A)morfofiziologik B)genetik C)fiziologik D)etologik
9. No‘xatning gajaklari, kaktus va zirkning tikanlari bargning shakl o‘zgarishi evoyutsion o’zgarishning qaysi tipiga mansub?
A)divergent evolyutsiya B)parallel evoyutsiya C)konvergent evolyutsiya D)dizruptiv evolyutsiya
10.Quyidagi rasmlarga mos evolyutsiya o’zgarish tiplarini aniqalng.
2. 
 3.
A)1-paralelizm;2-divergent;3-konvergent B) 1- divergent;2 -dizruptiv;3-konvergent
C)1- divergent;2 - paralelizm ;3- konvergent D) 1-diztuptiv;2-divergent;3-konvergent
11.Orani regressga uchrasada o’zi progress holatda(a),organida idioadaptatsiya amalga oshsada,o’zi regress holatda (b) bo’lgan organizmlar uchun berilgan to’g’ri javoblarni aniqlang.
1.Vavilovning irsiy o’zgaruvchanlikning gamologik qatorlar qonuniga bo’ysunadi 2.Unga vixuxollar misol bo’ladi 3.unga suyakli baliqlar misol bo’ladi 4.unga assidiya misol bo’ladi 5.unga qunduzsimon yerqazar misol bo’ladi 6.hayotini har doim quruqlikda o’tkazadi 7.hayotini doim suvda o’tkazadi 8.erkin harakatlanib yashaydi 9.o’troq holda yashaydi 10.tirik tug’ib ko’payadi 11.ma’lum muddat suvda yashaydi 12.ma’lum muddat suvda suzadi
A)a-1,8,4,12;b-1,7,10,5 B) a-1,9,12,4;b-1,11,12 C) a-1,10,5,3, ;b-1,2,6,12 D) a-1,12,11,4;b-1,12,11
12.F.Reddi va Lui Paster qayerlik olimlarning farazlariga qarshi ish olib borib, bu farazlar noto’g’ri ekanligini isbotladilar?
A)Misr,Xitoy,Hindiston B)Misr,Afg’oniston,Hindiston C)Misr,Vavilon,Hindiston D)Misr,Vavilon,Xitoy
13.Evolutsion jarayon yo’nalishlarini aniqlang.
1. Fotosintez jarayonining paydo bo‘lishi 2. Gulning paydo bo‘lishi 3 .Qishda sutemizuvchilarda qalin yung qatlami hosil bo‘lishi 4 .Tovushqonning yung rangining qishda o‘zgarishi 5 .Parazit chuvalchanglarda so‘rg‘ichlarning bo‘lishi
6.Hasharotlarda og‘iz apparatining xilma-xilligi 7 .Gulli o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanishning paydo bo‘lishi 8 .Kaktus o‘simligida bargning shakl o‘zgarishi 9 .Jigar qurtida harakat a’zolarining yo‘qligi 10. Qo‘ytikan mevasida tikanlarning bo‘lishi 11 .Urug‘li o‘simliklarning kelib chiqishi 12 .To‘rt kamerali yurakning paydo bo‘lishi 13 .O‘pka bilan nafas oluvchi hayvonlarning kelib chiqishi 14. Qovog‘arining ogohlantiruvchi rangining paydo bo‘lishi
a-aramorfoz i-idioadaptatsiya d-umumiy degeneratsiya
A)a;a;i;i;d;i;a;a;d;i;a;a;a;i B) a;a;i;i;d;i;a;i;d;i;d;a;a;i C) a;a;i;i;d;i;a;i;a;i;a;a;a;i D) a;a;i;i;d;i;a;i;d;i;a;a;a;i
14.Panspermiya nazariyasi tarfdorlarini aniqlang.
A)Uotsin,Aristotel,Vvedenskiy B)Vvedenskiy,Krik,Lamark
C) Arrenius ,Vernadskiy,Krik D)Aristotel,Vernnadiskiy,Uotsi
15.Yer dastlab paydo bo’lgandan so’ng uning soviy boshlashi natijasida kuzatilgan hodisalarni aniqlang.
A)gazlardan birmuncha murakkab moddlarni sintezlanishi,suvda amiak miqdorining ortishi B)og’ir elementlarning yerni markaziga,yengillarini periferik qismiga joylashishi,atmosferadagi suv bug’larii kondetsatsiylansihi C)birlamchi atmosferaning hosil bo’lishi,suvning paydo bo’lishi D)tirik organizmlar hosil bo’lishi,uglevod va aminokislotalarni sintezlanishi
16.Koatservatlardan protobionlarni hosil bo’lishi jarayonida kuzatilgan jarayonlarni aniqlang.
a.suvdan har xil moddlarni biriktirib bir biridan farqlanib borgan. b.ularda kimyoviy reaksiyalar kuzatilgan c.ular o’sa boshlagan d.keraksiz moddalarni ajratib chiqargan e.membrana bilan o’rala boshlagan k.bo’linish hususiyati paydo bo’lgan
A)b,c B)c,k C)d,e D)e,k
17. Qon aylanish sistemasi (a), nerv nayi (b), chang xujayralari (c) qaysi eralarda paydo bo’lgan?
A) a-poleaoy; b-proterazoy; c-paleozoy B)a-proterazoy; b-poleazoy; c-paleozoy
C)a-proterazoy; b-poleazoy; c-mezazoyD) a-proterazoy; b-proterazoy; c-paleozoy
18.Kalamit va Kordaitlar uchun umumiy belgilar berilgan javobni toping.
