3,8 B) a-1,4,5 b-2,6,7c-3,8 C) a-5,6,1 b-2,7c-3,8 D) a-2,7 b-1,4,5c-3,6,8

6.Darvin 1831-yili universitetni tamomlagandan keyin professor (1)…..unibutun jahon bo‘ylab safarga jo‘natilayotgan (2)……kemasidagi ekspeditsiyatarkibida tabiatshunos sifatida ishtirok etishga tavsiya etdi

A)1-Guker,2- GalapagossB)1-Genslo,2-Bigl C)1-Guker,2-Bigl D)1-Genslo,2- Galapagoss

7.Darvinni ayniqsa, qaysi hududning hayvonot va o‘simliklar olami hayratgasoldi ?

A)Janubiy Amerikaning g‘arbiy qirg‘og‘idan 500 kmuzoqlikdagi Galapagoss arxipelagining

B) Janubiy Amerikaning g‘arbiy qirg‘og‘idan 700 kmuzoqlikdagi Galapagoss arxipelagining

C)G`arbiy Amerikaning sharqiy qirg‘og‘idan 500 kmuzoqlikdagi Karib arxipelagining

D)Shimoliy Amerikaning g‘arbiy qirg‘og‘idan 700 kmuzoqlikdagi Karib arxipelagining

8.Lamarkmuhit ta’siriga javob reaksiyasiga qarab, barcha organizmlarni 3 guruhgabo‘lgan.

Shunga ko`ra birinchi (a) , ikkinchi(b) va uchinchi(c) guruhga kiruvchi organizmlarni juftlang.

1.yo`ng`ichqa 2-suvkesar 3-bezgak paraziti 4-Tripanasoma 5-baliqko`z 6-vyurok 7-vidra 8-topinambur

A)a-3,4 b-2,6,7 c-1,8,5 B)a-1,8,5 b-3,4,c-2,6,7 C)a-2,6,7 b-1,5,8 c-3,4 D) a-1,5 b-3,4 c-2,6

9.Lamark fikriga ko`ra tashqimuhit qaysi organizmlarga bevosita(a) va bilvosita(b) ta’sir ko‘rsatishini aniqlang.

1.yo`ng`ichqa 2-suvkesar 3-bezgak paraziti 4-Tripanasoma 5-baliqko`z 6-vyurok 7-vidra 8-topinambur

A)a-2,6,7 b-1,5,8 B) a-1,5,8 b-3,4 C) a-1,5,8,3,4 b-2,6,7 D) a-1,5,8 b-2,6,7

10. Lamark fikriga ko`ra muhitninguzoq davom etgan o‘zgarishi hayvonlar hayotiga ta’sir etib, avval ularning…..(1) o‘zgartiradi ,natijada ……(2)o‘zgarishiga olib keladi. Bunday sharoit davom etsahayvonlarning …..(3)o‘zgaradi.

C)1-harakat,2-xulq-atvor 3-talab D)1-talab,2-xulq-atvor,3-harakat

11.To`g`ri fikrni aniqlang.

A).Organlarningmashq qilmasligi ular degradatsiyasi (murakkablashuv)ga va yo‘qolib ketishigasabab bo‘ladi.

B)Lamark organik olam evolutsiyasi haqidagi nazariyaga asos soldi va evolutsiyaning harakatlantiruvchi kuchlari yashash uchun kurash, tabiiytanlanish ekanliginie`tirof etdi

C)Jorj Kyuve Lamarkdan farqli ravishda hayvonlarnisistemaga solishda nerv sistemasi tuzilishiga e’tiborni qaratish lozimligini aytdi.

12.J.Kyuve olib borgantadqiqotlarga xos bo`lmagan(a) va xos bo`lgan(b)xususiyatlarni ajrating.

1.Qazilma holda saqlangan hayvon va o‘simliklar to‘g‘risidagi arxeologiya fani rivojlanishida xizmatlari nihoyatida katta bo‘ldi.2.qazilma holdagi sutemizuvchilar, sudralib yuruvchilarning 150 dan ortiq turini

o‘rgandi.3. korrelatsiya prinsipidan foydalanib, ilgari yashab, qirilib ketganhayvonlarning topilgan ayrim suyaklariga qarab butun hayvon qiyofasini qaytatiklash metodini kashf etdi va undan amaliyotda foydalandi. 4.Olim turli era vadavrlarda hayvonot olamining turli-tuman xillari yashamaganligini kuzatdi 5.Vaqt o‘tishi bilanorganizmlar murakkablashmasligi kuzatdi 6.Halokatlar nazariyasini ilgari surdi

13. Galapagoss arxipelagida qaysi sinf vakillari ko`p uchraydi (1)qaysi turkumga kiruvchi (2)hayvonlarning har biri o`ziga xos tuzilishga ega?

A)a-Qushlar,Toshbaqalar b-Chumchuqsimonlar, tangachalilar

B)a-Qushlar,sudralib yuruvchilar b-chumchuqsimonlar, vyuroklar

D) a-Qushlar,sudralib yuruvchilar b-Chumchuqsimonlar,tangachalilar

14.Galapagossning har bir orolidagi Vyuroklar qaysi xususiyati jihatidan keng reaksiya normasiga ega?

A)Bosh miya tuzilishi B)Patlarining tuzilishi C)tumshug`ining tuzilishi D)oyoqlarining tuzilishi

15. Janubiy Amerikada uchrab Shimoliy Amerikada uchramaydigan tuyoqli sutemizuvchilarni aniqlang.

A) keng burunli maymunlar, lama, tapir, yalqov, chumolixo‘r, zirhli

B)lama,tapir,kabarga C) yalqov, chumolixo‘r, zirhliD)Lama,tapir

16.Darvin fikriga ko`ra Shimoliy va Janubiy Amerika faunasidagi farqlar qaysi alohidalanish natijasida yuzaga kelgan?

17.Qaysi fan dalillari dalillar turlarning turg‘un emas,balki o‘zgaruvchan ekanligidan dalolat beradi ?

1.Geologiya, 2.zoologiya 3.paleontologiya,4.arxeologiya 5.solishtirma anatomiya, 6.embriologiya 7.sistematika

A)1,2,3,4 B)1,3,5,6 C)2,4,6,7 D)3,5,7

18.Darvin o‘z faoliyatini nimadan boshladi?

A)Turlar o`zgarishini aniqlashdan

C) xonaki hayvon, yovvoyi o‘simliklarning xilma-xilligining sabablarini o‘rganishdan

D) sun’iy tanlash bilan yovvoyi hayvonlarni xonakilashtirish mumkinliginitajriba orqali isbotlashdan

19.Qaysi fan ma’lumotlarining ko‘rsatishicha, odam paydobo‘lmasdan ilgari yer yuzida madaniy o‘simliklar, xonaki hayvonlar bo‘lmagan?

A) Geologiya B) paleontologiya

C) embriologiyaD) arxeologiya

20.Ongsiz (a)va ongli(b)tanlashga xos bo`lgan xususiyatlarni aniqlang.

1. Bunda yaratilmoqchi bo‘lgan o‘simlik navi, hayvon zotiqanday ijobiy belgi-xossalarga ega bo‘lishi oldindan rejalashtiriladi 2. Janubiy Amerikaning Olovli Yerida yashovchi qabilalar ocharchilik paytida

vidra ovlashda unchalik ko‘mak bermaydigan it hamda mushuklarni yeb,yordam beruvchi itlarni saqlab qolinishi mislo bo`ladi 3.tarkibida yuqori sifatli kleykovina bo`lgan bug`doyning yaratilishi4.zot va nav chiqarish uzoq muddat talab qiladi5. tanlash natijasining ko‘p jihatdansamarali 6.Ko`k qoya kaptari shu usulda keltirib chiqarilgan

A) a-2.4,6 b-1.3.5 B) a-1,3,5 b-2,4 C)a-2.4 b-1.3.5 D) a-4,6 b-3.5

21.Sun’iy tanlash jarayonida inson o‘zi uchun foydali belgi-xossalarini mumkinqadar keskin o‘zgartirishga harakat qilishi natijasida kelib chiqqan zotlarni aniqlang.

1. Bo‘rdoqi qo‘y 2. cho‘chqa zotlari 3.urug‘ bermaydigan o‘simlik 4.itlarning junli 5.kaptarlarning shamolga qarshi uchaolmaydigan zotlari 6.Kam sut beruvchi sigir zotlari

A)1,2,3,5 B)1,2,5 C)1,2,3,4,5,6 D)2,3,4,5

22.Bir yovvoyi ajdodga ega(1) va 2-3 yovvoyi ajdodga ega organizmlarni aniqlang.

a-it ,b-karam c-qo`y d-tovuq e-kaptar f-qoramol

A)1-a,c 2-b,d,e,f B) 1-b,d,e ,f 2-a,c C) 1-a,c ,f2-b,d,e D) 1-d,e,f 2-a,b,c

23.Kaptar(1) va qoramol(2) zotlarini juftlang.

