Regressiya tenglamalarini aniqlash
Analitik ifodalarining kurinishiga qarab bog’lanishlar to’g’ri chiziqli (yoki umuman chiziqli) va egri chiziqli (yoki chiziqsiz) buladi. Agar bog’lanishning tenglamasida omil belgilar (X1, X2, ......., Xk) faqat birinchi daraja bilan ishtirok etib, ularning yuqori darajalari va aralash kupaytmalari qatnashmasa, ya'ni
kurinishda bulsa, chiziqli bog’lanish yoki xususiy xolda, omil bitta bulganda у=а0+а1х to’g’ri chiziqli bog’lanish deyiladi.
Ifodasi to’g’ri chiziqli (yoki chiziqli) tenglama bo’lmagan bog’lanish egri chiziqli (yoki chiziqsiz) bog’lanish deb ataladi. Xususan, parabola у=а0+а1х+а2х2 yoki
giperbola
ko’rsatkichli у=а0ха
yoki va boshqa kurinishlarda ifodalanadigan boqlanishlar egri chiziqli (yoki chiziqsiz) boqlanishga misol bula oladi.
Statistikada uzaro boqlanishlarni urganish uchun maxsus usullardan foydalaniladi. Xususan, funktsional boqlanishlarni tekshirish uchun balans va indekslar metodi, korrelyatsion boqlanishlarni urganish uchun esa parallel qatorlar, analitik gruppalash, dispersion taxlil va regression va korrelyatsion taxlil usullari keng qullaniladi.
Quyidagi yuqorida bayon etilganlarni umumlashgan xolda yaqqolroq tasvirlaydi:
1-rasm. Xodisalar orasidagi uzaro-bog’lanish turlari va ularni o’rganish usullari.
|