1) sporasi yordamida ko’paygan 2) tanasi tallomdan iborat 3) urug’ kurtagi rivojlangan 4) urug’I meи ichida yetilgan
5) urug’lanish jarayoni uchun suv zarur 6) ko’p hujayrali arxegoniysida tuxum hujayra yetilgan 7) chang hujayralari shamol yordamida tarqalgan 8) toshko’mir davrida yashagan 9) Perm davrida qirilib ketgan 10) gullamaydigan yuksak o’simlik hisoblangan
A) 5,7,9 B) 3,4,7,8 C) 6,8,10 D) 1,3,5,7,9
19. Korral riflarning avj olib rivojlanishi (a),bir,ikki pallali molyuskalar kamayishi(b),bosh oyoqli molyuskalar nihoyatda ko’payishi (c) qaysi davrlarga to’g’ri keladi?
1.kebriy 2.ordovik 3.silur 4.devon 5.toshko’mir 6.perm
A) a-1;b-2;c-3 B) a-1;b-2;c-4 C) a-2;b-2;c-3 D) a-3;b-6;c-4
20. Paleozoy erasini qaysi davrida flora(I) va fauna(II) dunyosini vakillari quruqlikka chiqishdi?
A)I-silur; II-devon B)I,II-silur C)I-kembriy; II-toshko`mir D)I,II-devon
21. Qaysi davrga kelib sutemizuvchilarni barcha turkumlari(a),oilalari(b) va kenja sinflari(c) to`liq kelib chiqdi?
A)a,b-uchlamchi; c-bo`r B) a,b-to`rtlamchi; c-bo`r C) a,b-uchlamchi;c-yura D)a-to`rtlamchi,b-uchlamchi; c-bo`r
22. S.Miller qaysi moddalarni qizdirib aspargin, glitsin va glutamin aminokislotalarni sintez qildi.
a)ammiak b)vodorod sianid c)metan d)vodorod e)H2H k)suv bug’lari f)uglerod oksidi
A)a,b,c,e B)b,k,f C)a,b,d,f D)a,c,d,k
23. Assidiya lichinkasida xordali hayvonlarga xos nimalar rivojlangan bo’ladi.
A)nerv sistemasi, xorda,ko’z B)ichak, nerv naychasi, tog’ay C)bosh miya, teri burmalari D)nerv sistemasi, xorda, jag’
24.Miller(a), Oro(b), Foks(c) sun’iy sintezlagan moddalarni juftlab ko’rsating?
1.adenin 2.asparagin 3.proteinoid 4.riboza, dezoksiriboza 5.glitsin 6.glutamin
A)a-2,4; b-1,3; c-5,6 B)a-1,3; b-2,4; c-5,6 C)a-2,5,6; b-1,4; c-3 D)a-3; b-1,4; c-2,5,6
25.Hozirgi vaqtda biologik progress holatda turgan organizmlarni aniqlang?
1.hasharotlar 2.suvda hamda quruqlikda yashovchilar 3.suyakli baliqlar 4.sudralib yuruvchilar 5.gulli o’simliklar 6.vixuxola avlodi
A)1,3,4,5 B)2,4,6 C)1,3,5 D)2,3,4,6
26.Hayvonlar va o’simliklarning tarixiy rivojlanishida aramorfozlar idioadaptatsiyaga nisbatan ….
A)uchramaydi B)ko’p uchraydi C)kam uchraydi D)doimo uchraydi
27.Yo’ldoshlilarning vakilini eng qadimgi (a) va eng qadimgi bo’lmagani(b)ni anilqlang.
1.kalamush 2.sakrovchi 3.yumronqoziq 4.tipratikon 5.norka 6.kutora 7.sichqon 8.yerqazar 9.suvsar 10.krot 11.latcha 12.taqaburun 13.kojan 14.vixuxol 15.chupchik 16.qulon 17.plakoxelis 18.g’izol 19.to’ng’iz 20.orangutan
A) a-2,4,6,8,10,14 b-1,3,5,7,9,11,12,13,15,16,18,19,20 B)a-2,4,6,8,10,14 b-1,3,5,7,9,11,12,13,16,17,18,19,20
C)a-2,4,6,8,10,14 b-1,3,5,7,9,11,12,13,16,18,19,20 D) a-2,4,5,6,8,10,14 b-1,3,5,7,9,11,12,13,16,18,19,20
28. Primatlar qaysi davrda paydo bo’lgan?
A)bo’r B)trias C)uchlamchi D)to’rtlamchi
29. To’rtlamchi davrda odamlar hayotidagi keskin ravishda nima takommilshadi?
A)guruh-guruh bo’lib yashashdan yakka yashasha o’tishi B)evolyutsiyaning tezlashuvi C)yashash uchun kurashib,qulay sharoit yaratish D)qurollarni yasash va ulardan foydalanish
30. Qirg’oq yaqinidagi suvlarda tarqalgan ko’p hujayrali yashil suv o’tlarining ba’zilari qirg’oqqa chiqishi(a) va qirg’oqqa yaqin joyda hayot kechirivchi suv o’tlarida tana tabaqalashgan (b) paytlarni aniqlang.
1.protoerozoy 2.kembriy 3.silur 4.devon 5.toshko’mir
A)a-2;b-1 B) a-3;b-1 C) a-4;b-1 D) a-5;b-1
II variant
1.Opposumlar qayerda uchaydi?
a.Avstraliya b.Markaziy Amerika c.Shimoliy Amerika d.Janubiy Amerika
A)a,c B)b.d C)c,d D)b,c
2.Quyidagi rasmda 8-raqamda turgan organizm nomini aniqlang.