1.bo`qoq kaptar 2-zagorsk 3-ko`k qoya kaptari 4-xolmagor 5-yevropa 6-yakobin 7-kostroma 8-turman

A)1-1,3,6,8 b-4,5,7 B)1,2,3,6,8 b- 4,5,7 C)1-4,7 b-1,6,8 D)1,6,8 b-4,7

24. K. D. Belyayev faoliyati bilan bog`liq to`g`ri javoblarni ajrating.

1.Sun’iy tanlash bilan yovvoyi hayvonlarni xonakilashtirish mumkinliginitajriba orqali isbotlagan2. kumushsimon qora bo`rilar ustida kuzatish ishlarini olib borgan 3. ikkinchi guruhi kiruvchi odamgatashlanishga qo‘rqib turadigan formalarni chatishtirgan 4. sun’iy tanlash o‘tkazish natijasida xuddi xonaki itlarga o‘xshash, ya’ni odamgatez o‘rganadigan, erkalaganda xursand bo‘ladigan organizmlar olishga muvoffaq bo`lgan5.Genetik xususiyatlariga qarab o‘tkazilgan sun’iy tanlash natijasida tulkilarning morfologikva fiziologik belgilari ham o‘zgargan.6. Tajribada morfologik belgilari ya`ni tashqi quloq suprasi osilgan,dumini esa gajak holda egib turadigan organizmlar olingan

A)1,3,5,6 B)2,3,4 C)1,4,6 D)1,3,4,5,6

25. Yovvoyi tulkilar odatdayilda bir marta–aprelda urchisa, xonakilashtirilganlari esa ikki marotabadekabr-yanvar va mart-aprel oylarida urchigan. Bu qaysi mezon yordamida aniqlangan?

A)Morfologik B)Fiziologik C)Geografik D)Etiologik

26.Darvin sun’iy tanlashning muvaffaqiyatli chiqishi qanday omillarga bog`liq deb hisoblagan?

1.tanlash uchun olinganorganizmlarning son jihatdan kamligiga, 2.organizmlardagi individual o‘zgaruvchanlikka,3.seleksionerning tajribasi va sinchkovligiga, 4.tanlash olib borilayotganorganizmlarning nazoratsiz chatishmasligiga,5- tanlash ta’sirini sun`iy tanlash tufayli to‘plana borishiga 6.Organizmlarning yoshi va jinsiy tarkibiga

A)1,3,5 B)2,4,6 C)2,3,4 D)2,3,5

27.Yangi nav va zot chiqarishda asosiy omil, ya’ni harakatlantiruvchi kuch nima?

B)Tabiiy tanlash, irsiy o‘zgaruvchanlik

C)Irsiyat ,o`zgaruvchanlik

D)Irsiyat,Sun`iy tanlash

28.Darvin organizmlarda shaxsiy o‘zgaruvchanlik borligini qanday isbotladi?

A)Sun’iy tanlash bilan yovvoyi hayvonlarni xonakilashtirish orqali.

C)Moslanish kompanentlarini o`rganish orqali

D)Yangi turlar hosil bo`lishini o`rganish orqali

29. «Tur xili» uchun mos keluvchi to`g`ri javobni aniqlang.

A) tur bilan turxili orasida oraliq formalar uchramaydi

B) «Tur xili» turlarni aniqlashni qulaylashtiradi

C) Darvin ularni «shubhali turlar» deb atagan.

D) Tur xillarining tabiatda mavjudligi tufayli olimlar turlar sonini aniqlashdaqiyinchilikka duch kelganlar

30.Tashqi muhitning organizmga ko‘rsatadigan muayyan(a) va nomuayyan(b)ta’siri mos keluvchi javoblarni aniqlang.

1. bir tur, zot, navga mansub organizmlar va ularning kelgusi avlodi bir yo‘nalishda o`zgaradi 2.individual o`zgaruvchanlik 3.guruhli o`zgaruvchanlik 4. Kunlar sovishi bilan shimoldayashovchi barcha sutemizuvchi hayvonlarning juni qalinlashadi5.evolyutsiya jarayonida nisbatan katta ahamiyatga ega 6. evolutsiya jarayonida organizmlarning reaksiya normasidoirasida muhitga moslanishini ta’minlaydi.

A)a-1,3,4,5,6 b-2,5 B)1,3,4,6 b-2,5

C)a-2,5,6 b-1,3,4 D)a-3,4,5 b-2,6

1.To`g`ri fikrni aniqlang.

B) Kunlar sovishi bilan shimolda yashovchi barcha sutemizuvchi hayvonlarning juni qalinlashadi .Bu nomuayyan o`zgaruvchanlikka misol bo`ladi.

C) Evolutsiya jarayonida nomuayyan o‘zgaruvchanlikka nisbatan muayyan irsiy o‘zgaruvchanlik katta ahamiyatga ega

D) Muayyan o`zgaruvchanlik nasldan naslga o‘tadi va shuning uchun xonakilashtirilgan hayvon zotlari, madaniy o‘simlik navlarining tabiiy sharoitda esa turlar vujudga kelishida nihoyatda muhim rol o‘ynaydi.

2.Shaxsiy o`zgaruvchanlikka xos bo`lgan xususiyatlarni ajrating.

1.Tashqi muhit omillari ta’sirida bir tur, zot, navga kiruvchi organizmlar turli yo‘nalishda

o‘zgaradi 2. ayrim individlarda sodir bo‘lib, boshqalarida kuzatilmaydi.3. Evolutsiya jarayonida shaxsiy o‘zgaruvchanlikka nisbatan guruhli irsiy o‘zgaruvchanlik katta ahamiyatga ega 4.nasldan naslga o‘tmaydi 5.xonakilashtirilgan hayvon zotlari, madaniy o‘simlik navlarining tabiiy sharoitda esa turlar vujudga kelishida nihoyatda muhim rol o‘ynaydi.6. Kunlar sovishi bilan shimolda yashovchi barcha sutemizuvchi hayvonlarning juni qalinlashadi.

A)1,3,5 B)2,4,6 C)1,2,3,5 D)1,2,5

3.Kombinativ (a),mutatsion(b) o‘zgaruvchanlik uchun xos bo`lgan to`g`ri javoblarni ajrating.

1. organizmlar genotipining o‘zgarishi tufayli sodir bo‘ladi 2.Bu o‘zgaruvchanlik ota-ona organizmlari

genotiplaridagi genlarning qayta kombinatsiyalanishi, ularning o‘zaro ta’siri natijasida vujudga keladi. 3.meyozda gomologik xromosomalarning mustaqil taqsimlanishi asosida kelib chiqmaydi 4. urug‘lanish paytida gametalarning tasodifiy kombinatsiyalari asosiga kelib chiqadi.5. foydali, neytral va zararli bo‘ladi .6.xromosomalar chalkashuvi va genlarning rekombinatsiyasi asosida kelib chiqadi. 7. DNK molekulasida bitta gen doirasida nukleotidlar tartibining o‘zgarishi natijasida kelib chiqadi

A)a-2,4,3,6 b-1,5,7 B) a-2,4,6 b-1,5,7 C) a-1,5,7 b-2,4,6 D) a-1,3,5,7 b-2,4,6

4.Foydali mutatsiyalar,uchun xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1.Ko`p uchraydi 2.kam uchraydi 3.ular namoyon bo‘lgan organizmlar tabiiy va sun’iy tanlash jarayonida saqlanib qoladi.4.Xo`rozning bo`yin qismida patning bo`lmasligi misol bo`ladi 5.Faqat dominant holda yuzaga chiqadi 6.Yashash uchun kurashda bu xildagi mutatsiyaga ega organizmlar yashab qoladi.

A)1,3,5 B)2,4,6 C)2,3,6 D)1,4,5

5.Gen (a) va xromasoma(b) mutatsiyalariga xos bo`lgan tog`ri xususiyatlarni ajrating.

1.Nisbatan ko`proq tarqalgan 2.Mikroskopda aniq ko`rsa bo`ladigan mutatsiyalar .3.xromasomalar soni o`zgaradi 4.polidaktiliya misol bo`ladi 5.Tug`ma karlik misol bo`ladi 6.Deletsiya misol bo`ladi 7.Gemofiliya dominant gen kasalligi 8.inversiyada xromasoma ayrim qismini 180 ⁰ga o`zgartiradi8.braxidaktiliya dominant gen kasalligidir.

A) a-1,3,5,8 b-2,6,7 B)a-2,3,6,7 b-1,4,5,8 C)a-1,4,5,8 b-2,3,6,7 D)a-1,4,5,8 b-2,6,7

6.Quyidagilardan genom mutatsiyalarini ajrating.

1.Deletsiya 2.Xo`rozning bo`yin qismida patning bo`lmasligi 3.poliploidiya 4.Daun sinromi 5.inversiya 6.geteroploidiya

A)1,5 B)1.2,5 C)3,4,6 D)2,3,4,5,6

7.Genom mutatsiyalarini ularga mos keluvchi javoblar bilan juftlang.

1.poliploidiya 2.Deletsiya 3. geteroploidiya 4.Anueploidiya

a- to‘plamdagi ayrim gomologik xromosoma sonining o‘zgarishi. b- xromosoma to‘plamining gaploid to`plamga nisbatan sonining o‘zgarishi c-xromasoma sonining ortishi yoki kamayishi d-xromasoma o`rta qismining yo`qolishi.

8………yashash uchun kurash iborasini keng ma’noda, ya’ni organizmlarning o‘zaro hamda anorganik

tabiatning noqulay sharoitlari orasidagi murakkab va xilma-xil munosabatlarini, shuningdek, normal nasl qoldirish layoqatini tushungan.

A)Aristotel B)Lukretsiy Kar C)Darvin D)Lamark

9.Har xil turga kiruvchi organizmlar orasidagi kurash;(a) bir turga kiruvchi organizmlar orasidagi kurash (b) organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi kurashi(c)ga mos keluvchi javoblarni ajrating.

