|
Ilmiy ma’lumotlarni statistik qayta ishlashning maxsus paketlari (Statistica, SPSS va boshq.)
|
| bet | 18/69 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 3,69 Mb. | | #228151 |
Bog'liq ILMIY VA O’QUV-USLUBIY FAOLIYATDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIIlmiy ma’lumotlarni statistik qayta ishlashning maxsus paketlari (Statistica, SPSS va boshq.).
Ma’lumki, matematika fani tabiat va jamiyatda kechayotgan jarayonlarni o`rganish va taxlil etishda asosiy vositalardan biri sifatida e’tirof etiladi. Ushbu vositalarning imkoniyatlaridan samarali va tez suratlar bilan foydalanishni kompyuter texnologiyalari yutuqlarisiz tasavvur etib bo`lmaydi. Masalan, ko`p xolatlarda vujudga keladigan matematik muammoni tez va berilgan aniqlikda hal etish uchun professional matematikdan o`z kasbi bilan bir vaqtda ma’lum bir algoritmik tilni bilishi talab qilinar edi. Lekin muammo shundaki, matematiklar ichida dasturlash muhitlarining imkoniyatlaridan yaxshi voqif bo`lmaganlari ham yo`q emas. Ushbu muammolarni bartaraf etish uchun XX asrning 90-yillari boshiga kelib matematiklar uchun ancha qulayliklarga ega bo`lgan matematik sistemalar yaratila boshladi.
Professional matematik paketlar deganda, odatda hozirgi zamon kompyuterlarida qullanilayotgan Mathematica, Maple, Matlab, Derive, Mathcad kabi tizimlar va qiymatlarni statistik taxlil qilishga mo`ljallangan SSPS, Statistica, Statgraphics, Stadia vashunga o`xshash tizimlar oilalari nazarda tutiladi. Bu paketlar yordamida turli sonli va analitik (simvolli) matematik hisoblarni, oddiy arifmetik hisoblashlardan tortib, to xususiy hosilali differensial tenglamalarni yechish, optimallash masalalarini hal etish, statistik gipotezalarni tekshirish hamda matematik modellarni yaratishga qadar turli zarur texnik hisoblashlarni amalga oshirish mumkin. Ularning barcha takomillashgan ilmiy grafika vositalariga, qulay yordamchi axborot tizimiga va hisobotlarnirasmiylashtirish vositalariga ega. «Professional paket» atamasi «o`quv paketi» atamasiga muqobil ravishda tanlangan.
Hozirgi davrda bu paketlardan nafakat oliy malakali mutaxassislar, professional o`qituvchilar, balki oliy maktab talabalari, xattoki, litseylar, kasb-hunar kollejlari va maktablar o`quvchilari ham foydalanayotganligini kuzatish mumkin.
Bizning fikrimizcha, professional matematik paketlardan foydalanishning ommalashishiga asosiy ob’ektiv sabablar quyidagilar:
- kompyuterlar odatdagi uy jixozlari qatoridan o`rin olib bormoqda;
- kompyuterprogrammalari interfeysini tashkil etishda maxsus standartlar ishlab chiqilib, ulardan ommaviy ravishda foydalanlmoqda;
- hozirgi zamon talabasi, ilmiy xodimi va mutaxassisi xayotida Internet turidan foydalanish kundalik extiyojga aylanmoqda;
- talabalarga bilim berishda professional matematik paketlardan o`quv vositasi sifatida foydalanish darajasi oshmoqda;
- fundamental va amaliy xarakterdagi ilmiy tadqiqotlar bilan shugullanuvchilar uchun mos universal matematik paketlar yaratilmoqda va bu paketlar ilmiy tadqiqot natijalariga ijobiy ta’sir ko`rsatmoqda;
- Professional matematik paketlar bo`yicha maxsus adabiyotlar ko`paymoqda.
Ushbu sistemalar quyidagi ko`rsatkichlar bo`yicha doimo raqobat qilib keladi:
Nazariy materialni chuqur va har tomonlama o`rganish uchun o`quvchiga qulay imkoniyatlar yaratish;
Kuchli analitik va grafik imkoniyatlarga tayangan holda matematik muammolarni tez va oson yechishda o`quvchiga samarali yordam ko`rsatish;
SPSS statistikasi (qisqartirish eng. "Ijtimoiy fanlar uchun statistik to'plam" - "Ijtimoiy fanlar uchun statistik to'plam" - bu ijtimoiy fanlar bo'yicha amaliy tadqiqotlar uchun mo'ljallangan statistik ma'lumotlarni ishlab chiqarish sohasidagi bozor peshqadamlaridan biri.
SPSS - keng qamrovli ma'lumotlarni tahlil qilish tizimi. SPSS deyarli har qanday turdagi fayllardan ma'lumotlardan foydalanishi va jadval hisobotlarini, grafikalarni, taqsimot naqshlari va tendentsiyalarini, tavsiflovchi statistikalarni va murakkab statistik tahlil turlarini yaratishi mumkin.
Dastur tavsiflangan statistikadan tortib, murakkab tahlil turlariga (o'zgaruvchanlik, omil, spektral va boshqalar) qadar bo'lgan ma'lumotlarni tahlil qilish usullarining to'liq to'plamini taqdim etadi. Natijalarning taqdimoti har xil turdagi jadvallar va gistogrammalar yordamida amalga oshiriladi. Shu bilan birga, foydalanuvchiga diagramma shablonlarini o'zlari yaratish imkoniyati beriladi. Ammo SPSS-ning asosiy xususiyati uning ko'p sonli tashqi dasturlar (MS Excel, dBASE, Lotus, SQL, SYSTAT va boshqalar) va formatlari (XML, HTML, PC, SAS va boshqalar) bilan integratsiyalashidir. Dasturning yana bir muhim xususiyati zamonaviy dasturiy echimlarni qo'llab-quvvatlashdir. Shunday qilib, SPSS dasturlarining so'nggi versiyasi mijoz-server arxitekturasiga asoslangan, dasturning yangi versiyasi Windows Vista-ga to'liq mos kelishi e'lon qilindi.
|
| |