A)qunduzsimon yerqazar B)oltin rangli krot C)vixuxolD)kutora
3.Zarpechak o’simligi qaysi o’rganining o’rnida so’rg’ichlari bo’ladi? A)poaysini B)gulini C)ildiziniD)bargini
4.Lavraziyaning(a) va Gondvana (b) bo’laklarga bo’linishidan xosil bo’lgan biogeografik viloyatlarni aniqlang. 1.Avstraliya 2.Neotropik 3.Hindomalay 4.Habashiston 5.Poleortktik 6.Neortktik
A)a-3,5,6;b-5,6,1,2 B)a-3,5,6 ;b-5,4,1,2
C)a-2,5,6 ;b-5,4,1,2 D)a-3,1,6 ;b-5,4,3,2
5.Hayvonva o‘simliklarning quruqlikda tarqalishiga qarab olimlar sayyoramizni 6 tabiogeografi k viloyatlarga ajratadilar. Bunda ular
qaysi hayvonlarni tarqalishini asosqilib oladilar?
1.sutemizuvchilar 2.baliqlar 3.ochiqurug‘lilar 4.yopiq urug‘li o‘simliklar 5.suv o’tlari 6. suvda va quruqlikdagiyashovchilar 7.quruqlikdagi sporali o‘simliklar 8.qushlar 9.sudralib yuruvchilar
A)1,2,6,8,9 B)1,3,4,6,7,8,9 C)9,6,1,8D)3,7,4
6.Tupay,lemur,yenot,kapachi,kolibri. Keltirilgan organizmlardan oxiridan bittta oldingisi tarqalgan viloyatga xos belgini aniqlang.
A)u tarqalgan viloyatda tulkilar tarqalishiga sharoit mavjudB)u tarqalgan viloyatda qanotsiz qush mavjud
C)zaxarli ilonlar yashovchi viloyat hisoblanadi D)silovsinlar tarqalgan
7.Noto’g’ri fikrni aniqlang.
A)Habashistonning o‘ziga xos hayvonot dunyosi martishka,lemur, arslon, fi l, begemot, oq va qora ikki shoxli nosoroglar, jirafa, zebra, giyenaitlari, odamsimon maymunlar – gorilla, shimpanze, sudralib yuruv chilardan agama,xameleonlar keng tarqalganB)Habashiston biogeografik viloyatidagi primatlar, xartumlilar, tuyaqushlar, to‘tiqushlar,tovuqsimonlar sinfining vakillari Paleoarktik viloyatda uchramaydi C)Shimoliy Amerika, Grenlandiya,Bermud va Aleut orollari kiradi. Neoarktik biogeografi k viloyatining o‘ziga xoshayvonlariga sixshox kiyik, tog‘ echkisi, ilvirs, muskusli qo‘y, badbo‘y kaltadum,yenot, daraxt jayralarini kiritsa bo‘ladiD)Avstraliya biogeografik viloyatiga Avstraliyadan tashqari Yangi Zelandiya,Yangi Gvineya, Polineziya, Tasmaniya orollari kiradi
8.Protoerozoy eradasida aerob organizmlar kelib chiqishiga nima sabab bo’lgan?
A)o’simlkiklarning fotosintetik faoliyati B)havo va suvning kislorod bilan to’yinishi
C)kislorod va korbanatangdridning muazzanatdaga kelishi D)yer qobig’ining shakli va tarkibining o’zgarishi
13.Hayvonlardagi ikki yoqlama simmetriyalilikning oqbatini aniqlang.
A)faqat harakatchanligi B)faqat chaqqonligi C)tananing qismlarga bo’linishi D) A va B variantlar tog’ri
14.Jabra qaysi erada hosil bo’lgan?
A)protoerozoy B)poleozoy C)mezozoy D)kaynazoy
15. Xlorofil qaysi erada paydo bo’lgan?
A)protoerozoy B)arxey C)mezozoy D)poleozoy
16.Sudralib yuruvchilarning oldingi oyog’iga nisbatan orqa oyoqlari kuchli rivojlanganligi qaysi (a) davrda va (b) evolyutsiyaning qaysi yo’nalishda yo’nalishida kechgan?
A)a-trias;b-idioadaptatsiya B)a-yura;b-idioadaptatsiya C)a-yura;b-aramorfoz D)a-bo’r;b-idioadaptatsiya
17.Paparotnik,qirbo’g’im,plaunlar uchun xos (a) va bo’lmagan(b) xususiyatlarni ajrating.
1.quruqlikda yashagan 2.suvda yashagn 3.botqoqlikda yashagan 4.spora bilan ko’paygan 5.urug’ bilan ko’paygan 6.bo’yi 20-25 m 7.bo’yi 40 m 8.onda sonda uchragan 9.dastlabki o’rmonlarni tashkil etgan 10.trias davrida qisman o’rmonlarda uchragan 11.yura davrida ilgarigidek hukumronlik qilgan
A) a-3,4,7,9,10 ;b-1,2,5,6,11 B) a-3,4,7,9,11 ;b-1,2,5,6,10 C) a-3,4,7,9,12 ;b-1,2,5,6 D)a-3,4,7,9;b-1,2,5,6,10
18.Yura davrida hukumronlik qilgan o’simliklar qaysi?
A)paparotniklar B)ochiqurug’lilarC)yopiqurug’lilar D)qirqbo’g’imlar
19.Qaysi davrda havoga sudraluvchilar ko’tarilgan?
A)trias B)yura C)bor D)uchlamchi
20.Bo’r davrida iqlimning qanday o’zgarishi qanday o’simliklar uchun qanday bo’lgan?
A)nurlarni barglarga to’g’ridan to’g’i tushishi, sagovniklar va ochiq urug’lilar,noqulay
B) nurlarni barglarga to’g’ridan to’g’i tushishi,paparotnoksimonlar va ochiq urug’lilar, qulay
C) nurlarni barglarga to’g’ridan to’g’i tushishi,paparotnoksimonlar va ochiq urug’lilar,noqulay
D) nurlarni barglarga to’g’ridan to’g’i tushishi,paparotnoksimonlar va yopiq urug’lilar,noqulay
21.Bo’r davrining …. kelib bir va ikki urug’pallali o’simliklarning ko’p….rivojlangan.