1.sutemizuvchilarda mavsumiy tullash 2.Qo`ng`ir ayiqlarning yashash joyi uchun kurashi 3.Bug`doyzorda yorug`lik uchun kurash 4.hayvonlarning qishki uyquga ketishi 5.yirtqichlik 6.qushlar migratsiyasi 7.kannibalizm 8.bo`ri va tulkilarning o`lja uchun kurashi.9.Kulrang kalamush tomonidan qora kalamushlarning siqib chiqarilishi 10.Gorillalar o`rtasida gala boshchiligi uchun kurash

A)a-5,8,9,7 b-2,3,10 c-1.4.6 B) a-5,8,9 b-2,3,7,10 c-1.4.6

C) a-5,8,9,4 b-2,3,10 c-1,7,6 D) a-5,8,9,10 b-2,3,7 c-1.4.6

10. Bir turga kiruvchi organizmlar orasida yashash uchun kurash shiddatli bo‘lishini e’tiborga olib, yangi bog‘lar tashkil qilinayotganda mevali daraxtlarning turiga qarab…(1). Sun’iy yo‘l bilan o‘rmonlar barpo

etilayotganda (2) Respublikamizdagi ko‘llar, suv havzalarida baliqlarni sun’iy yo‘l bilan urchitish uchun avvalo ular …(3)tozalanadi Shundan keyin suv havzalarida xo‘jalik uchun ahamiyatli hisoblangan baliqlar ko‘paytiriladi.

a- tuproqqa zamburug‘ gifalari solinib, mikoriza hosil qilinadi.b- ko‘chatlar ma’lum oraliqda ekiladi c- yirtqich (gambuziya ) va uncha ahamiyati bo‘lmagan (Cho`rtan ) baliqlardan tozalanadi.d- yirtqich (Cho`rtan ) va uncha ahamiyati bo‘lmagan (gambuziya) baliqlardan tozalanadi. e-ko`chatlar zich ekilib mahsuldorlik oshiriladi f-Tuproq zamburug` gifalaridan tozalanadi.

A)1-e,2-f,3-c B)1-f,2-e,3-c C)1-b,2-a,3-d D)1-a,2-b,3-c

11.Shamol yordamida(1) va hasharotlar yordamida(2) changlanadigan o'simliklardagi moslanishlarni belgilang.

a) nektar ajralishi b) gullari ko'rimsiz c) xushbo'y hid taratadi d) gullari mayda e) changlari yengil f) gultojbarglari yirik.

A) 2-d,b,e 1-c,f,a B) 2-c,d,b 1-e,f,a C) 1-d,e,b 2-c,a,f D) 1-b,c,d, 2-a,e,f

12. Organizmlarning o'zaro hamda anorganik tabiatning noqulay sharoitlari orasidagi murakkab va xilma xil munosabatlarni yengishi va normal nasl qoldirish layoqati ..... deyiladi.

A) tabiiy tanlanish B) shaxsiy o'zgaruvchanlik C) yashash uchun kurash D) moslanish.

13. Quyidagi tariflarni ularga mos keladigan javoblar bilan juftlang.

1)yashash uchun kurashning natijasi 2)tabiiy tanlanish orqali tarkib topgan evolutsion natija 3)organizmlarning o'zi tarqalgan muhitda genotipini keskin o'zgartirmagan holda yashashi 4)organizmlar evolutsiyasining asosiy harakatlantiruvchi omili 5)organizmlar anatomiyasi, morfologiyasi va fiziologiyasining yashash muhitiga mos kelishi

a-moslanishning komponentlari b-tabiiy tanlanish c-moslanish d-yashovchanlik e-raqobatchanlik

A)1-e 2-a 3-d 4-b 5-c B)1-d 2-c 3-b 4-a 5-e C)1-b 2-a 3-d 4-b 5-c D)1-e 2-d 3-a 4-c 5-b

14. Tabiiy(2) va sun'iy(1) tanlanishga xos xususiyatlarni belgilang.

a) inson olib boradi b) tabiat bosharadi c) organizm manfaatlari birinchi o'rinda turadi d) inson o'z manfaatlarini ko'zlaydi e) 3turi farqlanadi f) 2turi farqlanadi

A) 1-c,b,e 2-a,f,d B) 2-b,f,c 1-a,e,d C) 1-b,c,f 2-a,d,e D) 2-b,c,e 1-a,d,f

15. Stabillashtiruvchi tabiiy tanlanishga xos xususiyatlarni belgilang.

1.irsiy o'zgaruvchanlik chegarasini kengaytiradi 2.bir biridan farq qiluvchi bir qancha individlar guruhi uchrashi 3.tabiiy populatsiyalarda Bempes tomonidan o'rganilgan 4.populatsiya turg'unligini oshiradi 5.Darvin tomonidan tabiatda o'rganilgan 6.gatteriya, latimeriyaning saqlanib qolganligi 7.ot evolutsiyasi

16. Stabillashtiruvchi(1) harakatlantiruvchi(2) va dizruptiv(3) tabiiy tanlanish shakllariga mis keladigan javoblarni belgilang.

a) shamol bo'ladigan okean orollarida rudement qanotli va qanotsiz hasharotlarning kamligi b) qanotlari o'rtacha uzunlikdagi chumchuqlarning tirik qolishi c) otlar evolutsiyasi d) gingko bilobaning saqlanib qolishi e) ikki nuqtali tugmachaqo'ng'iz f) shaharda qoramtir qayin odimchisining son jihatdan ortishi

A) 1-b,d 2-a,c,f 3-e B) 1-a,d,f 2-a,c 3-e C) 1-a,d 2-b,c,f 3-e D) 1-b,a 2-c,f 3-e

17. Ikki nuqtali tugmachaqo'ng'izning mavsumiy polimorfizm hodisasi(1); parazit o'simliklarda ildiz va bargning yo'qolishi(2); YO genotipli organizmning tabiiy abort bo'lishi(3); g'orlarda yashovchi hayvonlarda ko'zning yo'qolishi(4); qishloqda qoramtir qayin odimchisining nobud bo'lishi(5)

a)stabillashtiruvchi tabiiy tanlanish; b)harakatlantiruvchi tabiiy tanlanish; c)dizruptiv tabiiy tanlanish

A) 1-c 2-b 3-a 4-a 5-b B) 1-c 2-a 3-b 4-a 5-b C) 1-c 2-b 3-a 4-b 5-a D) 1-c 2-a 3-b 4-b 5-a

18. To'g'ri javobni belgilang.

A) Qoramtir ikki nuqtali tugmachaqo'ng'izning qishda kam nobud bo'lishi va yozda kam nasl berishi dizruptiv tabiiy tanlanishdir.

B) Tuyoqlilarda yon barmoqlarining yo'qligi stabillashtiruvchi tabiiy tanlanishdir.

C) Shamol tez tez bo'ladigan okean orollarida rudement qanotli va qanotsiz hasharotlarning kam, normal qanotlilarning ko'pligi harakatlantiruvchi tabiiy tanlanishdir.

D) Qishloqda oq formadagi qayin odimchisining son jihatdan ko'pligi stabillashtiruvchi tabiiy tanlanishdir.

19. Harakatlantiruvchi tabiiy tanlanishga mos keluvchi javoblarni belgilang.

1.chug'urchuq uyasiga 5tadan ortiq tuxum qo'ysa oziq yetishmasligi tufayli bolalarining nobud bo'lishi; 2.bazi qushlar, hasharotlar qanotlarining yo'qolishi; 3.muhit sharoiti o'zgarishi tufayli fenotip va genotip jihatdan yangi formalarning hosil bo'lishi; 4.hasharotlar yordamida changlanadigan gullar tuzilishidagi turg'unlik; 5.populatsiya o'zgaruvchanligi kamayadi, turg'unligi ortadi; 6.shaharda oqish formadagi qayin odimchisining nobud bo'lishi.

A)4,1,5 B)3,2,6 C)2,5,3 D)3,2,4

20. Morfologik moslanishlar(1), fiziologik moslanishalar(2), etologik moslanishlar(3) ga mos keladigan javoblarni belgilang.

a) hayvonlar dushmanlaridan saqlanish uchun yashirinadi; b) o'simliklarni qishki tinim davridan normal o'tishi uchun hujayralarida suv miqdorining ortishi; c) sahro hayvonlarida yog' moddasining to'planishi; d) tana shakli suyri bo'lgan hayvonlarning havo muhitiga moslanishi; e) hayvonlar tana shakli va rangining atrofdagi barg, novda, kurtakka o'xshashligi.

A) 1-e 2-a 3-c B) 1-d 2-b,c 3-a C) 1-e 2-a,b 3-c D) 1-d,e 2-c 3-a

21. Quyidagi organizmlarni ularda uchraydigan morfologik mislanishlar bilan juftlang.

1.amerika suviloni 2.povituxa 3.chupchik 4.kallima 5.jirafa 6.kvaksha.

a) ogohlantiruvchi rang; b) chalg'ituvchi rang; c) mimikriya; d) otalangan tuxumlarni orqa tomonda opichlab yuradi; e) himoya rangi; f) maskirovka.

A) 1-c 2-d 3-f 4-e 5-b 6-f B) 1-a 2-d 3-e 4-f 5-b 6-e C) 1-c 3-f 4-f 5-b 6-e D) 1-a 2-d 3-e 4-f 5-b 6-f

22. Organizmlarda uchraydigan maskirovkalarni belgilang.

1.ingichka novdaga 2.suv o'simliklariga 3.suvo'tlariga 4.kurtaklarga 5.bargga.

a) ikki pallali molluskalar; b) ninabaliq; c) chupchik; d) dengiz paxmoq otachasi; e) kalina.

A) 1-c 2-d 3-b 4-a 5-e B) 1-c 2-b 3-a 4-d 5-e C) 1-c 2-d 3-b 4-a D) 1-c 2-b 3-d 4-a 5-e

23. Himoya rangiga ega organizmlarni belgilang.

a) zebra terisining rangi b) odimchi qurt c) tillaqo'ng'iz d) beshiktervatat e) dengiz masxarabozi f) tentak qush.