A)oxiriga,turkumlari B)o’rtalariga,turkumlari C)oxirilari,oilalari D)o’rtalari, oilalari
22.Bir va ikki urug’pallalilarning…… ko’p jixatdan xozirgi zamon florasiga o’xshagan.
A)tuzilishi,tashqi qiyofasi B)xilma-xilligi,tashqi qiyofasi C)xilma-xilligi,rivojlanishi D)rivojlanishi,tashqi qiyofasi
23.Aminokislotalar aralashmasini qizdirib proteinoidlarni sintezlagan olimni aniqlang?
A)D.Oro B)S.Miller C)S.Foks D)A.I.Oparin
24.Kalamushdek keladigan sutemizuvchilarning kelib chiqishiga nimaning natijasi hisoblanadi?
A)yashash uchun kurash,tabiiy tanlanish B)yashash uchun kurash,irsiy o’zgaruvchanlik C)yashash uchun kurash, moslanish D)yashash uchun kurash,shaxiy o’zgaruvchanlik
25.Glitsinni sintezlagan olimni aniqlang.
A)Miller B)Myuller C)Meller D)Mellir
26.Fotosintezni evolyutsiyadagi 2-ahamiyati nima?
A)atmosferani kislorod bilan boyitadi B) kislorod hisobiga ozon ekrani hosil bo’ladi
C)anaerob nafas olishga otishi D)abiogen sintezlangan moddalarga raqobatni susaytiradi
27. Quruqlikda yashovchi hashorotho’rni toping.
A)krot B)vixuxol C)sakrovchi D)qunduzsimon yerqazar
28.Quydagilardan organik birikmalardan qaysi birini D.Oro o’z tajribasida sintezladi?
A)glukoza,riboza B)saxaroza,fruktoza C)riboza,dezoksiriboza D)laktoza,glukoza
29. Asparagin,glitsin,glutamin aminokislotalarni sintezlagan olimni ko’rsating?
A)D.Oro B)S.Miller C)S.Foks D)A.I.Oparin
30. Qaysi o’simlikni mevasi o’txo’r hayvonlar orgnlarida hazm bo’lmaydi?
A)qo’ypechak B)zarpechak C)devpechak D)g’umay
Variant-1
1.Rudiment organlarni aniqlang.
a) tanadagi tuklar; b) kitning dumg‘aza va oyoq suyaklari; c) toychalar zebrasimon bo‘lishi; d) qisqarish faoliyatni yo`qotgan dum muskullari; e) to‘riq otlarning orasida xira yo‘l chiziqlilarning paydo bo‘lishi k)uchinchi qovoq n) quloq suprasidagi Darvin qo`bmoqchasi
A) c, e B) a, b,d,n C) a, b e,k D) c, d, n,a
2. A.Oparin oqsilning kolloid kompleksini qanday nomlagan?
A) protobiont B) birlamchi hujayra C) koatservat D) protenoidlar
3. Qaysi olim qanday yo‘l bilan laboratoriya
sharoitida adenin sintezladi?
A) D.Oro; metan, ammiak va suv
aralashmasiga ionlashtiruvchi nurlarni ta’sir etib
B) S.Miller; qizdirilgan metan, ammiak, vodorod
va suv bug‘lariga elektr uchquni ta’sir etib
C) D.Oro; vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib
D) D.Oro; vodorod sianid, ammiak va suv aralashmasiga ionlashtiruvchi nurlarni ta’sir etib
4. Qaysi olim qanday yo‘l bilan laboratoriya
sharoitida protenoidlarni sintezladi?
A) D.Oro; metan, ammiak va suv
aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib
B) S.Foks; aminokislotalar aralashmasiga elektr uchquni ta’sir etib
C) S.Foks; aminokislotalar aralashmasiga ionlashtiruvchi nur ta’sir ettirib
D) S.Foks; aminokislotalar aralashmasini qizdirib
5. Biologik progressni amalga oshirish usullarini aniqlang.
a) organizmlar hayot faoliyati uchun nihoyatda muhim bo‘lgan organlar sistemalarining takomillashishi;
b) organizmlar hayot faoliyati uchun ikkinchi darajali organlar sistemasi o‘zgarishi;
c) organizmlar tuzilishining murakkablashmagan holda muhitga moslashishi;
d) organizmlar tuzilishining murakkabdan soddaga o‘zgarishi.
A) a, b B) a, b, c, d C) c, d D) a, b, d
6.Har bir aromorfozdan so`ng ….. ga imkoniyat yaratiladi?
A) idioadaptatsiya B) degeneratsiya C) regress D) A,B
7. Qaysi olim hayotning biogen usulda kelib chiqqanligini birinchi bo‘lib isbotlagan?
A) Darvin B) Oparin C) Redi D) Paster
8. O‘simliklarning suv muhitidan quruqlikda yashashga o‘tishi, spora bilan ko‘payishdan urug‘dan ko‘payishga o‘tishi evolyutsion jarayonning qaysi yo‘nalishiga to‘g‘ri keladi?
A) aromorfoz B) idioadaptatsiya
C) umumiy degeneratsiya D) biologik regress
9. Organizmlarning muayyan yashash sharoitiga moslashuviga yordam beradigan evolyutsion o‘zgarish nima deb ataladi?
A) idioadaptatsiya B) umumiy degeneratsiya
C) aromorfoz D) A,C
10. Tajribada monomer (a) va polimerlar (b) moddalarni olgan olimlarni aniqlang
1.Miller 2.Foks 3.D.Oro A)a-1,3 b-2 B)a-1 b-2,3 C)a-2,3 b-1 D)a-1,2 b-3
11. Koatservatlarga xos belgilarni juftlang
1) oqsilning kalloid gidrofil kompleksi 2) yog’ tomchilaridan iborat quyqa 3) moddalar almashinuvi sodir bo’lgan 4) ATFga o’xshash birikma paydo qilgan 5) tashqi tomondan membrana bilan o’ralgan 6) matritsali sintez vujudga kelgan 7) oqsillar va nuklein kislolalardan tashkil topgan 8) koferment va ferment paydo bo'lgan 9) keraksiz moddalarni ajratib chiqargan
A) 1,3,5,9 B) 2,4,6,7 C) 4,6,7,8 D) 1,2,4,8
12. Protobiontga xos belgilarni juftlang 1) oqsilning kalloid gidrofil kompleksi 2) yog’ tomchilaridan iborat quyqa 3) moddalar almashinuvi sodir bo’lgan 4) ATFga o’xshash birikma paydo qilgan 5) tashqi tomondan membrana bilan o’ralgan 6) matritsali sintez vujudga kelgan 7) oqsillar va nuklein kislolalardan tashkil topgan 8) koferment va ferment paydo bo'lgan 9) keraksiz moddalarni ajratib chiqargan
A) 1,3,5,9 B) 2,4,6,7 C) 4,6,7,8 D) 1,2,4,8
13. ... yopiq urug‘li o‘simliklarning bir pallali, ikki pallali sinflarining ko‘p oilalari paydo bo‘lgan.
A) Bo‘r davrining o‘rtalariga kelibB) To‘rtlamchi davrda
C) Trias davrining boshlariga kelib, D) Uchlamchi davr boshida
14. Zamburug`larning aramarfozi qaysi era bo`lgan?
A) silur B) paleozoy C) mezazoy D) devon
15. Dastlabki o’rmonlar qaysi davrda paydo bo’lgan? A)Toshko’mir B)Perm C)Sillur D)Devon
16. Qon aylanish sistemasi (a), nerv nayi (b), chang xujayralari (c) qaysi eralarda paydo bo’lgan?
A) a-poleaoy; b-proterazoy; c-paleozoy
B)a-proterazoy; b-poleazoy; c-paleozoy
C)a-proterazoy; b-poleazoy; c-mezazoy
D) a-proterazoy; b-proterazoy; c-paleozoy
17. Qaysi erada organik olam ikkita dunyoga ya’ni o`simlik va hayvonot dunyosiga ajraldi
A) paleozoy B) arxey C) kaynazoy D) proterozoy
18. Qaysi erada aerob organizmlar (1), kovakichlilar
(2), qalqondor baliqlar (3) suvda va quruqlikda
yashovchilarning dastlabki turlari (4),
sutemizuvchilarning xaltali va yo‘ldoshli kenja
sinf vakillari (5) paydo bo‘lgan?
a) arxey; b) paleozoy; c) proterozoy; d) mezozoy;
k) kaynozoy.
A) 1 c, 2 c, 3 b, 4 b, 5 d B) 1 a, 2 b, 3 c, 4 d, 5 k
C) 1 a, 2 c, 3 b, 4 c, 5 k D) 1 c, 2 a, 3 b, 4 b, 5 k
19. Hozirgi vaqtdagi hasharotxo’rlar turkumining 2 ta turdan iborat suvda hamda quruqlikda tarqalgan vakillarini biologik qonuniyat bilan mos ravishda belgilang
a-biologik progress b-biologik regress
1) tipratikan; 2) sakrovchi; 3) krot; 4) vixuxol; 5) yerqazar; 6) kutora;
A) a-3,4,5 B) b-3,4C) a-2,6,5 D) b-1,2
20. Stegotsefallar uchun o‘ta qulay sharoit qaysi era va davrda vujudga keldi?
A) paleozoy, perm B) mezozoy, yura
C) paleozoy, toshko‘mir D) mezozoy, bo‘r
21. Kordait bilan qirqquloqning o’xshash bo’lmagan belgilarini aniqlang.
1) arxegoniyda tuxum hujayraning hosil bo’lishi; 2) urug’lanish; 3) anteridiyda spermatozoidlarni yetilishi; 4) changlanish; 5) zigotadan murtakning hosil bo’lishi; 6) urug’ hosil qilishi; 7) to’qima, organlarni mavjudligi; 8) changning hosil bo’lishi
A) 1,3,4 B) 2,6,7 C) 5,8,3 D) 3,4,8
22. Proterazoy erasiga (a),yura davriga (b) va toshko’mir davriga (c) xos bo’lgan aromorfozlarni belgilang?
A) a-ochiq urug’lilarning paydo bo’lishi b-boshskeletsizlar kenja tipining paydo bo’lishi c-suvarak va ninachilarning paydo bo’lishi B) a-boshskeletsizlar kenja tipining paydo bo’lishi b-kaltakesak va toshbaqa ajdodlarining paydo bo’lishi c- ochiq urug’lilarning paydo bo’lishi C)a-dastlabki umurtqali hayvonlarning paydo bo’lishi b-dastlabki sutemizuvchilarning paydo bo’lishi c- suvarak va ninachilarning paydo bo’lishi
D) a-boshskeletsizlar kenja tipining paydo bo’lishi b-arxeoptriksning paydo bo’lishi c- ochiq urug’lilarning paydo bo’lishi