A) a,b,f B) a,b,e C) a,e,c D) c,d,e

24. Quyidagi xususiyatlarni ularga mos keladigan moslanishlar bilan juftlang.

a) hayvonlarning tashqi rangi o'z yashash muhit rangiga mos bo'lishi; b) bazi hayvonlarning tashqi ko'rinishi rang barang bo'lib ko'zga yaqqol tashlanishi; c) hayvonlar tana shakli va rangi atrofdagi barg, novda, kurtakka o'xshashligi; d) dushmanlardan himoya qiladigan qo'shimcha vositalar mavjudligi; e) dushmanlari tomonidan ko'p qiriladigan hayvonlarni kam qiriladigan hayvonlarga taqlid qilishi; f) tanasida dog'lar va olachipor yo'llarning bo'lishi.

1.mimikriya 2.ogohlantiruvchi rang 3.chalg'ituvchi rang 4.himoya rangi 5.maskirovka

A) 1-b,d 2-e 3-f 4-c 5-a B) 1-c 2-e 3-f 4-a 5-b,d C) 1-e 2-b,d 3-f 4-a 5-c D) 1-d,e 2-b 3-f 4-c 5-a

25. Ogohlantiruvchi rang(1) va mimikriya(2)ga ega bo'lgan orgamizmlarni belgilang.

a) g'o'ng'illovchi pashsha b) korall aspidi c) gelekonius d) suvarak e) oddiy ari f) belyanka g) ko'pgina kapalaklar h) tukli ari.

A) 1-e,c,b,h 2-f,a,g,d B) 1-c,e,a,h,f 2-d,g,b C) 1-d,f,a 2-c,b,g,e,h D) 1-c,g,e,b,h 2-d,f,a

26. Maskirovka(a) va himoya rangi(b) mavjud organizmlarni belgilang.

1.ikki pallali molluskalar 2.ninabaliq 3.kuropatka 4.tentakqush 5.ko'lbuqa 6.kalina 7.gornostay 8.lattachi baliq.

A) a-2,6,1,8,5 b-4,7,3 B) a-3,5,1,7 b-4,2,8,6 C) a-2,8,1,5 b-4,3,7 D) a-3,8,6,1,4 b-5,2,7

27. Organizmlarda uchraydigan etiologik moslanishlarni aniqlang.

1.povituxa 2.qushlar 3.som balig'i 4.tilyapiya 5.tikanbaliq.

a) erkaklari urg'ochisi tashlagan tuxumlarini og'iz bo'shlida olob yuradi; b) erkaklari urchish paytida suv o'tlaridan uya yasaydi; c) tuxumlarini qorin tomoniga yopishtirib olib yuradi; d) tuxumlarini maxsus inlarga qo'yib tana harorati bilan isitadi; e) urug'langan tuxumlarini orqa tomonida opichlab oladi.

A) 1-c 2-d 3-e 4-b 5-a B) 1-e 2-d 3-c 4-a 5-b C) 1-c 2-d 3-e 4-a 5-b D) 1-e 2-d 3-c 4-b 5-a

28. O'simliklar olamidagi moslanishlarni belgilang.

1.ust tomonda mum qavatning bo'lishi 2.qalin tuklar bilan qoplanganligi 3.bargalrining mayda va qattiq bo'lishi 4.bargalrini tangachaga aylanganligi 5.sersuv o'simliklar 6.qurg'oqchilik paytida bargalarini to'kadi 7.vegetatsiya davri qisqa.

a) saksovul b) sigirquyruq c) yaltirbosh d) yantoq e) fikus f) aloe g) shuvoq.

A) 1-d 2-e 3-b 4-a,d 5-f 6-g 7-c B) 1-e 2-d 3-a 4-b 5-f 6-g 7-c C) 1-d 2-e 3-b 4-g,d 5-f 6-a 7-c D) 1-e 2-b 3-d 4-a 5-f 6-g,d 7-c

29. O'simliklarda meva va urug'larning tarqalishiga moslanishlar to'g'ri berilgan qatorni aniqlang.

1.tuklar yordamida 2.qanotsimon o'simtalar yordamida 3.ilgak, tikan, tuk yordamida

a) sariqchoy b) g'o'za c) aylant d) zarang e) ittikanak f) qayin g) qariqiz.

A) 1-b 2-d,a,e 3-g,f,c B) 1-b 2-c,g,e 3-a,f,d C) 1-b 2-d,f,c 3-a,g,e D) 1-b 2-a,e,g 3-c,f,d

30. Qanotchali meva(1), sanchuvchi meva(2), qarmoqli savatcha(3), tikanli meva(4), ilashuvchi meva(5)larni belgilang.

a) sassiqdaraxt b) ebalak c) qo'ytikan d) shumtol e) beda f) qariqiz g) temirtikan.

A) 1-b,a 2-d,e 3-g 4-c 5-f B) 1-d,b 2-g,a 3-f 4-c 5-e C) 1-d,a 2-g,b 3-f 4-c 5-e D) 1-a,b 2-g,e 3-d 4-c 5-f

A) genom mutatsiyaga uchragan

B) nuqtali mutatsiyaga uchragan

C) xromosoma mutatsiyaga uchragan

A) Fikus B) Yantoq C) Sigir quyruq D) Shuvoq

A) bulbul, jibilajibon

B) musicha, chumchuq

C) qorayaloq, sirchumchuq

D) A va C javoblar

4.Dengiz masxarabozi muhit sharoitiga moslanishning qaysi biriga kiradi?

A) To’g’ri javob yo’q

B) Mimikiriya C) Himoya rangi D) Maskirovka

5.Har qanday o’simlik va hayvon nasl qoldirganda yangi avlod ota-onadan,shuningdek, o’zaro ayrim belgi-xossalari bilan farq qilishini kuzatdi va uni …. deb nomladi.

A)irsiy o’zgaruvchanlik; B)fenotipik o’zgaruvchanlik;

C)genotipik o’zgaruvchanlik; D)shaxsiy o’zgaruvchanlik;

6.Zararkunanda hashoratlar – xasva, olma qurti, ko’sak qurti, shira va hakozalarga qarshi kurashda qaysi hashoratlardan foydalaniladi ?

A) Mikrofonus, oltin ko’z

B) Trixogramma, afelinus

C) Tugmacha qo’ng’iz

A) tugunak bakteriyariyalar

B) tuproq bakteriyalari C) lishayniklar D) mikoriza zamburug’ining gifalari

D) Barcha javoblar to’g’ri

A)Bir tur bilan ikkinchi tur orasida oraliq formalar uchramaydi; B)tur bilan tur xili orasida oraliq formalar uchraydi; C) Bir tur bilan ikkinchi tur orasida oraliq formalar uchraydi; D)B,C

1) tangachaqanotlilar turkumi;

2) tana rangining o’zgarishi nuqtali mutatsiya oqibati;

3) xatti-harakatining o’zgarishi xromosoma mutatsiyasi oqibati;

4) xartumchasi pastki jag’ bilan pastki labning qo’shilishidan hosil bo’lgan;

5) xartumchasi yuqori jag’ bilan pastki labning qo’shilishidan hosil bo’lgan

A) 2,4 B) 1,2,5 C) 2,3,4 D) 1,3,4

10.Yashash uchun kurashning xillariga mos keluvchi javoblarni tanlang.

a)har xil turlarga mansub organizmlar orasidagi kurash; b)bir turga kiruvchi organizmlar orasidagi kurash; c)organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi kurash;

1)namlikning yetishmasligi natijasida cho’l o’simliklarining ko’plab nobud bo’lishi; 2)qora suvkening baliq yeyishi; 3)bo’ri va tulkilarning tovushqonlar bilan oziqlanishi; 4)bir turga kiruvchi daraxtlarning yorug’lik uchun kurashi; 5)maynalarning chigirtka va so’nalarni yeyishi; 6)sovuqdan yumronqoziqlar, yomg’ir chuvalchanglarning nobud bo’lishi; 7) qushlar orasida urchish paytida uya qurish uchun joy talashishi;

A)a-1.3.5; b-2.4; c-6.7;

B)a-1.3.5; b-6.4; c-6.2;

C)a-1.2.5; b-3.7; c-6.4;

D)a-2.3.5; b-7.4; c-6.1;

11.Yashash uchun kurashning qaysi xili o’ta shiddatli kechadi?

A)har xil turlarga mansub organizmlar orasidagi kurash; B)bir turga kiruvchi organizmlar orasidagi kurash; C)organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi kurash; D)A,B

12.Qaysi javobda koroll aspidiga xos bo'lgan belgilar to'g'ri keltirilgan?

1) yuqori jag'ida zahar bezlari bor; 2) tishlari yo'q; 3) mimikriya hodisasi uchraydi; 4) yurak qorinchasi bitta; 5) erkagi harxil gameta hosil qiladi; 6) urg'ochisi geterogametali; 7) atrofidagi tovushlarni eshitmaydi; 8) tullash vaqtida po'sti yaxlit ko'chmaydi; 9) yuqori va pastki jag'lari harakatchan paylar yordamida birikmagan; 10) qon aylanish doirasi ikkita

A) 2,6,8,9 B) 1,4,6,10

C) 3,5,8,10 D) 3,4,6,7,9

A)ko’payishi va rivojlanishi; B)o’ljalar orasidan nimjon,kasal individlarni ko’plab yo’qotishi; C)o’simliklar bilan oziqlanishi; D)hamma javob to’g’ri.

A)chug’urchiq, chittak; B)asalarilar; C)podaliya; D)entobakteriyalar.