23. Quyidagilardan qaysi biri bialogik yuksalishga sababchi bo’la oladi?
A)zarpechak urug’ining o’txo’r organizimlar oshqazonida hazim bo’lmasligi
B)krotning suvda va quruqlikka yashashga moslashgani
C) ochiq urug’lilarning paydo bo’lishi
D)Barchasi
24. Toshko’mir davrida botqoqliklarda qanday o’simliklar o’sgan?
A)Paparotnik,qirqbo’g’im,plavun
B) lipidodendron,plaun,kalamit C) lipidodendron,paparotnik,kalamit
D) paparotnik, lipidodendron,plaun
25. To’g’ri fikirni aniqlang? A) aromorfoz idioadaptatsiyaga nisbatan kam uchraydi B) idioadaptatsiya aromorfoz yo’li bilan paydo bo’lgan organizimlarning tuzilish darajasini oshirmagan holda muhitga moslashib olishini ta’minlaydi C) aromorfoz yo’nalishi tufayli tyzilishi murakkablashgan organizimlar ajdodlarga nisbatan yangi o’zgargan muhitga ko’proq moslashadilar D)Barcha fikirlar to’g’ri
26. Umumiy degeneratsiya quyidagilardan qaysi biriga olib kelmaydi? A)organizimlar sonining ko’p bo’lishiga B)arealning kengayishiga
C)Yangi sistematik guruhlarning taraqqiy etishiga
D)Barchasiga olib keladi
27. Qaysi olim evalutsiyon jarayon organizimning tinmay muhit sharoitiga mumkin qadar ko’proq moslanishidan iborat ekanligini aytib o’tgan?
A)Darvin B)Sversov C)Sversov va Shmalgauzen D)Lamark
28. Suyak tog’ayli baliqlarning tanasini cho’ziq va xipcha bo’lishi boshining oldingi tomoni uzun tumshuqni hosil qilishi evalutsiyaning qaysi yo’nalishi va qaysi holatga misol bo’ladi? 1-biologik progress 2-biologik regress
a)aromorfoz b) idioadaptatsiya c) umumiy degeneratsiya A)2-a B)2-c C)1-c D)1-b
29. Kordaitlar uchun mos kelmaydigan belgilar to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping? 1.sporali o’simlik 2.tanasi tallomdan iborat 3.urug’kurtagi rivojlangan 4.urug’I meva ichida yetilgan 5.urug’lanishi uchun suv zarur 6.arxegoniyda tuxum hujayralari yetilgan 7.chang hujayralari shamol yordamida tarqalgan 8.gullamaydigan yuksak o’simlik 9.devon davrida paydo bo’lgan A)1,2,4,5 B)1,6,8,9 C)4,6,7,8 D)3,6,7,9
30. Quyidagi qaysi hayvon kiradigan turkum evalutsiyon jarayonda birinchi paydo bo’lgan? A)yalqov B)kaputsin C)yerqazar D)kar
2-variant
1. Noto’g’ri fikrni belgilang? A)Devon davrining o`rtalarida kvakshaga o`xshash organizmlar kelib chiqqan
B) trias davriga kelib aguti sinfiga mansub organizmlar kelib chiqmagan
C)Umumiy degeneratsiya aromorfoz yo’li bilan paydo bo’lgan organizimlarning tuzilish darajasini oshirmagan holda muhitga moslashib olishini ta’minlaydi D)Barcha fikirlar to’g’ri
2. Ilk bor to`sh suyagi(a) va ko`krak toj suyagi(b) shakllangan erada paydo bo`lgan organizmlarni haozirgi vakillarini aniqlang.
1.kordait 2.sesarka 3.latimeriya 4.minoga 5.saur 6.rafleziya 7.o`rdakburun 8.sekvoya 9.pavituxa 10.siklob 11.laminariya 12.E.coli 13.achitqi
A.a-13,10,7,8; b-6,2,8 B.a-13,10,11,10; b-2,9
C.a-9,4,5,13; b-2,7,6 D.a-7,6; b-7,2
3. Tarmoqlangan hayvonlar qaysi tip vakillari hisoblanadi va ular qaysi muxitda yashagan? A) kovakichlilar-suv B) xordalilar -suv
C) xordalilar –quruqlik D) bo’g’imoyoqlilar –quruqlik
4. Mezosoma (a) ko`krak qafasi (b) changdon (c) urug`chi(d) kichik qon aylanish doirasi (w) qaysi hayot erasida paydo bo`lgan?
A) a-arxey; b,c-paleozoy; d-mezazoy; w-kaynazoy
B) a-arxey; b,c-paleozoy; d-mezazoy; w-paleozoy
C) a-arxey; bc,d-paleozoy; w-mezozoy;
D) a-arxey; b-paleozoy; c,d-mezozoy; w-paleozoy
5.Mangust…….
A)yirtqich sutemuzuvchi hisoblanib kemiruvchilarga mansub
B)yirtqich sutemuzuvchi hisoblanib suvsarsimonlarga mansub
C) yirtqichlar turkumining suvsarsimonlar oilasiga mansub suvda yashovchi
hayvonlarning bir turi.
D) Ilonlar oziqlanuvchi hayvon
6. Aromorfoz yo‘nalish tufayli organik olam evolyutsiyasida ... hosil bo‘lish jarayoni tеzlashgan. A) tur, kеnja tur, populyatsiya B) oila, tur, ekotip, nav C) turkum, sinf, tipD) avlod, urug‘, kеnja tur
7. Aromorfoz yo‘nalish uzoq davom etgan … asosida ro‘y bеrgan.
A) irsiy o‘zgaruvchanlik va tabiiy tanlanishB) irsiy o‘zgaruvchanlik va suniy tanlash
C) sun'iy tanlash va tabiiy tanlanish D) gеnom mutatsiyalar va modifikatsion o‘zgaruvchanlik
8. Pillaga o‘ralib yozda uyquga ketadigan umurtqali hayvonning dastlabki vakillari qaysi erada hosil bo‘lgan?
A)poleozoy erasining kembriy davri
B)poleozoy erasining devon davri
C)mezozoy erasining bo‘r davri
D)mezozoy erasining trias davri
9.Qaysi davrda yashgan hayvonlarda kelib quloq uch(ichki,o’rta tashqi) qismdan iborat bo`ldi?
A) perm B) devon C) yura D) trias
10. Odamdagi atavizm hodisasi(a) va odamdagi rudiment organlarni(b) belgilang.
A) a- uchinchi qovoq b- tanadagi tuklar
B)a- dumli bola b- sherbashara odam
C)a- Darvin do’mboqchasi b- tanadagi tuklar
D)a- sherbashara odam b- tanadagi tuklar
11. Uning bo‘yi 170 sm, miyasining hajmi 800–1100 sm3 bo‘lgan.Toshdan, suyakdan qurollar yasagan, olovdan foydalanishni bilgan va jamoa bo‘lib yashagan, odamlarga xos belgilarni ajrating?
A) 1891-yili gollandiyalik olim Dyubua Yava orolidan pitekantrop (maymun odam)ning suyak qoldiqlarini topilgan
B) Unga neandertal odam deb nom berilgan.
C) Kromanyon g’oridan topilgan.
D) Uning peshanasi qiyali bo‘lib, iyagi yaxshi rivojlanmagan
12. Allofen bu-
A) gen mutatsiyalari emas, balki somatik gibridizatsiya yoki transplantatsiya natijasida hosil bo‘lgan, genetik jihatdan aralashgan fenotip.
B) tayoqchasimon ko‘rinishga ega bo‘lgan bakteriyalar yig`indisi
C) tasodifiy sabablar ta’sirida populatsiya genetik tuzilishining
O’zgarishi – genetik avtomatik jarayon.
D) hujayralarning bo‘linishidan hosil bo‘lgan, deyarli ixtisoslashmagan
hujayralar
13. Yirtqichlar turkumining suvsarsimonlar oilasiga mansub suvda yashovchi
Hayvonga xos belgini ajrating?
A) Ch. Darvin «Bigl» kemasidagi safari chog‘ida
Janubiy Amerikada bu hayvonga duch kelgan
B) Tirnoqlari maxsus xaltachaga kirib turadi
C) mangust bilan bir xil muhitda uchraydi
D) yirtqichlar sinfiga mansub
14. Quyidagi o‘simliklarni evolutsion taraqqiyoti bo'yicha to'g'ri ketma-ketlikda joylashtiring.
1) kuksoniya; 2) magnoliya;
3) xrokokk; 4) kalamit; 5) kordait;
6) laminariya.
A) 3, 6, 1, 4, 5, 2 B) 1, 3, 4, 6, 5, 2
C) 3, 1, 6, 5, 4, 2 D) 3, 4, 5, 1, 6, 2
15. Hayotning biokimyoviy evolyutsiyasi to‘g‘risidagi nazariya bo‘yicha biologik evolyutsiya ketma-ketligi to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni toping.1)biologik monomerlarning abiogen usulda sintezlanishi; 2)koatservatlarning hosil bo‘lishi; 3)birlamchi atmosferada ammiak, metan, uglerod oksidlari, vodorod sulfid, suv bug'larining hosil bo‘lishi; 4) matritsali sintezning amalga oshishi; 5)protobiontlarning hosil bo'lishi; 6) birlamchi ko‘k- yashil suvo'tlarning kelib chiqishi; 7) organizmlarning aerob usulda nafas olishi; 8) eukariot organizmlarning kelib chiqishi; 9) polipeptidlar, polinukleotidlarning sintezlanishi; 10)abiogen usulga ATFning paydo bo‘lishi.
A)3, 1, 9, 2, 5, 10 B)5, 10, 4, 7, 6, 8
C)4, 6, 7, 8 D)3, 2, 1, 5, 9
16. Perm davrida tashqi muhit, organizmlar uchun
qanday ta'sir (a) ko'rsatgan va oqibatda qanday
aromorfoz (b) vujudga kelgan?
A) a-dengiz chekinib quruqlikning ortishi; b- stegotsefallarni paydo bo’lishi B) a-suv muhiti ko’payib, iqlim mo’tadil bo’lishi: b-qalqondorlarningpaydo bolishi: C) a-iqlimning sovuq bo’lishi; b-reptiliyalar
kelib chiqishi:
D) a-quruq va sovuq havo
ta’siri ortgan, b-kalamitla kelib chiqishi
17. Proterozoy (a) va mezozoy (b) eralari uchun xos bo'lgan
xususiyatlarni aniqlang. 1) hayvonlarning faqat
xordasiz vakillari yashagan:
2) hayvonlarda dastlab jabra so’ngra xorda hosil
bo'ladi; 3) hayvonlarning ko’pchligi radial
simmetriyaga ega bo'lgan: 4) qushlarning tuzilishi
hozirgi zamon qushlari bilan bir xil bo'lgan; 5) quyosh
nuri to’g’ridan-to’g’ri o’simliklar bargiga tushganligi
sababli yopiq urug’lilar yaxshi rivojlanga
6) hayvonlarning qorin tomoni oziq tutish vazifalarini
bajargan; 7) suvo’tlar tamoman tabaqalanib fotosintez
qilishga moslashgan; 8) tuxum qo’yuvchi, ammo
bolasini sut bilan boquvchi hayvonlar paydo bo’lgan:
A) a-6, 7: b-5,8B) a-1,3.6; b -4,5,8
C) a-3,4,7: b -5,6,8 D) a -5.8: b-6. 7
18. Fotosintezning evolutsiyadagi ahamiyati haqida
noto’g’ri ma'lumotni aniqlang.
A) fotosintez atmosferani O2 bilan boyitadi
B) fotosintez avtorof oziqlanuvchi organizmlar orasida
raqobatni kamaytirdi
C) organizmlarni abiogen hosil bo luvchi moddalar
uchun kurashishni kuchaytirdi
D) tirik organizmlarni ultrabinafsha nurlaridan
himoyalanishiga olib keldi
19. Tirik mavjudotlarni yangi muhit sharoitlarida keng
doirada yashashga imkon beruvchi omil bu...