15. Harakatlantiruvchi tanlanish deb nimaga aytiladi?

A)Ba’zi hollarda muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq individlar guruhining uchrashiga;

B)tashqi muhitning deyarli o’zgarmas mo’tadil sharoitda avlod-ajdod belgilari o’zgarmagan individlarning saqlanib qolishi, o’zgarganlarining qirilib ketishi;

C)organizmlarning yangi belgi-xossalarining hosil bo’lishi va rivojlanishni ta’minlaydigan tanlanish;

16 . …… organizmning muhitga moslashishida yangi populyatsiya, turlarning kelib chiqishida asosiy omil ekanligidan dalolat beradi.
A)yashash uchun kurash; B)ongli tanlash; C)ongsiz tanlash; D)tabiiy tanlanish.

17.Stabillashtiruvchi tanlanish deb nimaga aytiladi?

A)Ba’zi hollarda muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq individlar guruhining uchrashiga;

B)tashqi muhitning deyarli o’zgarmas mo’tadil sharoitda avlod-ajdod belgilari o’zgarmagan individlarning saqlanib qolishi, o’zgarganlarining qirilib ketishi;

C)organizmlarning yangi belgi-xossalarining hosil bo’lishi va rivojlanishni ta’minlaydigan tanlanish;

A)so’ruvchi; B)kemiruvchi; C)kemiruvchi- so’ruvchi; D)yalovchi xartum.

A)Ba’zi hollarda muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq individlar guruhining uchrashiga;

B)tashqi muhitning deyarli o’zgarmas mo’tadil sharoitda avlod-ajdod belgilari o’zgarmagan individlarning saqlanib qolishi, o’zgarganlarining qirilib ketishi;

C)organizmlarning yangi belgi-xossalarining hosil bo’lishi va rivojlanishni ta’minlaydigan tanlanish;

A)qarag’ay,terak; B)qayrog’och, terak; C)tol, terak; D)barcha o’simlik barglari.

A)bakteriyalar; B)zamburug’lar; C)o’simliklar; D)hayvonlar.

A)fenotipiga; B)genotipiga; C)reaksiya normasiga; D)A,B

A)yashovchanlik; B)raqobatchanlik; C)nasl qoldirish; D)A,B,C

A)rang jihatidan muhit rangiga o’xshashlik; B)badbo’y hid chiqarish, zahar ishlab chiqarish; C)shakli va rangiga ko’ra biror narsaga o’zshashlik; D)kam qiriladigan hayvonlarga ko’p qiriladigan hayvonlar tashqi qiyofasi bilan o’xshashligi.

1)daraxt kurtaklariga o’xshash; 2)qanotlarining shakli, naqsh va tomirlari bargga o’xshash; 3)traxeya bilan nafas oladi; 4)o’pka bilan nafas oladi; 5)yuragi 4 kamerali; 6)yuragi ko’p kamerali;7)tuvoloqlar turkumiga mansub; 8)tangachaqanotlilar turkumiga mansub;

A)6.8.2.4 B)5.7.3.1 C)8.3.2.6 D)7.5.4.1

26,Quyidagi o’simliklarning nam tanqisligiga moslanishlari bilan juftlang.

a)fikus; b)saksovul; c)sigirquyruq; d)shuvoq; e)yantoq; k)ayiqtovon;

1)qurg’oqchilik paytida barglarini to’kadi; 2)barglari mayda va qattiq; 3)barglar kichik tangachalarga aylangan; 4)bargining ustki tomoni mum qavat bilan qoplangan; 5)barglari qalin tuklar bilan qoplangan; 6)vegetatsiya davri qisqa.

A)a-6; b-3; c-5; d-1; e-2,1; k-4; B)a-4; b-5; c-3; d-1; e-2,1; k-6;

C)a-4; b-3; c-5; d-1; e-2,1; k-6; D)a-3; b-4; c-5; d-2; e-2,1; k-6;

27.Quyidagi hayvonlarning qaysi hayvonlarga taqlid qilishini belgilang.

a)g’ong’illovchi pashsha; b)suvaraklar; c)amerika suviloni; d)oynasimon kapalak turlari; e)belyanka; 1)zaharli gelikonus kapalak; 2)oddiy ari; 3)xonqizi qo’ng’izi; 4)zaharli koral aspidi;

A)a-2; b-3; c-4; d-1; e-2.

B)a-2; b-3; c-4; d-2; e-1.

C)a-2; b-4; c-3; d-2; e-1.

D)a-3; b-2; c-4; d-2; e-1.

1. qayin 2.ittikanak. 3. qayrag’och 4. Sariqchoy.5. zarang 6. sassiqdaraxt

7. qarag’ay. 8.qariqiz. 9. Shumtol. 10.yovvoyi sabzi.11.repishka. 12.ebalak.

A)1.2.3.4.8 B) 1.3.5.6.9

C) 5.6.7.8.12.11.

D) 8.10.4.2.12.11

A)kombinativ o’zgaruvchanlik; B)mutatsion o’zgaruvchanlik;

C)rekombinativ o’zgaruvchanlik; D)modifikatsion o’zgaruvchanlik.

30.Nima uchun moslanish mutloq emas, nisbiydir?

A)muhit sharoitlarining o’zgarishi tez bo’lgani uchun; B)moslanishning paydo bo’lishi sekinlik bilan kechgani uchun; C)muhit sharoitlarining o’zgarishi tez, moslanishning paydo bo’lishi sekinlik bilan kechgani uchun; D)muhit sharoitlarining o’zgarishi tesekin, moslanishning paydo bo’lishi tezlik bilan kechgani uchun.

a) “Turli kasalliklar oziqlanish tartibining buzilishidan kelib chiqadi”

b) “Bir o’simlik turi boshqa turga aylanishi mumkin”

c) “Hayvon tiplari doimiy o’zgarmasdir”d) “Turlar tabiatda real emas”

e) “Tabiat o’zgaruvchan u doimo yangilanib boradi”

1) Geraklit; 2) Forobiy; 3) Ibn Sino; 4) Kuvye; 5) Lamark; 6) Tiofrast; 7) Beruniy

A) a-3;b-6;c-4;d-5;e-1.

B) a-2;b-6;c-4;d-5;e-7.

C) a-2;b-6;c-5;d-4;e-1.

D) a-2;b-6;c-4;d-5;e-1.

1) organlarning birbiriga muvofiq qo'shilishidan normal organizmlar rivojlanadi; 2) tananing bir qismining o'zgarishi, ikkinchi qismining o'zgarishiga sabab bo'ladi; 3)korrelativ organlar birbiriga bog'liq ; 4)organlarning nomuvofiq qo'shilishidan rivojlangan organizmlar o'lib ketadi; 5) bir organning o'zgarishi boshqa organning o'zgarishiga olib keladi; 6) hayvonlarning azolari alohida paydo bo'lgan ; 7) o'lik va tirik tabiat bir-biriga qarama-qarshi bo'lgan olov, suv, havo, tuproqdan kelib chiqqan.

A) 1,4,5,6 B) 4,6,7

C) 2,5 D) 2,3,5,6

A) qonli hayvonlarning barchasi ichki organlar o’zoro o’xshash va birxil tuzilganB) hayvonlarni klassifikatsiyalashda ayrim belgilarga asoslanish lozim

C)hayvonlarni klasifikatsiyalash da ko’p belgilarga asoslanish lazim

D) mavjudotlar o’zini o’zi idora qilish xususiyatiga ega

A)olov, yer, suv, metallar;

B) olov, yer, suv, havo, efir;

C)olov, havo, suv;

D)olov, suv, havo va tuproq;

5.Lukretsiy Karning fikrlarini toping.

a-olam o’z-o’zidan paydo bo’lgan; b-maymun va odam tana tuzilishi o’xshash;

c-hayvonlar nam yerdan kelib chiqqan; d-qo’y, it, ayiq va boshqa umurtqali hayvonlarning tuzilishini o’rgangan; e-dastlab hayvonlarning mayib-majrux xillari, keyinchalik harakatlanadigan, oziqlanadigan, urchiydigan, dushmandan o’zini himoya qiladigan normal hayvonlar paydo bo’lgan; j-organlarning bir-biriga muvofiq qo’shilishidan normal, nomuvofiq qoshilishidan esa anormal organizmlar rivojlangan; k-havo yurakka boradi.

A)a, b, k; B)a, d, j;

C)a, c, e D)b, d, k.

6.Geraklit tabiat haqida qanday fikr bildirgan?

A) Olam, suv va tirik tabiat olov, suv, tuproq havodan kelib chiqqan

B) Olam suv va olovdan paydo bo’lgan

C) Hayvonlarning, a’zolari tanalari alohida – alohida paydo bo’lgan, so’ng ular “Muhabbat” tasirida o’zaro qo’shilib organizmlarni hosil etgan

D) Tabiat o’zgaruvchan u doimo yangilanib turadi

7.Lamark hayvonlarni necha sinfga ajratgan. Ularning qanchasi umrtqalilarga qanchasini umrtqasizlarga tegishli?

A) 18 sinf 14 ta umrtqali 4 ta umrtqasiz

B) 14 sinf 4 ta umrtqali 10 ta umrtqasiz

C) 16 sinf 12 ta umrtqali 4 ta umrtqasiz

D) 17 sinf 4 ta umrtqali 13 ta umrtqasiz

8.Ch.Darvin qaysi hayvon larni Shimoliy Amerikada uchramasligini aytgan?

1.xartumlilar; 2.lama; 3.dengiz cho’chqasi; 4.pampas mushugi; 5.tapir; 6.yalqov; 7.skuns; 8.chumolixo’r.

A)1.2.3.4 B)8.6.2.5

C)7.4.3.1 D)2.4.5.7

a)”Xonakilashtirilgan hayvon, madaniy o’simliklarning o’zgaruvchanligi”

b)”Odamning paydo bo’lishi va jinsiy tanlanish” c)”O’simliklar dunyosida chetdan va o’z-o’zidan changlanishning ta’siri” d)”Turlarning paydo bo’lishi”

1.1859-yil; 2.1868-yil; 3.1871-yil; 4.1876-yil.

A) a-4, b- 3, c-1, d-2.

B) a-1, b- 4, c-1, d-2.

C) a-4, b- 1, c-3, d-2.

D) a-2, b- 3, c-4, d-1.

A)J.B.Lamark. B)J.Kyuve. C)K.Ber. D)K.Linney.

A)o’simliklar, nerv sistemasi tuzilishi murakkab organizmlar; B)o’simliklar, tuban hayvonlar; C) nerv sistemasi tuzilishi murakkab organizmlar; D)B, C

A)K.Linney; B)J.B.Lamark; C)Ch.Darvin; D)J.Kyuve.

A) gulqo`rg`onlarning shakli va soniga B) changdonlar soni, chang iplarining uzun – qisqaligiga C) gul urug`chisi tumshuqchasining shakliga D) urug`chi tugunchasining joylanishiga

A)kemiruvchilar, qora-kumush; B)yirtqichlar,kumushsimon-qora;

C)qo’lqanotlilar, qora-kumush; D)bo’risimonlar,kumushsimon-qora;

16.Kapalakgulning qaysi organi o’zaro o’xshash?

A)guli; B)poyasi; C)bargi; D)ildizi.

17.Tovuq(1) va kaptar(2) zotlarini juftlang?

a)yakobin; b)pochta; c)pervomay; d)buqoq; e)liven; g)tovus; k)rod aylend;

A)1-c, b, e, k; 2-a, d, g; B)1-c, e, k; 2-a, d, b, g;

C)1- b, e, k; 2-a, d, g, c; D))1-c, b, g, d; 2-a, e, k;

18.Quyida berilganlarning qaysilar korrelyatsiya prinsipiga mos keladi?

1) organlarning bir biriga muvofiq qo'shilishidan normal organizmlar rivojlanadi; 2) tananing bir qismining o'zgarishi, ikkinch qismining o'zgarishiga sababchi bo'ladi; 3) korrelyativ organlar bir-birigabog'liq;4)organlarning nomuvofiq qo'shilishidan rivojlangan organizmlar o'lib ketadi; 5) bir organning o'zgarishi boshqa organning o'zgarishiga olib keladi; 6) hayvonlarning a'zolari alohida paydo bo'lgan; 7) o'lik va tirik tabiat bir biriga qarama-qarshi bo'lgan olov, suv, havo, tuproqdan kelib chiqqan.

A) 1,4,5,6, B) 2,3,5,6

C) 4,6,7 D) 2,5

1. qayin 2. rediska 3. qayrag’och 4. ituzum 5. zarang 6. sassiqdaraxt 7. qarag’ay 8. Shumtol

A)1.2.3.4.8 B) 1.3.5.6. C) 5.6.7.8. D) B va C javoblar

20.J.Kyuve hayvonlarning nerv sistemasi tuzilishiga qarab nechta guruh tipga ajratgan. A)4:bo’g’imoyoqlilar,moleskalar, qushlar ,ququrlik hayvonlari, B)4:umurtqalilar,moluskalar,bo’g’imlilar,shulalalilar C)4:chuvalachanglar,ignatanlilar,bo’g’imlilar,moluskalar D)4:umurtqalilar,umurtqasizlar,ongli vaongsizlar

21. Qoramollarda terisining ola-bula bo’lishi qanday genlar ta’sirida rivojlanadi?

A) 1 ta dominant, 2 ta modifikator B)2 ta dominant, 1 ta modigikator

C) 2 ta retsessiv, 2 ta modifikator D) 1 ta retsessiv, 2 ta modifikator

22.O’zgaruvchanlik nima?

A)tirik organizmlarning o’z belgi xususiyatlarini kelgusi avlodlarga berish xossasi;

B)tirik organizmlarning tashqi, ichki omillar ta’sirida o’zgargan belgi xossalarni hosil qilish xususiyati; C)tirik organizmlarning belgi xususiyatlar yig’indisi.

23.Oraliq formalarsiz paydo bo’ladigan o’zgaruvchanlik bu:

A)modifikatsion o’zgaruvchanlik; B)ontogenetik o’zgaruvhanlik; C)mutatsion o’zgaruvchanlik; D)kombinativ o’zgaruvchanlik.

1.kombinativ; 2.ontogenetik; 3.rekombinativ; 4.modifikatsion; 5.mutatsion.

A)1, 3 B)2, 4

C)1, 3, 5 D)2, 3, 4

A)abiotik omillar ta’sirida paydo bo’ladi; B)organism yoshi bilan bog’liq holda yuzaga chiqadi; C)ikki har xil genotipli organizmlarni chatishtirishdan hosil bo’ladi;

D)mitoz yoki meyoz bo’linishda duragay organizmlarga genlar gomologik xromosomalarni tasodifiy tarqalishi natijasida ro’yobga chiqadi.

26.Qaysi o’zgaruvchanlik orasida foydalilari hamda zararlilari uchraydi?

A)modifikatsion o’zgaruvchanlik; B)ontogenetik o’zgaruvhanlik; C)mutatsion o’zgaruvchanlik; D)kombinativ o’zgaruvchanlik.

A)turlar va turkumlar; B)turkumlar va avlodlar; C)turlar va avlodlar;

D)bo’lim va avlodlar.

28.Shereshevskiy – Terner, Klaynfelter va X – trisomiya kabi kasalliklarning paydo bo’lishi qaysi mutatsiyaga misol bo’ladi?

A) genom; B)gen; C)xromosoma; D)sitoplazmatik.

A)140 B) 500 0)80 D) 220

1.sutemizuvchilar; 2.sudralib yuruvchilar; 3.qushlar; 4.baliqlar; 5.suvda hamda quruqlikda yashovchilar. A)1, 2 B)1, 2, 3 C)1, 3 D)4, 5

1.Yangi turlar paydo bo`lishining nechta yo`nalishi bor?

a) 2ta b) 3 ta c) 4 ta d) 5 ta

2. Geografik alohidalanish natijasida kelib chiqqan turlar va kenja turlarni ko`rsating

1-tog` vyuroklari; 2-yonsuzar; 3-kokilchali chittak; 4-qilquyruq; 5-kavkaz; 6-manjur; 7-skerda

8-g`o`za; 9-xrizantema

a) 2,3,5,7b) 1, 3, 5, 8 c) 3,4,8,7 d) 4,1,8,5

3. Soxta kurakburun baliq uchun xos hususiyatlarni toping?

1-uzunligi 1 m; 2-Sirdaryo, Zarafshon, Amudaryoda yashaydi; 3-allopatrik yo`nalishda kelib chiqqan;

4-unga yaqin turlar Sh.Amerikada yashaydi; 5-uzunligi 75 sm; 6-ikkinchi nomi qilquyruq; 7-qadimgi seldsimon baliq; 8-qadimgi osyotrsimon baliq; 9-simpatrik yo`nalishda kelib chiqqan

a) 5,4,8,3b) 2,3,9,8 c) 6,8,5,2 d) 7,3,8,1

4. Baykal ko`lida qaysi sinf vakillarini boshqa joyda uchramaydigan ko`p turlari uchraydi

1-qorinoyoqli molluskalar; 2-o`rgimchaksimonlar; 3-vyuroklar; 4-boshoyoqli molluskalar; 5-qichqichbaqasimonlar; 6-tog`ayli baliqlar; 7-hasharotlar; 8-suyakli baliqlar; 9-kam tuklilar; 10-meduzalar

a) 3,4,9 b) 8,5,4 c) 10,1,3 d) 6,7,2

5. Qirg`ovul kenja turlarini ko`rsating?

1-rod aylend; 2-manjur; 3-yapon; 4-liven; 5-xiva; 6-pekin; 7-yakobin; 8-toshkent; 9-murg`ob

a) 4,5,7,9 b) 1,2,3,6 c) 9,5,2,3 d) 5,7,1,3

6. Reproduktiv to`siqlarning paydo bo`lishi natijasida kelib chiqqan turlarni ko`rsating?

a) soxta kurakburun, yonsuzar qisqichbaqa, baliq turlari b) g`o`za, skerda, xrizantema

c) 18 ta baliq turi, yonsuzar qisqichbaqalar, chittak d) soxta kurakburun baliq, g`o`za

7. Lanao ko`lida bitta ajdod baliqdan 18 tur baliq kelib chiqishiga oid ma`lumotlarni ko`rsating?

1-populyatsiyalardagi irsiy o`zgarishlar yashash uchun kurash va tabiiy tanlanish natijasida genlar tarkibida farq paydo bo`ladi; 2-alohidalashgan individlar guruhi ajdod tur vakillaridan urchish muddati, yashash joyi bilan ajralib turadi; 3-alohidalashgan populyatsiyalar ajdod tur bilan bir arealda tarqalgan; 4-reproduktiv to`siqlarning paydo bo`lishi natijasida kelib chiqqan; 56-allopatrik yo`l bilan kelib chiqqan

a) 2, 4 b) 1, 3 c) 5, 3 d) 2, 5

8. Ekologik tur paydo bo`lish yo`nalishida qaysi turlar kelib chiqqan?

1-bug`doyda 14, 28, 42 xromosomali turlar; 2-olxo`ri; 3-xrizantemani 18, 36, 90 xromosomali turlari;

4-yonsuzar; 5-g`o`za avlodi; 6-soxta kurakburun; 7-qirg`ovul kenja turlari

a) 1,5,7,6 b) 2,3,4,6 c) 5,7,1,2 d) 1,4,3,2
9. Odam eritrotsitlaridagi gemoglabin oqsiliga xos hususiyatlarni ko`rsating?