A) aromorfozB) idioadaptatsiva
C) yashash uchun kurash D) hamtovoqlik
20. Qaysi davrlarda ochiq urug‘li o‘simliklar paydo
bo‘lgan (1), hukmronlik qilgan, (2) va kamaygan (3).?
a) bo‘r; b) yura; c) trias; d) toshko‘mir; e) perm; f)devon
A) 1f, 2 d, 3 a B) 1 e, 2 c, b 3 a
C) 1 f, 2 b, 3 D) 1 d, 2 c, b 3 a
21. Qaysi belgilar yassi chuvalchanglarda aromorfoz (a) va umumiy degeneratsiya (b) natijasida vujudga kelgan?
1) planariyada uch shoxli ichak hosil bo'lishi; 2) bir uchi berk ayirish naychalari; 3) oziqni tana yuzasi bilan shimib olishi; 4) harakatlanish a’zosinmg yo’qligi; 5) nerv hujayralari; 6) tuxumdon va unig'don; 7) qizilo’ngach; 8) nerv nayi
A) a-6.7; h-3,2 B) a-1,8.6; b-3.4
C) a-5.8; b-3,2 D) a-1.2; b-3,4
22. Labi yupqa bo’lgan irq vakillarining….. A) Burni keng bo’ladi B) Sochi qattiq bo’ladi
C) Burni tor bo’ladi D) Sochi jingalak bo’ladi
23. Kodominantlik…
A) geterozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida har
ikkala allelning ishtirok etishi
B) gomozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida har
ikkala allelning ishtirok etishi.
C) geterozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida bir
allelning ishtirok etishi.
D) qarindosh bo‘lmagan turlarda o‘xshash muhit sharoitlarida
yashashga moslanish sifatida o‘xshash belgilarning mustaqil holda rivojlanishi.
24. Yashash uchun kurash va tabiiy tanlanish natijasida Perm davrida xordalilar tipiga mansub hayvonlarda sodirbo'lgan aromorfozlarni aniqlang.
a) terming qalinlashishi; b) quruqlikda tuxum qoyish;
c) tashqi quloq paydo bo'lishi; d) pirpiraydigan uchinchi qovoq hosil bo'lishi; g) qovurg'alar paydo bo'lishi; f) o'pka bo'shlig’ining kengayishi
A)a.c.g В)b,c,d,g C)c,d,g D) a,c
25.Reduksiya –
A) ontogenezning boshlang‘ich davrida yoki ajdodlarda normal
rivojlangan organning rivojlanmaganligi yoki butunlay yo‘qolishi.
B)Ularga ko‘richakning chuvalchangsimon o‘simtasi, dum umurtqalari, qisqarish faoliyatini yo‘qotgan dum muskullari,dumli bola misol bo`ladi.
C) analog,gomolog organlar misol bo`la oladi.
D) suvdan quruqlikka organizmlarning moslashuvi
26. Zarpechak urug’ining o’txo’r hayvonlarning oziqlanish organlarida hazim bo’lmasligi qaysi jarayonga misol bo'ladi? A) biologik progress-shakl yuksallshi
B) biologik progress-о 'ziga xos moslanish
C) biologik progress-tubanlashish
D) biologik regress-umumiy degeneratsiya
27. Evolyutsiya davomida to’garak chuvalchanglarda paydo bo’lgan proggressiv o’zgarishlarni aniqlang?
1) tana bo’shlig’i; 2) oshqozon; 3) o’rta va keying ichak; 4) anal teshigi; 5) qon aylanish sistemasi; 6) kipriklar bilan ta’minlangan varonkasimon ayirish sistemasi; 7) halqum usti va osti narv tuguni, qorin nerv zanjiri
A) 1,2,3,4,7 B) 1,3,2 C) 1,4D) 1,4,5,6
28. Quyidagi keltirilgan misollarning qaysilari idioadaptatsiyaga misol bo’lmaydi?
1) kemiruvchilarda kurak tishining o’sishi; 2) jinsiy ko’payishning paydo bo’lishi; 3) hasharotxo’r sutemizivchilarning quruqlikda yashovchi formalarini kelib chiqishi; 4) sudralib yuruvchilarda ichki urug’lanish; 5) lansetnikda naysimon nerv sistemasininh paydo bo’lishi; 6) jigar qurtining tanasining barsimon shakl.
A) 2,4,6 B) 1,3,6 C) 2,4,5 D) 1,3,5
29. Hozirgi vaqtdagi hasharotxo’rlar turkumining 2 ta turdan iborat suvda hamda quruqlikda tarqalgan vakillarini biologik qonuniyat bilan mos ravishda belgilang
a-biologik progress b-biologik regress
1) tipratikan; 2) sakrovchi; 3) krot; 4) vixuxol; 5) yerqazar; 6) kutora;
A) a-3,4,5 B) b-3,4C) a-2,6,5 D) b-1,2
30. Shimoliy-sharqiy irqdan qaysi irq kelib chiqqan irq odamlari uchunxos belgilarni ajrating? A)terisi qora mag‘iz, sarg‘ish, ko‘zlari qo‘y ko‘z, sochlari tekis, qattiq va qora, yuqorigi qovog‘i osilgan
B) terisi qora, sochlari jingalak, qora, burni keng va yassi, qo‘y ko‘z.
C) Ko‘pchilik vakillarida qalin lablari kalla skeletining jag‘ qismidan turtib chiqqan bo‘ladi.
D) ko‘zlariko‘kyokikulrang-yashil, lablariyupqa, burniingichka, erkaklaridasoqol-mo‘ylovlari
yaxshi o‘sadi.
| 