1-aminokislotalar joylashish izchilligi bilan farq qiladi; 2-alfa va betta zanjirlari farq qiladi; 3-ikkita alfa zanjiri bor; 4-betta zanjirida 146 ta aminokislota bor; 5-betta zanjir har birida 146 ta aminokislota bor;

6-aminokislotalar joylashish izchilligi o`xshash; 7-alfa zanjiri har birida 141 tadan aminokislota bor;

8-betta zanjirida 876 ta nukleotid bor; 9-alfa zanjirida 846 ta nukleotid bor; 10-alfa zanjirida 141 ta nukleotid bor; 11-betta zanjirida 846 ta alfa zanjirida 876 ta nukleotid bor

a) 6,4,11,5,7 b) 8,7,4,9,3 c) 7,1,8,10,9 d) 2,3,9,11,5

10. Odam va echkida gemoglobinning betta zanjirida nechta farq bor?

a) 20-21 ta b) 16-19 ta c) 28-33 ta d) 14-21 ta

11. Odam DNK molekulasining tuzilishi qaysi hayvonnikidan 34 % farq qiladi (a), 28 % o`xshash (b), 92 % farq qiladi (c)

c) a-ho`kiz; b-makaka; c-losos d) a-bakteriya; b-kalamush; c-ho`kiz

12. Qaysi evolutsiya bir biriga yaqin turlarda belgilarning o`xshashligi, gomologik tuzilmalarning mustaqil holda o`zgarishlari natijasida yuzaga keladi?

a) konvergent b) parallel c) divergent d) filetik

13. Organik olam turli hil vakillarining kelib chiqish birligi nima?

a) membrane, sitoplazma, yadro mavjudligi; b) genetic kodning bir hilliligi

c) sitoplazmatik organoidlarning o`xshashligi d) barchasi

14. Kivi qushiga xos bo`lmagan hususiyatlarni ko`rsating?

a) avstraliya biogeografik viloyatida tarqalgan; b) havoda baland uchib o`lja axtaradi

c) qanotsiz qush d) hasharotxo`rlar turkumiga mansub emas

15. Avlod ajdod belgilarining takrorlanish hodisasi nima deyiladi?

a) rekonstruksiya b) tavism c) gomologik organlar d) konvergensiya

16. Do`lana tikani (a), maymunjon tikani (b), burgutning qanoti (c), zirk tikoni (d), oq akatsiya tikoni (e),

qaysi organlarning o`zgarishidan hosil bo`lgan?

1-po`stloqning; 2-barg; 3-oldingi oyoq; 4-novda; 5-yon barg

a) a-4; b-2; c-3; d-1; e-5 b) a-2; b-5; c-3; d-1; e-5

17. Rudiment organlar berilgan qatorni toping?

1-hayvonlarda ko`richak; 2-otning 2- va 4-barmoqlari; 3-o`simlik poyasidagi burglar; 4-pashshaning 1-juft kichik qanoti; 5-o`simlik ildiz poyasidagi qobiqlar; 6-kitning orqa oyoq suyaklari; 7-kitning dumsuyagi; 8-kitning dumg`aza suyagi

a) 8,3,5,2 b) 6,3,2,7 c) 4,1,8,6 d) 4,8,2,6

18. Ko`zi bosh miya yon o`simtasidan rivojlanadigan hayvonlar?

a) mindano; kapiti; semga b) droysena, perlovitsa, krab

c) nereida, semga, shinshilla d) bitiniya, yalqov, g`izol

19. Organizmlar tuzilishining umumiy darajasini, hayot faoliyati yuksalishini amalga oshiradigan evolutsion o`zgarishlarni ko`rsating?

a-chetdan chaglanish; b-o`simliklar urug`idan ko`payishi; c-yopiq urug`li o`simliklarning kelib chiqishi;

d-maskirovka; e-hayvonlarda nerv sistemasining takomillashuvi; f-qushlar sinfini kelib chiqishi; g-meva va urug`larning turli hil yo`llar bilan tarqalishi

a) c,f,b,e b) a,d,c,g c)d,b,f,e d) c,a,e,b

20. Hayvonlarni qazilma qoldiqlariga qarab qayta tiklash metodi qanday nomlanadi?

a) denaturatsiya b) rekonstruksiya c) divergensiya d) konvergensiya

21. Neotropik biogeografik viloyati hayvonot dunyosini ko`rsating?

1-opossum; 2-qo`ng`ir ayiq; 3-zubr; 4-dengiz cho`chqasi; 5-emu; 6-yalqov; 7-gavial, 8-alligator;

9-zirxli hayvonlar

a) 1,5,6,8 b) 9,2,3,4 c) 8,1,9,4 d) 3,4,6,8

22. S.Miller qanday tajriba qilgan?

b) qizdirilgan CH₄, NH₃,H₂O, H₂ ga elektr uchqunlari ta`sir ettirib riboza va desoksiribozani sintezladi

c) monomerlarni qizdirib polimerlar olgan d) koatservantlarni sintezlada

23. O`simlik va hayvonlar o`rtasidagi tafovutavlod va turlarda uchraydigan biogeografik viloyatlar qaysilar?

a) poleoarktik, hindomalay b) neoarktik, neotropik

c)hindomalay, xabashiston d) neoarktik, polearktik

24. Qizil daraxt o`sadigan biogeografik viloyatda uchramaydigan hayvonlarni ko`rsating?

a-zebra; b-vapiti; c-giyena; d-qunduz; e-tustovuq; f-gorilla; g-epifit; h-vixuxol

a) c,f,d,e b) h,a,g,b c) c,a,d,b d) e,d,b,h

25. Qaysi olim fikriga ko`ra bir necha million yillar Yer yuzida hech qanday qit`alar bo`lmagan?

a) V. Sukachev b) A. Vegener c) A. Gumbold d) R.Lindemen

26. Turli biogeografik viloyatlarda hayvonot ova o`simliklari taqqoslanganda qaysi sistematik birlikda tafovvut kuzatilmaydi?

27. Dastlabki hayot deb nomlangan erada qaysi organizmlar kelib chiqqan?

b) bulutlar, molluskalar, halqali chuvalchanglar

c) bakteriyalar, qalqondor baliqlar, ko`p hujayralilar

d) ikki pallali molluskalar, yassi chuvalchanglar, bo`g`imoyoqlilar

28. Qanotsiz kivi tarqalgan biogeografik viloyatda qaysi tuyaqush uchraydi?

a) nandu b) Afrika tuyaqushi c) emu d) gavial

29. Arxey erasida qaysi organizmlar paydo bo`lgan?

a) bosh skeletsizlar, bulutlar b) ko`k yashil sivo`tlar, hasharotlar

30. Kabarga tarqalgan biogeografik viloyatda uchraydigan qushlar?

a) nandu, tasqara, chittak b) chittak, kar, tustovuq

c) qirg`ovul, bankiv, liven d) ko`rgalak, ko`rshapalak, kivi

1. Neoarktik biogeografik viloyatining o`ziga xos hayvonot dunyosini ko`rsating?

a) tog` echkisi, ilvirs, yovvoyi qo`y b) badbo`y kaltadum, yenot, sixshox kiyik

c) muflon, vapiti, kabarga d) sixshox kiyik, badbo`y kaltadum, qunduz

2. Habashiston biogeografik viloyatida tarqalgan tili tuyg`u vazifasini bajaradigan hayvon qaysi?

a) echkiemar b) shinshilla c) xamaleon d) agama

3. Epifitlar qaysi biogeografik viloyatda uchraydi?

a) giyena itlari, oq va qora ikki shoxli nosoroglar bilan bitta biogeografik viloyatda

b) qizil va qora daraxtlar o`sadigan biogeografik viloyatda

c) har hil kaltakesaklar va zaharli ilonlar bilan bitta viloyatda

d) silovsinlar va qunduzlar uchraydigan biogeografik viloyatda

4. Muskusli qo`y tarqalgan biogeografik viloyat qaysi hududlarni o`z ichiga oladi?

a) Bermud, Sumatra va Aleut orollarini b) Sh. Amerika, Grelandiya

5. Martishkalar qaysi biogeografik viloyatda uchraydi?

a) Hindomalay b) Habashiston c) Neoarktik d) Hindomalay va Habashiston

6. Gandvana bo`laklarga bo`linish natijasida paydo bo`lgan qit`alarda tarqalgan hayvonlar?

1-lemur; 2-xaltali tiyin; 3-ilvirs; 4-oq va qora ikki shohli nosoroglar; 5-qunduz; 6-ko`rshapalak;

7-J.Amerika tulkisi; 8-zebra; 9-sixshox kiyik

a) 1,6,3,2 b) 9,6,2,5 c) 3,4,1,8 d) 2,7,4,1

7. Trias davri o`rtalaida qaysi sutemizuvchilar keng tarqalgan?

8. Nandu tarqalgan biogeografik viloyatda qaysi hayvonlar uchraydi (a), uchramaydi (b)

1-yapaloq qush; 2-tasqara; 3-agama; 4-alligator; 5-epifitlar; 6-bambuk ayig`i; 7-tupay; 8-chumolixo`r

9-qanotsiz kivi; 10-muskusli qo`y; 11-pampas mushugi

a) a-1,8,7,6; b-9,8,7,10 b) a-8,5,7,3; b-2,4,7,10

c) a-2,8,1,11 b-3,10,9,7 d) a-6,2,11,1 b-9, 4,5,10

9. Turli biogeografik viloyatlardagi hayvonlar va o`simliklar orasida o`xshashlik va farqlar nechta sababga ko`ra paydo bo`ladi?

a) 3 ta b) 4 ta c) 2 ta d) ko`p sabablarga ko`ra

10. Yelik, los, kar qaysi biogeografik viloyatda uchraydi?

a) daraxt jayralari uchraydigan biogeografik viloyatda

b) sutemizuvchi hayvonlarning hasharotxo`rlar turkumi vakillari uchraydigan biogeografik viloyatda

c) hayvon va o`simliklari poleoarktik viloyatiga o`xshash biogeografik viloyatda

d) nandu tarqalgan biogeografik viloyatda

11. har hil yashash sharoitiga moslashish natijasida ajdod tur belgilarini tarqalishi nima deyiladi?

a) rekonstruksiya b) konvergensiya c) divergensiya d) kommensalizm

12. Odam va akulada S sitoxromi aminokislotalarida nechta farq bor?

a) 12 ta b) 18 ta c) 29 ta d) 24 ta

13. Qaysi evolutsiyada o`zgarishlar aynan bir hil tashqi muhit omillari bilan bevosita bog`langan organlarda yuz beradi?

14. Qaysi organizmlarning qanoti xitin o`simtadan iborat?

a) ko`rgalak b) qizilto`sh c) appalon d) lira

15. Ikkilamchi (a) va birlamchi (b) suv hayvonlarini ko`rsating?

1-skatlar; 2-akulalar; 3-kashalotlar; 4-delfinlar; 5-qisqichbaqasimonlar; 6-kitlar

a) a-4,5; b-2,3 b) a-3,6; b-1,4 c) a-3,4; b-5,1 d) a-3,4; b-2,5

16. Xaltali va yo`ldoshli sutemizuvchilar o`xshash hayot tarziga ega bo`lganliklari natijasida bir biriga bog`liq bo`lmagan o`xshashliklar evolutsiyaning qaysi yo`nalishida kelib chiqadi?

a) konvergentb) parallel c) divergent d) filetik

17. Afrika va Janubiy Amerika sutemizuvchilari tana tuzilishidagi parallelizmga misollar keltiring?

a) jajji kiyik, aguti va pangolin, zirhli b) aguti, antilopa va pangolin, zirhli

c) paki, jajji kiyik va aguti va suy ayg`iri d) antilopa, suv cho`chqasi va aguti, paki

18. Organizmlarning muayyan yashash sharoitiga yordam beradigan evolutsion o`zgarishlarni ko`rsating?

a-chetdan chaglanish; b-o`simliklar urug`idan ko`payishi; c-yopiq urug`li o`simliklarning kelib chiqishi;

d-maskirovka; e-hayvonlarda nerv sistemasining takomillashuvi; f-qushlar sinfini kelib chiqishi; g-meva va urug`larning turli hil yo`llar bilan tarqalishi

a) d,g,b b) b,c,f c) a,e,f d) g,a,d

19. Ko`zi ektoderma qavatining cho`zilishidan hosil bo`ladigan hayvonlar qaysi?

a) midiya, bitiniya b) bitiniya, nereida c) osminog, karakatitsa d) dreysena, suv shilling`i

20. Evolutsion progres nechta yo`nalishda amalga oshadi?

a) 1 ta b) 2 ta c) 3 ta d) 4 ta

21. Umumiy degeneratsiyada kuzatiladigan jarayonlar?

a-organizmlar sonining ko`payishiga olib keladi; b-arealni torayishiga olib keladi; c-arealni kengayishiga olib keladi; d-sistematik guruhlar kamayadi; e-organizmlar tuzilishini soddalashtiradi; f-yangi sistematik guruhlar paydo bo`ladi; g-biologik yuksalishga olib keladi

a) f,a,d,b b) g,b,f,e c) e,b,f,a d) c,d,e,g

22. Banan va qora daraxtlar o`sadigan biogeografik viloyat uchun xos hususiyatlar?

a) rafleziya, 48 xromosomali organizmlar uchraydi, gavial uchramaydi

b) zaharli ilonlar bor, qushlar jo`ja bola ochadi; 6,5 m li timsohlar uchraydi

c) tovuqlar ajdodi tarqalgan, eman, tol, terak uchraydi, emu uchraydi

d) ikki urug`pallalilar ko`p, sixshox kiyik uchraydi, nandu tarqalgan

23. D.Oro qanday tajriba o`tkazgan?

I- Qizdirib; 1-NH₃,H₂O, H₂S adeninni sintezlagan; 2-NH₃,H₂O, HCN adeninni sintezladi’

II-Ionlashtiruvchi nurlar ta`sir ettirib; 1-NH₃,H₂O, СH₄ riboza va dezoksiribozani sintezladi; 2-NH₃,H₂O, HCN riboza va dezoksiribozani sintezladi

a) I-1; II-2 b) I-2; II-1 c) I-1; II-1 d) I-2; II-2

24. Protobiontlarga xos belgilarni aniqlang?

c) tirik mavjudodlar hisoblanadi d) oqsil va lipidlarning o`zaro muvofiqlashuvi natijasi

25. Yerning birlamchi atmosferasi tarkibida qaysi moddalar bo`lgan?

1-suv bug`lari; 2-kislorod; 3-vodorod sianid; 4-metan; 5-vodorod sulfid; 6-ammoniy; 7-ammiak;

8-karbonat angdrid

a) 4,1,3,8 b) 6,8,4,1 c) 7,4,1,8 d) 1,3,2,5

26. Koatservantlarning hususiyatlari kimtomonidan o`rganilgan?

a) D.Oro b) S.Miller c) S.Foks d) A.Oparin

27. Hindomalay biogeografik viloyatida uchraydigan o`simliklarni ko`rsating?

a) qora daraxt, rafleziya, bambuk b) epifitlar, tol, akatsiya

c) bambuk, banan, qora qarag`ay d) gledichiy, bambuk, banan

28. Proterozoy erasida ro`y bergan aramorfoz tipidagi yirik o`zgarish qaysi edi?

a) dastlabki fotosintezlovchi organizmlar paydo bo`lgan

b) iqlim mo`tadil bo`lib o`simlik va hayvonlar dengizda tarqalgan

c) ikki tomonlama simmetriyali hayvonlar kelib chiqqan

d) bulutlar va ba`zi ikki pallai molluskalar kelib chiqqan

29. Karib arxepelagi kiradigan biogeografik viloyatda tarqalgan tuban hayvonlarni ko`rsating?

a) krot, opossum b) kalibri, chumolixo`r c) tiyin, iguana d) zirxli, yalqov

30. Qadimgi hayot deb nomlangan era qaysi?

a) arxey b) paleozoy c) proterozoy d) mezazoy

1.Qaysi biogeografik viloyatda bo’rilar tarqalganligini aniqlang.

A)Habashiston,Neotropik B)Hindomalay,Neoarktik C)Avstraliya,Poleoarktik D)Poleoarktik,Neoarktik

2.Avstraliya (a),Hindomalay (b),Habashiston(c) da tarqalgan daraxtlarni aniqlang.

1.Qizil daraxt 2.Qoraqayin 3.Qora daraxt 4.Gledichiya 5.Palma 6.Daraxtsimon paparotnik 7.Banan

A)a-2;b-6;c-1 B) a-6;b-3;c-1 C) a-7;b-6;c-5 D) a-2;b-1;c-5

3.Avstraliya,Neotropik,Hindomalay,Habashiston,Poleortktik,Neortktik. Berilgan biogeografik viloyatlarning nechtasida ayiqlar uchraydi?

A)Barchasida B)4 ta C)3 ta D)5 ta

4.Xonaki tovuqlar bilan birga erkin chatishib nasl bera oladigan organism tarqalgan biogeografik viloyatga tegishli ma’lumotlar to’g’ri berilgan javobni aniqalang.

1.Parazit o’simlikni vatani 2.Faqat g’arbiy va sharqiy qismi cho’l zo’nasidan iborat 3.ko’zlari boshini ustidagi bo’rtiqchada joylashgan organzimlar uchraydi 4.Odamsimon maymunlardan orangutan va tupaylar uchraydi 5.bir xil kaltakesaklar yashaydi 6.bambuk,palma,qora daraxtlar uchraydi 7.orollar mavjud

A)1,2,3,7 B)7,6,4 C)3,1,7 D)3,6,7

5.Biogeografik viloyatlar hayvon va o’simliklar orasidagi tafovutlar qaysi sistematik birliklar vakillarini taqqoslanganda nomoyon bo’ladi?

a.tip b.turkum c.sinf d.oila e.bo’lim k.avlod

A)b,d,e B)k,b C)a,c,e D)d,k

6. Quyidagi javob orasidan oilani aniqlang.

A)oz tishlilar B)gibonlar C)tovuqsimonlar D)timsoxlar

7.Nima tufayli sutemizuvchilar sinfining hasharotxo‘rlar, oztishlilar, qo‘lqanotlilar, kemiruvchilar, yirtqichlar, juft tuyoqlilar, toq tuyoqlilar, kurakoyoqlilar, kitsimonlar kabi turkumlar kelib chiqqan

A)yshash muhitining o’zgarishi,etiologik alohidalanish B)idiodapatatsiya,bolasining rivojlanishi C)sharoitning tobora qururlashuvi,gepgrafik alohidalanish D)oziq turi, yashash muhitining xilma-xilligi

8.Galapogoss orollarida yashovchi vyuroklar biri biridan qaydi jihatdan farq qiladi?